Салечнікі

Горад Салечнікі літ.: Šalčininkai Герб Краіна  Літва Павет Віленскі Раён Салечніцкі Сянюнія Салечніцкая Каардынаты 54°18′40″ пн. ш. 25°22′50″ у. д.^HGЯO Першая згадка 1311 Горад з 1956 Плошча 2,98 км² Вышыня цэнтра 181 м і 173 м Насельніцтва ▲6 841 чал. (1 студзеня 2023)[1] Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Тэлефонны код 380 Паштовыя індэксы LT-17001 Афіцыйны сайт salcininkai.lt Салечнікі на карце Літвы

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сале́чнікі^[2][3] або Вялікія Сале́чнікі^[4][3], Салешнікі^[5][6], таксама Шальчынінкай^[7] (літ.: Šalčininkai) — горад на паўднёвым усходзе Літве, ля граніцы з Беларуссю, на рацэ Сольча. Размешчаны за 45 км ад Вільні. Адміністрацыйны цэнтр Салечніцкага раёна Віленскага павета.

Праз горад ідуць шаша і чыгунка Вільня — Ліда. Салечнікі адносяцца да этнаграфічнага рэгіёну Дзукія.

Гісторыя

Упершыню паселішча згадваецца ў 1311 годзе (у прускіх хроніках згадваецца пад назвай Salsniken ці Saletzniken), калі паселішча было захоплена і зруйнавана ордэнскім войскам з 150 рыцараў і 2 тысяч пяхоты пад кіраўніцтвам ордэнскага комтура Генрыха. Немцы захапілі вялікую здабычу і 700 палонных. Напады на паселішча войска Тэўтонскага ордэна здзяйсняла ў 1378, 1382 і 1394 гадах.

З XIV стагоддзя паселішча належала Глябовічам. У 1410 годзе быў пабудаваны першы касцёл. У 1523 годзе Глябовічы перадалі Салечнікі мясцовай каталіцкай парафіі. У гэты час у паселішчы існавала пратэстанцкая капліца і яўрэйскі малітоўны дом.

Пасля трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай Салечнікі апынуліся ў складзе Расійскай імперыі. У 1812 годзе былі знішчаны напалеонаўскім войскам. У пачатку ХІХ стагоддзя Салечнікі часта наведваў Адам Міцкевіч.

Помнік Кастусю Каліноўскаму ў Салечніках (скульптар В. Янушкевіч).

Жыхары паселішча ўзялі актыўны ўдзел у паўстанні 1830—1831 гадоў. Паўстанцы з Салечнікаў змагаліся пад кіраўніцтва Людвіка Нарбута змагаліся з расійскімі войскамі. Пасля скасавання прыгоннага права ў 1861 годзе Салечнікі пачалі хутка развівацца. Асаблівы штуршок у развіцці горада адбыўся пасля 1882 года, калі праз Салечнікі прайшла чыгунка.

За часамі Першай сусветнай вайны з 1915 года тэрыторыя акупаваная войскамі Германскай імперыі.

25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай Салечнікі абвешчаны часткай Беларускай Народнай Рэспублікі^[8]. З 27 лютага 1919 года — у ЛітБел ССР. Пазней пад кантролем войскаў Літвы. З 1922 года Салечнікі як частка Сярэдняй Літвы трапілі ў склад Польскай Рэспублікі. У 1929 годзе тут жыло 587 чалавек, да 1939 года насельніцтва павялічылася да 844 чалавек. У верасні 1939 года заняты савецкімі войскамі і ў лістападзе далучаны да Беларускай ССР. 1—2 кастрычніка 1940 года Салечнікі былі перададзены Літоўскай ССР. З 22 чэрвеня 1941 года да першай паловы ліпеня 1944 года пад акупацыяй Германіі.

Статус горада Салечнікі атрымалі ў 1956 годзе, а ў 1972 годзе сюды быў перанесены з Эйшышкаў цэнтр раёна.

