Хеўсурэці

Хеўсурэці
Крэпасць у вёсцы Шацілі
Экзатапонімы	груз. ხევსურეთი
Плошча	1050 км²
У складзе	Мцхета-Мтыянеці
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Хеўсурэці (груз. ხევსურეთი) — гісторыка-этнаграфічны рэгіён на паўночным усходзе Грузіі, на мяжы з Інгушэціяй і Чачэніяй.

Геаграфія

Хеўсурэці размешчана ў паўночнай частцы краіны, на абодвух схілах Вялікага Каўказскага хрыбта, ў даліне рэчак Мігмахеві, Шацілі, Архоці^[en] і Арагві. Хеўсурэці з’яўляецца часткай сучаснага муніцыпалітэта Душэці, мхарэ Мцхета-Мтыянеці. Хеўсурэці — адна з самых ізаляваных горных правінцый Грузіі.

Вялікі Каўказскі хрыбет дзеліць правінцыю на дзве няроўныя часткі. Пірыкіта Хеўсурэці (груз. პირიქითა ხევსურეთი) — большы, плошчай прыблізна 565 км², а Піракет Хеўсурэці (груз. პირაქეთა ხევსურეთი) — меншы, плошчай прыблізна 428 км². Агульная плошча Хеўсурэці прыблізна 1050 км².

Найбуйнейшыя вёскі — Барысаха і Шацілі. Насельніцтва Хеўсурэці зімой скарачаецца прыблізна да 3200 чалавек.

• 
  Горы ў Хеўсурэці
• 
  Горная рака ў Хеўсурэці
• 
  Даліна Шацілі
• 
  Муцосчала

Тапонім

Хеві (груз. ხევი), у перакладзе з грузінскага, азначае «цясніну», Хеўсурэці — «краіна далін».

Насельніцтва

Асноўнае насельніцтва Хеўсурэці — хеўсуры, этнаграфічная група грузін, традыцыйна якая жыла ў высакагорных абшчынах, у якіх не было класавага адрознення^[1].

Хеўсуры захавалі мноства рыс традыцыйнага ладу жыцця ў савецкі час — касцюм, зброя, мытня, жыллё. У канцы 1950-х хеўсуры былі гвалтоўна пераселены на раўніны, у выніку чаго частка высакагорных вёсак апусцела. Перасяленне хеўсураў праводзілася з прыцягненнем армейскіх часцей, а на дарогах ставіліся кардоны, каб ніхто не мог вярнуцца ў горы.

Цяпер ва ўсім рэгіёне засталася пара сотняў сем’яў, астатнія горцы спусціліся ніжэй, у гарады і вёскі раўніннай Грузіі.

• 
  Хеўсурка, 1881
• 
  Хеўсуры, 1910
• 
  Хеўсуры, 1920
• 
  Хеўсурскія ваяры
• 
  Традыцыйнае адзенне

Фотаздымкі

• 
  Лебаіс Карі
• 
  Муцо
• 
  Касцёл на Ардоці
• 
  Муцосчала

Зноскі

1. მაკალათია ს. «ხევსურეთი», თბ. 1984

Літаратура

• Shorena Kurtsikidze & Vakhtang Chikovani/ Ethnography and Folklore of the Georgia-Chechnya Border: Images, Customs, Myths & Folk Tales of the Peripheries, Munich: Lincom Europa, Volume 9 of LINCOM studies in anthropology. 2008 ISBN 978-3895863288
• Sergi Makalatia/ Khevsureti, Komunistis Stamba, Tbilisi: 1935 (in Georgian)
• Gustav Radde/ Die Chews’uren und ihr Land — ein monographischer Versuch untersucht im Sommer 1876, Cassel 1878 (in German)
• Giorgi Tedoradze. Five Years in Pshav-Khevsureti, Tbilisi: 1930 (in Georgian ხუთი წელი ფშავ-ხევსურეთში)(online at Batsav.com)

Спасылкі

• Сайт пра Хеўсурэці Архівавана 24 верасня 2020. (груз.)