Фуран

Фуран
Агульныя
Сістэматычнае найменне	фуран
Традыцыйныя назвы	фурфуран
Хім. формула	C4H4O
Фізічныя ўласцівасці
Стан (ст. ум.)	вадкасць
Малярная маса	68,07 г/моль
Шчыльнасць	0,936 г/см³
Тэрмічныя ўласцівасці
Тэмпература плаўлення	-85,6 °C
Тэмпература кіпення	31,4 °C
Аптычныя ўласцівасці
Паказчык пераламлення	1,4214
Класіфікацыя
Рэг. нумар CAS	110-00-9
PubChem	8029
Рэг. нумар EINECS	203-727-3
SMILES	C1=CC=CO1
ChemSpider	7738

Фура́н — арганічнае злучэнне з формулай C₄H₄O. Пяцічленны гетэрацыкл з адным атамам кіслароду. Родапачынальнік вялікай групы арганічных злучэнняў, многія з якіх маюць практычнае значэнне, напрыклад фурфурол, тэтрагідрафуран, α-метылфуран (сільван).

Уяўляе сабой бескаляровую вадкасць з характэрным пахам, нагадваючым пах хлараформу. Малекулярная маса 68,07. Тэмпература плаўлення −85,65 °C. Тэмпература кіпення 31,83 °C. Шчыльнасць 0,937 г/см³ пры тэмпературы 20 °C. Добра раствараецца ў арганічных растваральніках, дрэнна раствараецца ў вадзе — утварае азеатропную сумесь (98,8 % фурану). Фуран устойлівы да ўздзеяння шчолачаў і раскладаецца кіслотамі. На паветры лёгка акісляецца.

Атрыманне

Фуран разам з сільванам утрымліваецца ў прадуктах сухой перагонкі драўніны некаторых парод. У лабараторных умовах атрымліваюць дэкарбакісліраваннем піраслізевай кіслаты. У прамысловых умовах фуран атрымліваюць дэкарбаніліраваннем фурфуролу.

Выкарыстанне

Фуран выкарыстоўваецца ў працэсах сінтэзу тэтрагідрафану, піролу, малеінавага ангідрыду, селенафену. Таксама выкарыстоўваецца ў якасці растваральніка алеяў і тлушчаў.

Шкоднае ўздзеянне

Фуран — таксічнае рэчыва. Пранікаючы праз непашкоджаную скуру, шкодна ўздзейнічае на печань і цэнтральную нервовую сістэму.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 16: Трыпалі — Хвіліна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 16. — С. 504. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0263-6 (т. 16).
• Хімічны слоўнік навучэнца: Дапаможнік для вучняў / Б. Н. Качаргін, В. М. Макарэўскі, Л. Я. Гарнастаева, В. С. Аранская. — Мн.: Народная асвета, 2003. — С. 250. — 287 с. — 1 000 экз. — ISBN 985-12-0621-8.
• Рабинович В. А., Хавин З. Я. Краткий химический справочник — Л.: Химия, 1977. (руск.)

Спасылкі

• Хімічная энцыклапедыя на сайце ХиМиК.ру (руск.)