Насельніцтва

Год Колькасць 2001 6 745 [1] 2002 6 694 [1] 2003 6 663 [1] 2004 6 693 [1] 2005 6 654 [1] 2006 6 576 [1] Год Колькасць 2007 6 562 [1] 2008 6 564 [1] 2009 6 539 [1] 2010 6 476 [1] 2011 6 361 [1] 2012 6 388 [1] Год Колькасць 2013 6 492 [1] 2014 6 573 [1] 2015 6 686 [1] 2016 6 753 [1] 2017 6 671 [9] 2018 6 607 [10] Год Колькасць 2019 6 752 [11] 2020 6 718 [11] 2021 6 857 [1] 2022 6 754 [11] 2023 6 841 [1]

Славутасці

• Палацава-паркавы комплекс Вагнераў
• Касцёл Святога Пятра
• Помнік Адаму Міцкевічу
• Помнік Кастусю Каліноўскаму

Гарады-пабрацімы

•  Саколка, Польшча

Вядомыя асобы

• Мікалай Дзяржковіч (?—1467) — царкоўны каталіцкі дзеяч, біскуп віленскі.

Зноскі

1. Resident population by city / town at the beginning of the year — State Data Agency of Lithuania, 2023. Праверана 12 лютага 2023.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q112626509"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462"></a>
2. ЭнцВКЛ 2005, с. 28.
3. Вялікі гістарычны атлас Беларусі : у 4 т. / Дзяржаўны камітэт па маёмасці Рэспублікі Беларусь, Рэспубліканскае унітарнае прадпрыемства «Белкартаграфія»; рэдкалегія: В. Л. Насевіч (галоўны рэдактар) [і інш.]. — Мінск: Белкартаграфія. — Т. 2 / [складзены і падрыхтаваны да друку ў 2012 г. ; спецыяльны змест распрацавалі: Я. К. Анішчанка і інш.]. — 1 атлас (347, [4] с.) : каляр., карты, тэкст, іл., паказальнік с. — ISBN 978-985-508-245-4. С. 306.
4. Назва паводле карты да артыкула Заходняя Беларусь // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 7. — С. 21. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0130-3 (т. 7).
5. Адам Мальдзіс: "Станцыі Гудагай – 130 гадоў" (нявызн.). www.ostrovets.by. Праверана 11 студзеня 2025.
6. Pawet: Лідчына ў XIV стагоддзі (нявызн.). pawet.net. Праверана 11 студзеня 2025.
7. Напісанне ў адпаведнасці з ТКП 187-2009 (03150) «Спосабы і правілы перадачы геаграфічных назваў і тэрмінаў Літоўскай Рэспублікі на беларускую мову»
8. Вялікі гістарычны атлас Беларусі : у 4 т. / Дзяржаўны камітэт па маёмасці Рэспублікі Беларусь, Рэспубліканскае унітарнае прадпрыемства «Белкартаграфія»; рэдкалегія: В. Л. Насевіч (галоўны рэдактар) [і інш.]. — Мінск: Белкартаграфія. — Т. 4 / [рэд. В.Л. Насевіч]. — 270 с., іл. с. — ISBN 978-985-508-476-2. С. 28.
9. State Data Agency of Lithuania Праверана 18 лютага 2018.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q33102669"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q55566806"></a>
10. State Data Agency of Lithuania Праверана 2 чэрвеня 2019.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q33102669"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q55566806"></a>
11. Resident population by city / town at the beginning of the year — State Data Agency of Lithuania, 2023. Праверана 19 чэрвеня 2022.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q112626509"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12663462"></a>

Літаратура

• Яўген Анішчанка. Вялікае Княства Літоўскае ў сярэдзіне XVIII ст. (карта) // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — С. 28—29. — 688 с. — ISBN 985-11-0314-4 (т. 1), ISBN 985-11-0315-2.
• Soleczniki // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom XI: Sochaczew — Szlubowska Wola (польск.). — Warszawa, 1890. — S. 49.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Салечнікі
• Салечнікі на radzima.org