Цыкута

Цыкута
Цыкута ядавітая (Cicuta virosa). Цвіценне расліны на балоце, Францыя
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя[1] Клас:  Двухдольныя[2] Парадак:  Парасонакветныя Сямейства:  Парасонавыя Падсямейства:  Apioideae Трыба:  Oenantheae Род:  Цыкута
Міжнародная навуковая назва
Cicuta L., 1753
Тыпавы від
Cicuta virosa L., 1753 — Цыкута ядавітая
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   29455 NCBI   48035 EOL   37293 GRIN   g:2605 IPNI   39823-1

У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. вех.

Цыку́та^[3], або вех (Cicúta) — род кветкавых раслін сямейства парасонавых. Каля 10 (паводле інш. звестак 20) відаў. Пашыраны пераважна ў Паўночнай Амерыцы. На Беларусі 1 від — Цыкута ядавітая (Cicuta virosa).

Батанічнае апісанне

Цыкута ядавітая
Батанічная ілюстрацыя з кнігі О. В. Тамэ «Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz», 1885

Шматгадовыя вадалюбныя трава з мясістымі каранямі. Лісце двойчы- або тройчыперыстае, долі зубчастыя. Абгортка можа прысутнічаць, прыкветкаў няма, прыкветнічкі шматлікія.

Кветкі ў выпуклых складаных парасоніках, звычайна белыя, часам зеленаватыя ці ружаватыя. Чашачка прыкметная, з вострымі лістападобнымі зубцамі. Рыльца песціка галоўчатае, слупок доўгі і тонкі.

Плады шарападобныя да шырокаяйкападобных, мерыкарпіі пяцірэбрыстыя, алейныя канальчыкі адзіночныя ў лагчынках.

Таксічнасць

Ва ўсіх частках раслін, асабліва ў вялікіх колькасцях — у каранях, утрымліваецца моцны яд, цыкутаксін, які аказвае нейратаксічнае ўздзеянне і выклікае рабдаміёліз. Дзеянне яду блізкае да стрыхніну^[4].

Таксанамія і сістэматыка

Сінонімы

• Cicutaria [Tourn.] Lam., 1779, nom. illeg.
• Keraskomion Raf., 1838

Віды

• Cicuta bulbifera L., 1753
• Cicuta douglasii (DC.) J.M.Coult. & Rose, 1900
• Cicuta maculata L., 1753
• Cicuta virosa L., 1753 — Цыкута ядавітая, ці Шалей, ці Вяха, ці Віха

Зноскі

1. Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
2. Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
3. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 38. — 160 с. — 2 350 экз.
4. Hopkins, P.M.; Ellis, F.R. Hyperthermic and Hypermetabolic Disorders. — Cambridge, New York, 1996. — P. 253. — 286 p. — ISBN 0-521-44381-4.

Літаратура

• Цыкута // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17).
• Шишкин Б. К. Флора СССР. В 30-ти томах / Начато при руководстве и под главной редакцией акад. В. Л. Комарова; Редактор тома Б. К. Шишкин. — М.—Л.: Издательство Академии Наук СССР, 1950. — Т. XVI. — С. 376—378. — 648 с. — 3 500 экз.
• Abrams, L.; Ferris, R.S. An Illustrated Flora of the Pacific States. — 1951. — Vol. III. — P. 237—238. — 874 p. — ISBN 0-8047-0005-2.

Спасылкі