Уайт Уотсан

Уайт Уотсан
англ.: White Watson
Фатаграфія
Дата нараджэння 10 красавіка 1760(1760-04-10)
Месца нараджэння
Дата смерці 8 жніўня 1835(1835-08-08) (75 гадоў)
Месца смерці
Грамадзянства
Род дзейнасці скульптар, геолаг, муляр, прадавец
Узнагароды
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
Выява гары ў сячэнні, выкананая Уайтам; выстаўлена ў калекцыі Музея і мастацкай галерэі Дэрбі

Уайт Уотсан (англ.: White Watson) — англійскі геолаг, скульптар, муляр, разьбяр і прадавец мінералаў. Меў зносіны са шматлікімі адукаванымі людзьмі таго часу, быў дасведчаны ў некалькіх мастацкіх і навуковых сферах, што давала яму магчымасць быць адначасова пісьменнікам, паэтам, журналістам, настаўнікам, батанікам, садоўнікам, геолагам і мінералазнаўцам. Вёў дзённікі і кнігі з уласнымі замалёўкамі на тэмы геалогіі, выкапняў і мінералаў, флоры і фаўны. Апублікаваў шэраг невялікіх, але значных навуковых прац у гэтай галіне. У якасці мастака быў першым чынам вядомы сваімі сілуэтнымі карцінамі, як на паперы, так і на мармуры.

Уотсан нарадзіўся ва Уайтлі Вуд Хол (Whitely Wood Hall)[1] 10 красавіка 1760 года. Яго бацькам быў Самуэль Уотсан (Samuel Watson), маці — Марфа Уайт (Martha White). Дзед і прадзед Уотсана (абодвух іх звалі Самуэль Уотсан) былі скульптарамі і мулярамі, якія ўдзельнічалі ў перабудове Чатсуорт-хаўса ў 1687—1706 гады.

Уайт з дзяцінства зацікавіўся камянямі і мінераламі, і стаў збіраць уласную калекцыю з узораў з крамы бацькі. Яго дзядзька, Генры Уотсан (Henry Watson), быў разбяром па мармуры ў Бейквелі і Эшфардзе-ан-зе-Уотэр напачатку 1750х, і ў Эшфардзе-ан-зе-Уотэр ён пабудаваў уласную вадзяную мармуровую фабрыку[2]. Шмат у чым менавіта Генры Уотсан наладзіў мясцовы гандаль флюарытам і эшфардскім чорным мармурам, у тым ліку для аздаблення Чартсуорт-Хаўса ў 1779 годзе[2]. Скончыўшы Шэфілдскую школу ва ўзросце 14 гадоў, Уайт Уотсан пайшоў жыць да дзядзькі, і вучыўся ў яго з 31 мая 1774 года. Паводле яго ўласнага каталога, цяпер выстаўленаму ў Шэфілдскай бібліятэцы, ён афіцыйна пачаў сваю калекцыю закамянеласцяў і мінералаў у тым жа годзе. У 1872 годзе ён стаў рэкламаваць сябе як скульптара і гравёра, і дапамагаў дзядзьку весці бізнес.

Верагодна, уразіўшыся дыяграмамі Джона Уайтхёрста 1782 года, у 1785 годзе Уайт прадставіў Уайтхёрсту свае дыяграмы «секцыя гары Дэрбішыра» (A Section of a Mountain in Derbyshire) і «планшэт» (Tablet), вырабленыя непасрэдна з камянёў. Гэты інавацыйны метад адлюстравання не толькі паказаў ранняе разуменне новай навукі пра геалагічныя пласты, але і з'явіўся першай спробай дакументавання стратиграфической структуры Дэрбішыра ў цэлым у адрозненне ад структуры, уласцівай пэўным населеным пунктам, як то рабіў Уайтхёрст. На працягу свайго жыцця Уотсан зрабіў каля 100 такіх планшэтаў, якія суправаджаліся тлумачальнымі запіскамі, і яго запісы ўтрымліваюць эскізы значна большай колькасці. Месцазнаходжанне большасці з іх у цяперашні час невядома, хоць іх захавалася не меней пятнаццаці. Верагодна, такія дошкі рабіў таксама Джон Мэйв[3].

Генры Уотсан памёр у 1786 годзе, і яго бізнес быў прададзены. З гэтага часу важнай часткай дзейнасці Уайта становіцца выраб надмагілляў[4].

У 1795 годзе Уотсан быў абраны ў члены Месяцавага таварыства[1], дзе знаходзіўся аж да сваёй смерці. Акрамя таго, ён быў членам Філасофскага таварыства Дэрбі з 1800 года.

У 1808 годзе Уотсан жаніўся на Эн Тарпэ (Ann Thorpe); заўдавеў у 1825 годзе. Дзяцей у яго ніколі не было. Нягледзячы на свае працы, ён памёр, спрабуючы аплаціць даўгі шляхам продажу большай часткі сваёй калекцыі[5].

Выбраныя публікацыі

[правіць | правіць зыходнік]
  • Observations on Bakewell, post-1798
  • A Catalogue of a Collection of Limestones, 1803
  • A Catalogue of a Collection of Limestones, 1805
  • A Catalogue of a Collection of Limestones, 1805
  • A Catalogue of a Collection of Fossils, 1805
  • A Delineation of the Strata of Derbyshire, 1811. Republished, 1973. ISBN 0903485060
  • A Collection of Poems, 1812 (intended to accompany the 'Delineation' above)
  • A Section of the Strata forming the Surface in the Vicinity of Matlock Bath in Derbyshire, 1813
  • On Entrochal Marble, one-page pamphlet, 1826
  • A Theory on the Formation of Mineral Veins, one-page pamphlet, 1827
  • A Description of Slickensides, one-page pamphlet, 1829
  • Observations on Prismatic Gritstone, one-page pamphlet, 1833

Зноскі

  1. а б Ford, Trevor D., 'White Watson’s Tablets', Geology Today 14:1 (1998), 21-25
  2. а б Cooper, Michael P. (30 April 2005). "The Devonshire Mineral Collection of Chatsworth House". Mineralogical Record.
  3. Torrens, Hugh S. (Winter 1992). "Early life ... of John Mawe" (PDF). Buttetin of the Peak District Mines Society. 11 (6): 5. Архівавана з арыгінала (PDF) 19 ліпеня 2011. Праверана 6 May 2011.{{cite journal}}: Папярэджанні CS1: date і year (спасылка)
  4. Gunnis, R., Dictionary of British Sculptors 1660-1851, 1953
  5. Riley and Torrens 1980