Сапфір

Сапфір
Неапрацаваны сапфір
Формула	Al2O3
Прымесь	Fe^2+, Fe^3+, Ti
Сінгонія	Трыганальная
Колер	Сіні і блакітны розных адценняў; бясколерны, ружовы, аранжавы, жоўты, зялёны, фіялетавы, чорны
Колер рысы	Белы
Бляск	Шкляны
Празрыстасць	Празрысты да непразрыстага
Цвёрдасць	9
Спайнасць	Адсутнічае
Злом	Няроўны да ракавістага
Шчыльнасць	3,95 — 4,00 г/см³
Паказчык пераламлення	1,766 — 1,774

Сапфі́р (ад стар.-грэч.: σάπφειρος (sappheiros)^[1] — сіні камень, магчыма, ад іўр.: ספּיר (sapir) або персідскай назвы з тым жа значэннем) — адна з разнавіднасцей мінерала карунд, каштоўны камень розных адценняў, пераважна сіняга колеру. Хімічная формула Al₂O₃ (аксід алюмінія).

Тэмпература плаўлення 2040 °C. Шчыльнасць 3,93^[2] г/см³. Малярная маса 101,94. Цвёрдасць па шкале Моаса — 9. Празрысты ў інфрачырвоным дыяпазоне да даўжыні хвалі прыкладна 6,5 мкм. Добры дыэлектрык і праваднік гіпергуку^[2].

Сапфіры здабываюць у Індыі, Шры-Ланцы, Тайландзе, Аўстраліі, Кеніі, Калумбіі, ЗША^[3].

Выкарыстанне

Сапфір выкарыстоўваецца пры вырабе прылад вакуумнай тэхнікі, святлафільтраў і святлаводаў. У мікраэлектроніцы ў вытворчасці мікрасхем.

Штучныя сапфіры

Штучныя карунды ўпершыню сінтэзаваны ў 1904 годзе французскім фізікам М. Вернейлем. Сучасныя сінтэтычныя карунды цяжка адрозніць ад прыродных (выкарыстоўваюцца аптычныя, рэнтгенаўскія і спектральныя даследаванні)^[3].

Штучныя сапфіры выкарыстоўваюцца ў лазернай тэхніцы, у вытворчасці вымяральных і авіяцыйных прыбораў, у ювелірнай прамысловасці.

Гл. таксама

• Рубін

Зноскі

1. Слоўнік іншамоўных слоў : у 2 т. / А. М. Булыка. — Мінск : БелЭн, 1999.  — Т. 2 : М—Я. — 1999. — С. . — 736 с. — ISBN 985-11-0153-2.. — С. 350.
2. ФЭС 1983.
3. Сапфир // Энцыклапедыя Кругасвет (руск.)

Літаратура

• Физический энциклопедический словарь (руск.) / Гл. ред. А. М. Прохоров. Ред. кол. Д. М. Алексеев, А. М. Бонч-Бруевич, А. С. Боровик и др. — М.: Советская энциклопедия, 1983. — С. 279. — 928 с. — 100 000 экз.
• Сапфір // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 174. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Сапфір
• Сапфір на сайце Mindat.org (англ.)
• Сапфір у атласе мінералаў (англ.) (ням.) (ісп.)
• Сапфіры імператарскага дому Раманавых (ням.)
• Сапфир // Энцыклапедыя Кругасвет (руск.)