Шпіянаж

Шпіянаж — супрацьпраўна разведвальная дзейнасць органаў (іх агентаў) замежных дзяржаў, што, як правіла, прадугледжвае выкраданне афіцыйна засакрэчанай інфармацыі (дзяржаўнай таямніцы) спецслужбамі недружалюбных дзяржаў.

Статус шпіёна і разведчыка ў міжнародным праве

На Брусельскай канферэнцыі 1874 года прапаноўвалася падвяргаць непрыяцельскіх шпіёнаў смяротнаму пакаранню без суда, але прапанова гэтая прынята не была. На той жа канферэнцыі былі ўсталяваныя прыкметы шпіянажу: збіранне звестак аб варожай арміі і ўтоенасць дзеянняў.

У адпаведнасці з нормамі міжнароднага гуманітарнага права, любая асоба з складу ўзброеных сіл боку, што знаходзіцца ў канфлікце, якое трапляе ва ўладу процілеглага боку ў той час, калі яно займаецца шпіянажам, не мае права на статус ваеннапалоннага, і з ім могуць звяртацца як са шпіёнам, гэта значыць, яго могуць падвергнуць крымінальнай пераследу.

Асоба са складу ўзброеных сіл боку, што знаходзіцца ў канфлікце, якое не пражывае на тэрыторыі, акупаванай адваротнай бокам, і якое займаецца шпіянажам на гэтай тэрыторыі, не губляе свайго права на статус ваеннапалоннага, і з ім не могуць звяртацца як са шпіёнам, за выключэннем тых выпадкаў, калі асоба захоплена да таго, каб яна зноў далучылася да ўзброеных сіл, да якіх належыць.

У адрозненне ад шпіёна, разведчык, г.зн. асоба са складу ўзброеных сіл боку, што знаходзіцца ў канфлікце, якая ад імя гэтай боку збірае або спрабуе збіраць інфармацыю на тэрыторыі, кантраляванай адваротнай бокам, не лічыцца асобай, якая займаецца шпіянажам, калі, дзейнічае такім чынам, яна носіць форменную вопратку сваіх узброеных сіл. Такім чынам, у выпадку палону, разведчык мае права на статус ваеннапалоннага.

Адпаведна, з пункту гледжання міжнароднага права, разведчкамі могуць лічыцца толькі франтавыя разведчыкі, якія носяць форменную вопратку сваіх узброеных сіл. Усе агентурныя разведчыкі з'яўляюцца, па азначэнні, шпіёнамі.

Адказнасць за шпіянаж згодна з заканадаўствам Рэспублікі Беларусь

У адпаведнасці з артыкулам 358^[1] Угалоўнага Кодэксу Рэспублікі Беларусь прадугледжана адказнасць у форме пазбаўлення волі на тэрмін ад сямі да пятнаццаці год.

Заўвага: Асоба, якая здзейсніла шпіпянаж альбо здраду дзяржаве ў форме шпіянажа, але дабраахвотна спыніла злачынную дзейнасць, і заявіла дзяржаўным органам аб зробленных ім дзеяннях, а таксама аказала садзейнічанне ў спыненні шкодных наступстваў, вызваляецца ад угалоўная адказнасці.

Зноскі

1. Уголовный Кодекс Республики Беларусь. — Мн. «Амалфея», 2009, С.248: Шпионаж