Фуга

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Фуга (значэнні).

Экспазіцыя фугі до мінор з першага тома «Добра тэмпераванага клавіра» І. С. Баха

Фуга (ад лац.: fuga бег, уцёкі) — поліфанічны музыкальны твор, заснаваны на імітацыйным правядзенні ва ўсіх галасах адной, радзей дзвюх і болей тэм па пэўным танальна-гарманічным плане; найвышэйшая форма поліфаніі.^[1]

Гісторыя

Развівалася ў 17 стагоддзі з канцоны, рычэркара, матэта, дасягнула кульмінацыі ў творчасці І. С. Баха і не страціла значэння да нашага часу.

Часта фузе папярэднічае прэлюдыя ці іншая ўступная п’еса імправізацыйнага складу (фантазія, таката).

Можа ўваходзіць у санатны, сюітны ці варыяцыйны цыкл, у буйную вакальна-сімфанічную кампазіцыю (араторыя, меса і інш.).

У беларускай музыцы вядомы фугі для фартэпіяна Дз. Камінскага.

Склад

Адрозніваюцца колькасцю тэм (простыя — на адну тэму, двайныя — на дзве тэмы, трайныя — на тры тэмы і г.д.) і галасоў (найбольш пашыраны 3- і 4-галосыя).

Тэма фугі выразная, вобразна акрэсленая.

Раздзелы фугі:

• экспазіцыя, дзе тэма праводзіцца па чарзе ўсімі галасамі ў галоўный і дамінантавай танальнасцях;
• распрацоўка з больш свабодным танальным планам
• рэпрыза, заключная частка з перавагай галоўнай танальнасці і больш сціплым паследаваннем імітацый (стрэта).

Асноўныя раздзелы, а часам асобныя правядзенні тэмы злучаюцца інтэрмедыямі.

Зноскі

1. Булыка А. М. Слоўнік іншамоўных слоў: У 2 т. Т. 2: М — Я — Мн.: БелЭн, 1999. — 736 с.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 16: Трыпалі — Хвіліна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 16. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0263-6 (т. 16).