Флавій Север

Флавій Валерый Север
лац.: Flavius Valerius Severus
Партрэт Флавія Севера на фолісе  (руск.)
Цэзар 305—306 годы
Сумесна з	Канстанцый I Хлор, Галерый, Максімін Даза
Папярэднік	Канстанцый I Хлор
Пераемнік	Канстанцін I Вялікі
Аўгуст 306—307 гады
Сумесна з	Галерый, Канстанцін I Вялікі, Максімін Даза
Папярэднік	Канстанцый I Хлор
Пераемнік	Максенцый (узурпатар)
Нараджэнне	III стагоддзе Ілірыя
Смерць	верасень 307 Равена, Рэгіён VIII Эмілія^[d], Старажытны Рым
Род	тэтрархія^[d]
Дзеці	Флавій Северыян  (руск.)
Веравызнанне	Старажытнарымская рэлігія
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Фла́вій Вале́рый Севе́р (лац.: Flavius Valerius Severus), часам таксама званы ў рымскай гістарыяграфіі як Север II, — рымскі імператар як цэзар у 305—306 гадах, як аўгуст у 306—307 гадах.

Флавій Север насіў наступныя тытулы: цэзар — з 1 мая 305 года, аўгуст — з 25 ліпеня 306 года. Уладу трыбуна атрымаў з 1 мая 305 года^[1].

Паходжанне і прызначэнне цэзарам

Радзімай будучага імператара Флавія Валерыя Севера была Ілірыя^[2][3]. Вядома, што ён быў нешляхетнага паходжання^[2]. Север быў прыяцелем імператара Галерыя^[4]. Да прыходу да ўлады ён служыў у арміі, па ўсёй бачнасці, на камандных пасадах^[2].

Калі 1 мая 305 года заснавальнікі тэтрархіі  (руск.) імператары Дыяклетыян і Максіміян адракліся ад прастола, Галерый і Канстанцый I Хлор сталі заміж іх новымі аўгустамі^[2]. Як расказвае Лактанцый  (руск.), у Нікамедыі  (руск.) Галерый прапанаваў Дыяклетыяну прызначыць новымі цэзарамі Севера і свайго пляменніка Максіміна Дазу. Тот пагадзіўся, хоць разумеў, што гэтыя людзі не падыходзяць для кіравання дзяржавы. Тады Галерый адправіў Севера да Максіміяна ў Медыялан, каб той абвясціў яго цэзарам^[5].

На наступны дзень Дыяклетыян сабраў салдат і абвясціў, што адмаўляецца ад імператарскай улады. Усе яны не сумняваліся, што ён абвесціць цэзарам сына Канстанцыя Канстанціна. Аднак раптам Дыяклетыян кажа, што цэзарамі стануць Север і Максімін. Легіянеры падумалі, што Канстанцін змяніў імя, аднак Галерый вывеў замест яго на ўсеагульны агляд Максіміна^[6].

Север прыняў імёны Флавія (стаў, такім чынам, лічыцца прыёмным сынам Канстанцыя) і Валерыя (як прыёмны член дынастыі Дыяклетыяна)^[1]. Да яго ўладанняў адышлі Італія і Афрыка^[1]. Апроч таго, пад кантроль Севера перайшла яшчэ і Панонія, якая да гэтага адносілася да ўладанняў Галерыя^[1]. Галерый не быў супраць такога перадзелу па прычыне таго, што Север, як і яго ўласны цэзар Максімін Даза, цалкам знаходзіўся пад яго ўплывам^[1]. Такім чынам, Канстанцый Хлор і Север кіравалі захадам Рымскай імперыі, а Галерый і Максі-мін — усходам^[2].

Кіраванне ў якасці аўгуста і гібель

Калі ў ліпені 306 года Канстанцый I Хлор сканаў у Брытаніі, Галерый, які зараз афіцыйна стаў старэйшым імператарам, абвясціў Севера аўгустам Захаду і прызначыў Канстанціна, якога ўжо абвясцілі імператарам брытанскія легіёны, яго цэзарам^[7][8]. Гэты дыпламатычны крок быў распачаты для таго, каб на час супакоіць Канстанціна, аднак ён выклікаў вялікую незадаволенасць у зноў абдзеленага сына Максіміяна Максенцыя, які ў выніку падняў у Рыме паўстанне і абвясціў сябе імператарам 28 кастрычніка 306 года^[2]. Гэтаму паспрыялі прэтарыянцы, раздражнёныя тым, што Север загадаў канчаткова расфармаваць іх гвардыю, раней зменшаную Дыяклетыянам да маштабаў звычайнага гарадскога гарнізона^[1]. Калі Галерый пазнаў пра пераварот, ён загадаў Северу выступіць супраць бунтара, які захапіў Рым і частку Італіі, і ў пачатку 307 года той выйшаў са сваёй сталіцы Медыялана^[2].

