Рудзянец звычайны

Рудзянец звычайны
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя[1] Клас:  Двухдольныя[2] Парадак:  Астракветныя Сямейства:  Астравыя Падсямейства:  Cichorioideae Трыба:  Cichorieae Падтрыба:  Crepidinae Род:  Рудзянец Від:  Рудзянец звычайны
Міжнародная навуковая назва
Lapsana communis L., 1753
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   37830 NCBI   268080 EOL   841400 GRIN   t:21475 IPNI   228732-1 TPL   gcc-43300

Рудзяне́ц звычайны, Перастрэл^[3][4] (Lapsana communis) — від кветкавых раслін роду Рудзянец (Lapsana) сямейства Астравыя (Asteraceae), распаўсюджаны ў Еўразіі. Этымалогія: лац.: communis — «звычайны»^[5].

Апісанне

Аднагадовая або азімая травяністая расліна, вырастае да вышыні 1—1,2 м з прамымі, валасістымі галінастымі сцябламі і празрыстым (не малочным) сокам. Сцяблы залозіста апушаныя. Лісце простае, чаргаванае. Ніжняе лісце на чаранках, верхняе — сядзячае. Ліставыя пласціны 1—15(30) × 1—7(10) см. Кветкавыя кошыкі 5—25(100 і больш). Кветкі жоўтыя. Плод — сухая сямянка (3—5 мм) бурага колеру.

Распаўсюджанне

Афрыка: Алжыр, Марока, Туніс, Партугалія — Мадэйра; Азія: Арменія, Азербайджан, Грузія, Расія, Іран, Ірак, Ізраіль, Іарданія, Ліван, Сірыя, Турцыя, Індыя, Пакістан (інтрадукаваны на Кіпры і ў Кыргызстане); Еўропа: па ўсёй тэрыторыі (у Ісландыі від уведзены ў некалькіх месцах) акрамя Свальдбарда. Уведзены ў Паўночнай Амерыцы (Грэнландыя, ЗША, Канада) і Паўднёвай Амерыцы (Аргенціна, Чылі, Іспанія, Ямайка), Аўстраліі, Новай Зеландыі, Рэюньён, Азорскіх астравах. Засяляе лясы з умеранай колькасцю вільгаці, абароненыя ўчасткі, абочыны дарог, берагі рэк. Святлолюбівая, ценевынослівая расліна^[6]. Мезафіт і эўтроф (нітрафіл)^[6].

Ва Украіне расце па цяністых месцах, у лясах, у хмызняках, у пасевах і на палях — па ўсёй тэрыторыі (за выключэннем Крыма)^[4].

Лекавая расліна^[6].

Сінонімы

• Lapsana cancellata Borbás
• Lapsana cancellata var. cancellata
• Lapsana cappadocica Bornm.
• Lapsana communis subsp. communis
• Lapsana communis subsp. pubescens (Hornem.) Arcang.
• Lapsana crispa Willd.
• Lapsana glandulosa (Freyn) Klokov
• Lapsana olympica Candargy
• Lapsana pubescens Hornem.
• Lapsana sylvatica Wallr.

Падвіды

• Lapsana communis subsp. adenophora (Boiss.) Rech.f.
• Lapsana communis subsp. alpina (Boiss. & Balansa) P.D.Sell
• Lapsana communi (M.Bieb.) P.D.Sell
• Lapsana communis subsp. intermedia (M.Bieb.) Hayek
• Lapsana communis subsp. macrocarpa (Coss.) Nyman
• Lapsana communis subsp. pinnatisecta (Sommier & Levier) Greuter
• Lapsana communis subsp. pisidica (Boiss. & Heldr.) Rech.f.

Галерэя

• 
• 
  Батанічная ілюстрацыя з кнігі К. А. М. Ліндмана «Bilder ur Nordens Flora», 1917—1926

Зноскі

1. Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
2. Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
3. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 72. — 160 с. — 2 350 экз.
4. Доброчаева Д.Н., Котов М.И., Прокудин Ю.Н., и др. Определитель высших растений Украины. — Киев: Наукова думка, 1987. — С. 366. (руск.) (укр.)
5. Chuck Griffith. Dictionary of Botanical Epithets (нявызн.). Праверана 23.11.2017. (англ.)
6. Бородавник обыкновенный: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)

Літаратура

• Дзмітрыева С. А. Рудзянец // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 4. Недалька — Стаўраліт / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1985. — 599 с., іл. — 10 000 экз. — С. 380.

Спасылкі

• Бородавник обыкновенный: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
• USDA (англ.)
• The Global Biodiversity Information Facility (англ.)
• Flora of North America (англ.)
• Euro+Med Plantbase (англ.)
• Germplasm Resources Information Network (GRIN) (англ.)