Рудбекія

Рудбекія
Рудбекія шурпатая (Rudbeckia hirta)
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Астракветныя Сямейства:  Астравыя Падсямейства:  Астравыя Трыба:  Heliantheae Род:  Рудбекія
Міжнародная навуковая назва
Rudbeckia L., 1753
Сінонімы
Centrocarpha D.Don Dracopsis Cass. Dracopis (Cass.) Cass. Obeliscotheca Vaill. ex Adans.
Тыпавы від
Rudbeckia laciniata L. [1] — Рудбекія рассечаная
Секцыі
Dracopis Macrocline Rudbeckia
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   36764 NCBI   48209 EOL   37719 GRIN   g:10575 IPNI   10887-1

Рудбекія^[2] (Rudbéckia) — род аднагадовых, двухгадовых і шматгадовых травяністых раслін сямейства Астравыя, ці Складанакветныя (Asteraceae), які ўключае каля 40 відаў.

Натуральная вобласць распаўсюджання раслін гэтага роду знаходзіцца ў Паўночнай Амерыцы, многія віды растуць у прэрыях.

Некаторыя віды культывуюцца як дэкаратыўныя, часта дзічэюць, распаўсюджаны ў Еўропе і Афрыцы.

Апісанне

Сцёблы простыя ці разгалінаваныя, вышыня расліны ад 50 см да 3 метраў (у некаторых відаў).

Лісце ад 5 да 25 см даўжынёй, суцэльныя або пёрыста-паасобныя, часам пёрыста-рассечаныя, авальнай або яйкападобнай формы. У верхняй частцы сцябла лісце сядзячае, у ніжняй доўгачаранковае.

Суквецці — буйныя кошыкі да 15 см у дыяметры. Кветаложа моцна выпуклае, пазней цыліндрычнае, з плёнкавымі вострымі прыкветкамі.

Краявыя кветкі — язычковыя бясплодныя жоўтага або аранжавага колераў, пасярэднія — трубчастыя двухполыя ад жоўтага да пурпурна-чорнага або карычневага колераў.

Плод — прадаўгаватая сямянка, часам мае невялікую каронку.

Сістэматыка

Некаторыя крыніцы аб’ядноўваюць гэты род з блізкім родам Эхінацэя (Echinacea).

Род прынята дзяліць на тры секцыі: Dracopis, Macrocline і Rudbeckia.

Шырокую вядомасць атрымалі, у першую чаргу, культурныя дэкаратыўныя віды.

Віды

sect. Dracopis

• Rudbeckia amplexicaulis Vahl — аднагадовая расліна

sect. Macrocline

• Rudbeckia laciniata — Рудбекія рассечаная — на аснове якога атрыманы вядомы дэкаратыўны сорт 'Залаты шар'
• Rudbeckia nitida — паслужыў пры атрыманні многіх гібрыдаў

sect. Rudbeckia

• Rudbeckia fulgida Aiton — паслужыў пры атрыманні многіх гібрыдаў
• Rudbeckia heliopsidis Torr. & A.Gray^[3] — у культуры практычна не сустракаецца
• Rudbeckia hirta L. — Рудбекія шурпатая — з гэтага віду атрыманы многія дэкаратыўныя сарты, лічыцца сімвалам Мэрыленда з 1918 года
  • Rudbeckia hirta Farw. [syn. Rudbeckia bicolor Nutt.]

Батанічныя ілюстрацыі некаторых відаў рудбекіі

З кнігі «Illustrated Flora of the Northern States and Canada» Н. Л. Брытана  (руск.) і А. Браўна  (руск.) (1913)

• 
  Rudbeckia fulgida
• 
  Rudbeckia grandiflora
• 
  Рудбекія шурпатая (Rudbeckia hirta)
• 
  Рудбекія рассечаная (Rudbeckia laciniata)
• 
  Rudbeckia maxima
• 
  Rudbeckia subtomentosa
• 
  Rudbeckia triloba

Зноскі

1. Звесткі пра род Rudbeckia у базе даных Index Nominum Genericorum Міжнароднай асацыяцыі па таксанаміі раслін (IATP). (англ.)
2. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 114. — 160 с. — 2 350 экз.
3. Рудбекия солнцеглядная molbiol.ru

Літаратура

• Прохараў В. М. Рудбекія // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2001. — Т. 13. — С. 427—428. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13).
• Гиляров М. С. Биологический энциклопедический словарь. — М.: Советская энциклопедия, 1986. — С. 548. — 831 с.
• Многолетние цветы открытого грунта. — М., 1959.

Спасылкі

• Рудбекія: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
• Рудбекия ў Энцыклапедыі дэкаратыўных садовых раслін
• Рудбекия на сайце USDA NRCS (англ.) Праверана 24 верасня 2008 г.
• Рудбекия на сайце Каліфарнійскага ўніверсітэта (англ.) Праверана 24 верасня 2008 г.