Вобласці Паўночнай Італіі зрабілі падтрымку Северу, аднак, аказаўшыся перад варотамі Рыма, іх войскі захваляваліся. Рэч у тым, што Максенцый, жадаючы перавабіць ваяроў Северу на свой бок^[2], адправіў свайму бацьку прапанову зноў вярнуцца да палітычнага жыцця, на якую той ахвотна адказаў згодай^[9]. Паколькі многія з арміі Севера ў свой час служылі пад кіраўніцтвам Максіміяна, яны не маглі прымусіць сябе ісці ваяваць супраць яго сына^[1]. Апроч таго шпіёны Максенцыя актыўна падрывалі іх баявы дух, тым часам як прэфект Рыма Гай Аній Анулін  (руск.)^[10] пайшоў яшчэ далей: ён здрадзіў аўгуста і пачаў раздаваць грошы салдатам, каб яны пакінулі свайго гасудара^[1].

Партрэт Флавія Севера на фолісе.

Таму неўзабаве ў Севера не заставалася ніякага іншага выйсця, як неадкладна бегчы на поўнач з нешматлікімі рэшткамі яшчэ захавалых яму вернасць салдат^[2]. Максіміян адправіўся ўслед за ім і ўстаў каля Равены, дзе знаходзіўся Север, і прымусіў прыняць свае ўмовы. Паверыўшы яго абяцанням, Север даў згоду адмовіцца ад пасады аўгуста ў памен на гарантыю бяспекі яго жыцця^[2]. Былога імператара як палоннага прывезлі ў Рым і, правядучы па гарадскіх вуліцах, зняволілі на дзяржаўнай віле ў мястэчку Тры Корчмы на Апіевай дарозе, каб мець закладніка на той выпадак, калі Галерый вырашыць пайсці на Італію^[11].

У выніку, калі Галерый уварваўся ў Італію ў 307 годзе, Север загінуў пры туманных акалічнасцях^[2]. Так, па аповедзе Лактанцыя, яго вымусілі пераразаць сабе вены^[12]. А Псеўда-Аўрэлій Віктар лічыць, што Севера забілі на загад Максіміяна і ён быў пахаваны ў магільні Галіена, размешчанай у дзевяці мілях ад Рыма па Апіевай дарозе^[13]. Еўтропій  (руск.) жа зусім лічыць, што Север быў забіты ў Равене^[14]. Пра характар і выгляд Севера нічога невядома, але Ананім Валезія паведамляе, што ён быў п'яніцай^[4].

Магчыма, Север быў добрым военачальнікам, нягледзячы на тое, што ён не мог узяць Рым. Таксама нічога невядома пра яго стаўленне да хрысціянаў: прынамсі, пераследам ён іх не падвяргаў^[1].

Крыніцы

1. Грант 1998.
2. DiMaio 1998.
3. Аврелий Виктор. О цезарях. XL. 1.
4. Аноним Валезия. IV. 9.
5. Лактанций. О смерти гонителей. XVIII. 12.
6. Лактанций. О смерти гонителей. XIX. 3—4.
7. Лактанций. О смерти гонителей. XXV. 5.
8. Barnes 1982, pp. 27–28.
9. Лактанций. О смерти гонителей. XXVI. 7.
10. Jones A. H. M. C. Annius Anullinus 3 // Prosopography of the Later Roman Empire / A. H. M. Jones, J. R. Martindale, J. Morris. — Cambridge University Press, 1971. — Vol. I: A.D. 260–395. — P. 79. — ISBN 0-521-07233-6 [2001 reprint].
11. Barnes 1982, pp. 30–31.
12. Лактанций. О смерти гонителей. XXVI. 10.
13. Псевдо-Аврелий Виктор. Извлечения о жизни и нравах римских императоров. XL. 3.
14. Евтропий. Бревиарий от основания города. X. 2. 1.

Літаратура

Першасная літаратура

• Аврелий Виктор. Констанций и Арментарий, Север и Максимин, а также Константин и Максенций // О цезарях.
• Аноним Валезия. Происхождение императора Константина.
• Евтропий. Бревиарий от основания Города.
• Лактанций. О смертях гонителей.
• Псевдо-Аврелий Виктор. Констанций, Галерий Максимиан, Север, Максимин, Максенций, Лициний, Александр, Валент // Извлечения о жизни и нравах римских императоров.

Даследаванні

• Jones A. H. M. Fl. Val. Severus 30 // Prosopography of the Later Roman Empire / A. H. M. Jones, J. R. Martindale, J. Morris. — Cambridge University Press, 1971. — Vol. I: A.D. 260–395. — P. 837. — ISBN 0-521-07233-6 [2001 reprint].
• Barnes, Timothy David. Constantine and Eusebius. — Harvard University Press, 1981. — ISBN 978-0674165311.
• Barnes, Timothy David. The New Empire of Diocletian and Constantine. — Harvard University Press, 1982. — ISBN 0-7837-2221-4.
• Грант, М. Римские императоры. Флавий Север. — 1998.
• DiMaio, Michael.. Severus II (306—307 A.D.) (англ.). An Online Encyclopedia of Roman Emperors. 1998.

Спасылкі

• Roman Imperial Coins of Severus II (англ.). Wildwinds. — Монеты Флавия Севера. Праверана 11 мая 2014.