Тэрэзін

Горад Тэрэзін Terezín Герб Сцяг Краіна  Чэхія Край Усцецкі Раён Літамержыцы Каардынаты 50°30′40″ пн. ш. 14°09′02″ у. д.^HGЯO Першая згадка 1780[1] Плошча 13,52 км² Вышыня цэнтра 150 м Насельніцтва ▼ 2 989 чалавек (2012) Часавы пояс UTC+1, летам UTC+2 Паштовы індэкс 411 55 Аўтамабільны код U (старыя LT) Афіцыйны сайт terezin.cz Тэрэзін на карце Чэхіі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Тэрэзін (чэшск.: Terezín) — назва былой крэпасці і гарнізоннага мястэчка ў раёне Літамержыцы ва Усцецкім краі Чэхіі. Падчас Першай і Другой сусветнай вайны у Тэрэзіне знаходзіліся канцэнтрацыйныя лагеры.

Гісторыя

Крэпасць збудаваная ў 1780—1790 гады. З канца XIX стагоддзя ў крэпасці таксама знаходзілася турма.

Першая сусветная вайна

Тэрэзінская крэпасць у гады Першай сусветнай вайны выкарыстоўвалася як канцлагер для ваеннапалонных. У Тэрэзіне з 1914 па 1915 гады ўтрымліваліся палітычныя зняволеныя — галіцкія русіны. Сюды былі дэпартаваныя жыхары Галіцыі і Букавіны — русіны, якія сімпатызавалі або магчыма сімпатызавалі Расіі, высланыя з сваіх абласцей па заявах палякаў і украінафілаў^[2][3]. Іншым буйным канцлагерам для русафілаў быў Талергоф.

Другая сусветная вайна

Падчас Другой сусветнай вайны ў Тэрэзінштате было заснавана «ўзорнае гета», у якім знаходзілася каля 140 000 чалавек (з іх 33 000 памерлі падчас знаходжання ў гета). У Тэрэзінскім гета мелася самакіраванне. Спецыяльна да візіту прадстаўнікоў Чырвонага Крыжа немцы выпусцілі «грошы гета», на якіх быў намаляваны безназоўны рабін, і якія ў рэальнасці не выкарыстоўваліся. Нямецкія ўлады разглядалі Тэрэзінштат як часовае месцазнаходжанне для яўрэяў аж да «канчатковага рашэння», таму каля 88 000 насельнікаў Тэрэзінштата былі паступова дэпартаваныя ў Асвенцым і іншыя лагеры смерці. Да канца вайны ў гета знаходзілася 17 247 чалавек, якія выжылі.

Частка крэпасці была аддзеленая ад гета і служыла як турма гестапа, праз якую за гады вайны прайшло каля 90 000 чалавек, з іх 2600 памерлі там жа. Тэрэзін быў вызвалены савецкімі войскамі 9 мая 1945 года.

Вядомыя вязні

• Гаўрыла Прынцып
• Аляксандр Канстанцінавіч Іпсіланці

Крыніцы

1. Historický lexikon obcí České republiky 1869–2005: 1. díl / пад рэд. J. Růžková, J. Škrabal — ČSÚ, 2006. — 759 с. — ISBN 978-80-250-1310-6
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q22696185"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q22696171"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3504917"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q22696163"></a>
2. Ваврик В. 1928.
3. McCormick M..

Літаратура

• Ваврик В. Р. Терезин и Талергоф — Львов, 1928.; Нью-Йорк: Издатель протоиерей Р. Н. Самело, 1966. (Vavrik V. R. Terezín and Talerhof — New York, publishing house of Archpriest R. N.Samelo, 1966.
• Terrorism in Bohemia.; Medill McCormick Gets Details of Austrian Cruelty There // «New York Times», December 16, 1917.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Тэрэзін