Шарль Луі дэ Мантэск’ё

Шарль Луі дэ Мантэск’ё
фр.: Montesquieu
Дата нараджэння	18 студзеня 1689(1689-01-18)[1][2]^[…]
Месца нараджэння	Château de la Brède^[d], Каралеўства Францыя[4]
Дата смерці	10 лютага 1755(1755-02-10)[1][3]^[…] (66 гадоў)
Месца смерці	Парыж, Каралеўства Францыя[4]
Месца пахавання	Сен-Сюльпіс
Грамадзянства	Каралеўства Францыя
Жонка	Jeanne de Lartigue^[d]
Дзеці	Jean-Baptiste de Secondat^[d]
Род дзейнасці	філосаф, пісьменнік, раманіст, сацыёлаг, адвакат, суддзя, энцыклапедыст, гісторык, палітык, юрыст
Альма-матар	College of Juilly^[d] Ліцэй Сент-Луі^[d]
Член у	Французская акадэмія (10 лютага 1755)[5] Пруская акадэмія навук Лонданскае каралеўскае таварыства Акадэмія Станіслава^[d] Club de l'Entresol^[d]
Узнагароды	член Лонданскага каралеўскага таварыства^[d] (26 лютага 1730)
Подпіс
Цытаты ў Вікіцытатніку
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Шарль Луі дэ Мантэск’ё (фр.: Charles-Louis de Seconda, Baron de La Brède et de Montesquieu; 18 студзеня 1689, Лабрэд, каля г. Бардо, Францыя — 10 лютага 1755) — французскі філосаф-асветнік, сацыёлаг, правазнаўца, пісьменнік. Член Інстытута Францыі (1727).

Біяграфічныя звесткі

Скончыў каталіцкі каледж (1705). Вывучаў права ў г. Бардо і Парыж. 3 1714 саветнік, з 1716 віцэ-прэзідэнт парламента (суда) Бардо. 3 1726 у Парыжы. У 1729—31 у Вялікабрытаніі.

Аўтар артыкулаў з Энцыклапедыі, альбо Тлумачальнага слоўніка навук, мастацтваў і рамёстваў. Суразмоўца французскага даследчыка спрэчных пытанняў міжнароднага права Габрыэля Маблі.

Светапогляд

У творы «Пра дух законаў» (1747), зыходзячы з антычных палітычных тэорый, вылучаў 3 правільныя формы праўлення (дэмакратыя, арыстакратыя і манархія) і адну няправільную (дэспатыя). Найлепшым спосабам недапушчэння дэспатыі лічыў раздзяленне ўлад на заканадаўчую, выканаўчую, судовую, свабоднае функцыянаванне дэмакратычных інстытутаў грамадзянскай супольнасці і прававой дзяржавы. Прынцыпы раздзялення ўлад і 3 відаў праўлення пакладзены ў аснову палітычнага ўладкавання шэрагу краін Еўропы і ЗША, служаць важнай навукова-тэарэтычнай крыніцай для даследчыкаў і заканадаўцаў. Жорсткасці і бессэнсоўнасці дэспатыэму проціластаўляў сацыяльную роўнзсць грамадэян, палітычны плюраліэм, свабоду слова і друку, забеспячэнне законнасці і асабістай бяспекі грамадзян. У дэмакратыі рухаючай сілай і ўмовай росквіту краіны абвяшчаў доблесць — павагу да законаў і любоў да Айчыны, адданасць кожнай асобы дэмакратычным ідэалам і агульнадзяржаўнай справе. Развіваў канцэпцыю функцыянальнай ролі рэлігіі, якая, на яго думку, паляпшае норавы падданых, змякчае дэспатыэм і садзейнічае падтрыманню сацыяльнага парадку ў грамадстве.

У рамане «Персідскія пісьмы» (1721) крытыкаваў норавы французскага грамадства, яго паказную «цывілізаванась» і адарваную ад жыцця «вучонасць», прыгон з боку ўлады і царквы.

Зноскі

1. Montesquieu // Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168"></a>
2. Montesquieu // GeneaStar
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q98769076"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3100478"></a>
3. Charles-Louis de Secondat, baron de La Brède et de Montesquieu // Annuaire prosopographique : la France savante / пад рэд. B. Delmas, R. Mathis — 2009. Праверана 9 кастрычніка 2017.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q673718"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2926731"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q55740543"></a>
4. Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 19 мая 2021.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
5. Charles de Secondat, baron de Montesquieu // Académie française Праверана 8 ліпеня 2020.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107214508"></a>

Літаратура

• Дубянецкі С. Мантэск’ё // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 10: Малайзія — Мугаджары / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 10. — 544 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0169-9 (т. 10).