Шрынкфляцыя

Шрынкфляцыя (англ.: shrinkflation) — зніжэнне вытворцам колькасці, аб’ёму або вагі тавару ва ўпакоўцы пры захаванні або непрапарцыйна малым зніжэнні адпускной цаны. Памяншаючы аб’ём або вагу тавару, пераходзячы ад коштаў на вагу да коштаў на аб’ём (ці наадварот, у залежнасці ад шчыльнасці тавару), вытворцы ствараюць у пакупнікоў уяўную бачнасць нізкай цэны на тавар.

Назва з’явілася ў англійскай мове шляхам складання слоў «сціскацца» (англ.: to shrink) і «інфляцыя» (англ.: inflation).

Эканамічны змест

[правіць | правіць зыходнік]

Вытворцы розных харчовых прадуктаў і спажывецкіх тавараў, а таксама сеткавыя супермаркеты, каб не адпужваць пакупніка занадта хуткім або занадта вялікім павышэннем цаны, зніжаюць колькасць тавару ў звыклай упакоўцы, разлічваючы на тое, што спажывец можа не звярнуць на гэта ўвагі, калі не стане вывучаць даныя на ўпакоўцы пільна[1][2]. Каб пакупнік не западозрыў змяненняў, знешні выгляд і дызайн упакоўкі пры гэтым амаль не мяняецца[3].

Паводле ацэнак эканамістаў Джорджа Акерлофа і Роберта Шылера, якія яны прыводзяць у сваёй кнізе «Паляванне на прасцяка. Эканоміка маніпуляцый і падману»[4], такія дзеянні вытворцаў не абавязкова прадыктаваныя меркаваннямі злога намеру або прагнасці; магчыма, іх змушае да гэтага рынак. Так, шрынкфляцыя з’яўляецца адным з інструментаў вытворцаў па захаванні прыбытку падчас стагфляцыі  (руск.) (бел..

Самі вытворцы, акрамя росту выдаткаў  (руск.) (бел., таксама ў якасці абгрунтавання для змяншэння колькасці тавару ва ўпакоўцы называюць павышэнне яго якасці[5], змену рэцэптуры, змену дызайну ўпакоўкі[1] ці нават клопат пра здароўе спажыўца[6].

Паводле ацэнак уладаў Вялікабрытаніі, шрынкфляцыя не ўплывае на агульныя інфляцыйныя паказчыкі ў краіне, адначасова ўлады Новай Зеландыі ўважліва адсочваюць змены ўпакоўкі пры фарміраванні індэкса спажывецкіх цэн, паколькі для спажыўца шрынкфляцыя з’яўляецца адной з разнавіднасцяў інфляцыі.

Гісторыя

[правіць | правіць зыходнік]

Упершыню да шрынкфляцыі звярнуліся кампаніі ў ЗША у 1970-я гады на фоне стагфляцыі  (руск.) (бел., якая ахапіла краіну[1].

Нацыянальная статыстычная служба Вялікабрытаніі ў 2017 годзе заявіла, што ў Вялікабрытаніі шрынкфляцыя рэгулярна назіраецца ўжо на працягу пяці гадоў, і за гэты час яна ўздзейнічала на больш за дзве з паловай тысяч прадуктаў[2] (пры гэтым за той жа час упакоўкі больш як шасцісот тавараў, наадварот, павялічыліся[5]). Асабліва ярка з’ява стала прыкметна ў сувязі з ростам для вытворцаў выдаткаў, звязаных з будучым выхадам краіны з Еўрапейскага Саюза[7].

У Расіі ўпершыню шырока выкарыстоўвалі шрынкфляцыю вытворцы сокаў і малака падчас крызісу 2008—2010 гадоў  (руск.) (бел.[8][9]. Руская служба Бі-бі-сі  (руск.) (бел. дае наступныя прыклады па Расіі 2010-х гадоў[10]:

  • фруктовы сок: з 0,5 літраў (2013) да 0,485 літра (2018).
  • каровіна малако: з 1 і 1,5 літраў (2012) да 0,95 і 1,45 літра, адпаведна (2018).
  • смятана: з 350 грамаў (2013) да 330 грамаў (2016) і, нарэшце, да 315 грамаў (2018).
  • маянэз: з 450 грамаў (2010) да 400 грамаў (2018).
  • піва: з 0,5 літраў (2012) да 0,45 літра (2018).

Характэрны прыклад з алеем, якім традыцыйна гандлявалі ў СССР у разліў на вагу, а таксама разліваным у шкляныя бутэлькі па 0,5 кг: з укараненнем ПЭТ-тары алей сталі разліваць прыкладна па 0,9 кг у адну літровую бутэльку, а ў 2010-я гады некаторыя вытворцы сталі памяншаць і ёмістасць бутэлек да 0,9 літра (0,828 кг)[11].

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ а б в Scheherazade Daneshkhu, Mark Vandevelde. Food groups embrace ‘shrinkflation’ to cope with rising costs (англ.). Financial Times (2 снежня 2016). Праверана 25 ліпеня 2017.
  2. ↑ а б Andreas Whittam Smith. 'Shrinkflation' should be called out for what it is - a fraud against consumers (англ.). The Independent (25 ліпеня 2017). Праверана 25 ліпеня 2017.
  3. ↑ Елена Трегубова. Молоко отлить, а масло обрезать. Как производители обманывают покупателей. Аргументы и факты (13 кастрычніка 2016). Праверана 25 ліпеня 2017.
  4. ↑ Акерлоф Дж., Шиллер Р. Охота на простака. Экономика манипуляций и обмана = Phishing for Phools: The Economics of Manipulation and Deception. — М.: ООО «Манн, Иванов и Фербер», 2017. — 320 с.
  5. ↑ а б Как работает «сжимфляция»: меньший объем за те же деньги. Бі-бі-сі (24 ліпеня 2017). Праверана 25 ліпеня 2017.
  6. ↑ Анастасия Антонова. Кризис в экономике обострил конфликт между производителями и торговыми сетями. Деловая газета «Взгляд» (22 снежня 2015). Праверана 25 ліпеня 2017.
  7. ↑ Максим Буев. Рост цен по-новому. Электронное периодическое издание «Ведомости» (17 красавіка 2017). Праверана 25 ліпеня 2017.
  8. ↑ Владислав Воронин. Шкура вместо мяса и коровий корм вместо хлеба: Что делают с едой, чтобы она не дорожала. Meduza (21 сакавіка 2016). Праверана 25 ліпеня 2017.
  9. ↑ Заговор ритейлеров. Как заработать на граммах. Аргументы и Факты (25 лістапада 2015). Праверана 25 ліпеня 2017.
  10. ↑ «Яйца в России начали продавать девятками. За год они подорожали на 26 %», BBC, 10.01.2019
  11. ↑ Георгий Степанов. Как обойтись без лишних покупок. К каким маркетинговым уловкам прибегают продуктовые супермаркеты. News.ru (18 жніўня 2018).