Сентэндрэ

Сентэндрэ
Герб	Сцяг
Краіна	Венгрыя;
Медзье	Пешт
Рэгіён	Цэнтральная Венгрыя
Каардынаты	47°40′24″ пн. ш. 19°04′21″ у. д.HGЯO
Плошча	43,83 км²;
Вышыня цэнтра	110 м
Насельніцтва	▼28 444 чал. (1 студзеня 2024);
Часавы пояс	UTC+1, летам UTC+2
Тэлефонны код	26
Паштовыя індэксы	2000 і 2001
Афіцыйны сайт	szentendre.hu
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Се́нтэндрэ (венг.: Szentendre) — горад на поўначы Венгрыі, у медзье Пешт, размешчаны за 20 км на паўночны захад ад Будапешта, на правым беразе Дуная. Насельніцтва на 2018 год — 26 447 чалавек.

Горад з’яўляецца важным турыстычным цэнтрам у наваколлі Будапешта, ён вядомы сваімі шматлікімі мастацкімі майстэрнямі і музеямі.

Назва

Горад названы ў гонар Святога Андрэя.

Гісторыя

Мясцовасць, дзе знаходзіцца Сентэндрэ, была заселена чалавекам яшчэ 20 000 гадоў таму. Пазней тут жылі плямёны ілірыйцаў і эравіскаў. У I стагоддзі н.э. рымляне заснавалі тут ваенны лагер і крэпасць Ульцы́зія Ка́стра (Ulcisia Castra, даслоўна Воўчы лагер). У V стагоддзі тут быў важны населены пункт спачатку лангабардаў, затым авараў.

У пісьмовых крыніцах Сентэндрэ ўпершыню згадваецца ў 1009 годзе: тут на схіле знаходзіўся касцёл Святога Андрэя, вакол якога і вырас горад. Прынамсі да XIV стагоддзя ён заставаўся даволі важным цэнтрам паміж Будай і Вішэградам. Па захопе Буды туркамі ў 1541 годзе Сентэндрэ часова прыходзіць у заняпад.

Аднак калі ў 1690 годзе туркі зноў захапілі Бялград, кайзер Леапольд I надаў сербам прывілеі сяліцца ў Сентэндрэ, чым і скарысталіся 6000 чалавек. За імі ў горад пацягнуліся і эмігранты з Далмацыі, Грэцыі і Босніі. Па стане на 1720 год колькасць славян складала 88 % насельніцтва горада, большасць з якіх былі сербы. Але ў XIX стагоддзі значная колькасць сербаў вярнулася на сваю радзіму: іх колькасць у Сентэндрэ скарацілася з 45 % да 20 %. На іх месца прыйшлі венгры, дунайскія швабы і славакі.

У XX стагоддзі ідылічнае мястэчка адкрылі для сябе мастакі, музы́кі і паэты і заснавалі ў ім у 1926 годзе мастацкую калонію. З 1990-х гадоў горад стаў важным турыстычным цэнтрам.

Насельніцтва

Нацыянальны склад (на 2011 год)

Венгры — 92,3 %
Немцы — 1 %
Славакі — 0,6 %
Цыганы — 0,5 %
Сербы — 0,4 %
Іншыя — 1 %
Няма адказу — 4,2 %

Рэлігійны склад

Каталікі — 49,3 %
Кальвіністы — 13,5 %
Лютэране — 2 %
Уніяты — 1,4 %
Іншыя хрысціяне — 1,2 %
Іншыя рэлігіі — 0,3 %
Атэісты — 16,9 %
Няма адказу — 15,4 %

Славутасці

плошча Фё Тэр — галоўная плошча горада, з шматлікімі будынкамі ў стылях барока і ракако, царквой Дабравешчання і калонай, узведзенай у 1763 годзе, з нагоды заканчэння эпідэміі чумы.
Праабражэнская сербская царква (таксама вядомая як Табацкая царква), XVIII ст.
Бялградскі сабор
Царква Святога Арханёла Міхаіла (Пажаравацкая царква), XVIII ст.
Касцёл Святых Пятра і Паўла
Кандытарская Добаш