Урок анатоміі доктара Тульпа

Рэмбрант
Урок анатоміі доктара Тульпа. 1632
De anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp
Матэрыял палатно
Тэхніка алей
Памеры 216.5 × 169.5 см
Маўрыцхёйс, Гаага, Нідэрланды
(інв. 146[1])
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Урок анатоміі доктара Тульпа — карціна працы Рэмбранта, напісаная алеем на палатне ў 1632 годзе. Захоўваецца ў музеі Маурыцхёйс ў Гаазе, Нідэрланды. Карціна разглядаецца як адзін з ранніх шэдэўраў Рэмбранта.

Карціна ўяўляе сабой групавы партрэт амстэрдамскай гільдыі хірургаў. Цэнтральная постаць — доктар Нікалас Тульп, які тлумачыць калегам будову мускулатуры рукі. Некаторыя з дактароў-гледачоў сплочвалі адмысловы ўнёсак за ўключэнне ў карціну.

Карціна падпісана ў левым верхнім вуглу Rembrandt. f[ecit] 1632. Верагодна, гэта першы выпадак, калі Рэмбрант падпісаў карціну поўным іменем (у яго першапачатковым выглядзе) у адрозненне ад манаграмы RHL (Rembrandt Harmenszoon of Leiden), што з’яўляецца прыкметай яго ўзрастаючай мастацкай упэўненасці.

Перадгісторыя

[правіць | правіць зыходнік]

Адлюстраваная падзея можа быць датавана 31 студзеня 1632 года: гільдыя хірургаў Амстэрдама, афіцыйным гарадскім анатомам якога быў Тульп, дазваляла праводзіць толькі адну публічную аўтапсію ў год, а анатамавацца магло толькі цела пакаранага смерцю злачынца.[2]

Урокі анатоміі былі даволі звыклай падзеяй у XVII стагоддзі і праходзілі ў лекцыйных залах, якія былі ўласна тэатрамі, для студэнтаў, калег і шырокай публіцы, якой дазвалялася наведваць урокі за асобную плату за ўваход. На карціне гледачы адпаведным чынам апранутыя. Лічыцца, што самы верхні (не трымае паперы) і першы злева гледачы былі дададзеныя да малюнка пазней.[3]

Кожныя 5-10 гадоў Гільдыя хірургаў замаўляла партрэт вядучым партрэтыстам; Рэмбранту гэта задача была даручана, калі яму было ўсяго 26 гадоў, і ён толькі прыбыў у Амстэрдам. Гэта была яго першая буйная замова ў Амстэрдаме. Кожны з людзей, якія ўваходзяць у партрэт, павінен быў заплаціць пэўную суму грошай, каб быць уключаным у твор, а цэнтральныя постаці (у дадзеным выпадку доктар Тульп) верагодна плацілі нават удвая больш. У сваёй працы Рэмбрант кардынальна пайшоў насуперак жанравым ўмоўнасцям, уласцівым выяўленчаму мастацтву таго часу. Так, ён змясціў ў цэнтры карціны труп цалкам (падобна як у іканаграфіі Хрыста), стварыў не проста партрэт, але і драматычную мізансцэну.

Вобраз Рэмбранта з’яўляецца выдумкай: на тыповым уроку анатоміі хірург пачынаў з адкрыцця грудной клеткі і паражніны, паколькі ўнутраныя органы найбольш хутка разлагаюцца. Таксама на карціне адсутнічае падрыхтоўшчык, задачай якога было падрыхтаваць цела да ўрока. У XVII стагоддзі такі важны навуковец, як доктар Тульп, не займаўся б сам разразаннем і ўскрыццём трупа. Гэтая праца лічылася крывавай і лакейскай, таму такія задачы пакідаліся іншым. Менавіта з гэтай прычыны на здымку няма рэжучых інструментаў. Замест гэтага мы бачым у правым ніжнім куце велізарны адкрыты падручнік па анатоміі, магчыма, De humani corporis fabrica (Аб будове чалавечага цела) 1543 года Андрэаса Везалія.

Труп

[правіць | правіць зыходнік]

Труп на стале — злачынца Арыс Кінт (псеўданім Адрыян Адрыянзун), які быў асуджаны за ўзброены грабеж і прысуджаны да смерці праз павешанне. Ён быў пакараны смерцю раней у той жа дзень перад урокам.[4] Твар трупа часткова заценены[2] — намёк на umbra mortis (цень смерці). Гэты прыём Рэмбрант нярэдка выкарыстоўваў у сваіх працах.

Пупок трупа ў форме літары R

Французскі гісторык мастацтва Жан-Мары Кларк адзначае, што пуп трупа мае форму вялікай літары R, і звязвае гэта назіранне з тым, што ў 1632 годзе Рэмбрант інтэнсіўна працаваў над сваім подпісам, паслядоўна выкарыстоўваючы тры розныя яго тыпы, перш чым ў 1633 годзе канчаткова спыніўся на подпісе ў выглядзе свайго першага імя.[5]

Медыцынскія спецыялісты адзначаюць дасканалую адпаведнасць цягліц і сухажылляў, намаляваных 26-гадовым Рэмбрантам. Невядома, адкуль ён атрымаў такія веды. Не выключана, што ён скапіраваў дэталі з анатамічнага падручніка. Аднак у 2006 годзе галандскія даследчыкі ўзнавілі сцэну з трупам мужчыны і выявілі некалькі разыходжанняў у левым перадплеччы ў параўнанні з сапраўдным трупам.[6][7]

У межах даследаванняў 2007 года амерыканскі мастак і анатам Дэвід Дж. Джакоў і яго калегі прадэманстравалі, што загадкавы белы шнур, які праходзіць ад локця да мезенца трупа і доўгі час лічыўся альбо варыянтам локцевага нерва, альбо мастацкай памылкай, хутчэй за ўсё ёсць сухажылле анамальнай мышцы перадплечча — дадатковай мышцы разгінальніка мезенца.[8]

Звязаныя творы

[правіць | правіць зыходнік]
Урок анатоміі доктара Дэймана, Рэмбрант (1656 г.)
  • Карціна Урок анатоміі доктара Дэймана, напісаная Рэмбрантам у 1656 годзе, прызначалася для паказу ў Анатамічнай Зале ў Амстэрдаме разам з Урокам анатоміі доктара Тульпа.[9] Дэйман быў непасрэдным пераемнікам Тульпа на пасадзе praelector chirugic et anatomie. Карціна была пашкоджана агнём у 1723 годзе, і захаваўся толькі яе цэнтральны фрагмент.
  • Каля 1856 года Эдуард Манэ наведаў Гаагу і зрабіў невялікую дакладную копію Урока Анатоміі, якую перадаў свайму лекару доктару Сірэдзі.[10]
Урок анатоміі доктара Нікаласа Тульпа (Універсітэт Эдынбурга)
  • Менш падрабязная копія Урока анатоміі доктара Нікаласа Тулпа невядомага мастака знаходзіцца ў калекцыі твораў выяўленчага мастацтва ва Універсітэце Эдынбурга.

У папулярнай культуры

[правіць | правіць зыходнік]
  • Відэагульня Deus Ex: Human Revolution (2011) спасылаецца на карціну як у гульнявых партрэтах, якія можна знайсці на сцяне, так і ў асобным кінематаграфічным трэйлеры, у якім доктар Нікалас і яго студэнты вывучаюць галоўнага героя Адама Джэнсена ў якасці мерцвяка, абвугленыя скалечаныя рукі якога ў самой гісторыі ампутуюцца і замяняюцца механічнымі канечнасцямі.

Гл. таксама

[правіць | правіць зыходнік]

Нататкі

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ а б https://www.mauritshuis.nl/nl-nl/verdiep/de-collectie/kunstwerken/de-anatomische-les-van-dr-nicolaes-tulp-146/ Праверана 26 студзеня 2020.
  2. ↑ а б Rachlin, Harvey (2007). Scandals, Vandals and Da Vincis. Chrysalis Books. pp. 55–61. ISBN 978-1-86105-878-2.
  3. ↑ Delaney, Samuel R. (2011). Silent Interviews: On Language, Race, Sex, Science Fiction, and Some Comics--A Collection of Written Interviews. Wesleyan University Press.
  4. ↑ O'Bryan, C. Jil (2005). Carnal Art. University of Minnesota Press. pp. 64–67. ISBN 978-0-8166-4322-6.
  5. ↑ Michiel Koolbergen, «De R van Rembrandt. Waarheen wijst de tang van dokter Tulp?» Trouw, 31 January 1992, 13; this article appeared on the 360th anniversary of the original anatomy lesson by Dr. Tulp. See also, http://www.rembrandt-signature-file.com/remp_texte/remp051.pdf Архівавана 2 красавіка 2012.
  6. ↑ IJpma, Frank F.A.; Van De Graaf, Robert C.; Nicolai, Jean-Philippe A.; Meek, Marcel F. (2006). "The Anatomy Lesson of Dr. Nicolaes Tulp by Rembrandt (1632): A Comparison of the Painting With a Dissected Left Forearm of a Dutch Male Cadaver" (PDF). J Hand Surg [Am]. 31 (6): 882–891. doi:10.1016/j.jhsa.2006.02.014. Архівавана з арыгінала (PDF) 11 лістапада 2019. Праверана 11 лістапада 2019. Архіўная копія(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 26 верасня 2007. Праверана 11 лістапада 2019.Архіўная копія(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 26 верасня 2007. Праверана 11 лістапада 2019.
  7. ↑ IJpma FF, van de Graaf RC, Nicolai JP, Meek MF. "[The anatomy lesson of Dr Nicolaes Tulp by Rembrandt (1632) and the findings during dissection of the forearm of a cadaver: anatomical discrepancies]". Ned Tijdschr Geneeskd. 150 (50): 2756–65.{{cite journal}}: Папярэджанні CS1: розныя назвы: authors list (спасылка)
  8. ↑ Jackowe DJ, Moore MK, Bruner AE, Fredieu JR (Nov 2007). "New insight into the enigmatic white cord in Rembrandt's The Anatomy Lesson of Dr. Nicolaes Tulp (1632)". J Hand Surg Am. 32 (9): 1471–6. doi:10.1016/j.jhsa.2007.07.006.{{cite journal}}: Папярэджанні CS1: розныя назвы: authors list (спасылка)
  9. ↑ Choulant, Ludwig; Frank, Mortimer; Garrison, Fielding Hudson; Streeter, Edward Clark (1852). History and bibliography of anatomic illustration in its relation to anatomic science and the graphic arts. The University of Chicago press.(недаступная спасылка)
  10. ↑ Christie’s Impressionist & Nineteenth Century Art. Catalog, p. 62, 24 June 1988.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]