Эрнест Вамба дыя Вамба
| Эрнест Вамба дыя Вамба | |
|---|---|
| Нараджэнне |
1942[1] |
| Смерць |
15 ліпеня 2020 |
| Партыя | |
| Месца працы | |
| Узнагароды | |
Эрнест Вамба дыя Вамба (фр.: Ernest Wamba dia Wamba; 1942 — 15 ліпеня 2020) — кангалезскі навуковы і палітычны дзеяч. У гады Другой кангалезскай вайны ўзначальваў кісанганскую фракцыю групоўкі КАД[2].
Біяграфія
[правіць | правіць зыходнік]Нарадзіўся ў Судзі-Лутэтэ, правінцыя Бад-Конга. Выхоўваўся ў шведскіх місіянерскіх школах.
У ЗША
[правіць | правіць зыходнік]Пасля заканчэння сярэдняй школы атрымаў стыпендыю Афраамерыканскага інстытута для навучання ў ЗША. Паступіў ва Універсітэт Заходняга Мічыгана. Пазней вучыўся ў аспірантуры. Потым стаў выкладаць у Брандэйскім універсітэце, а крыху пазней — у Гарвардскім.
Падчас знаходжання ў ЗША ажаніўся з афраамерыканкай і ўдзельнічаў у руху за грамадзянскія правы афраамерыканцаў, уступіўшы ў арганізацыю «Студэнцкі негвалтоўны каардынацыйны камітэт». Як толькі ў Афрыцы пачаўся перыяд дэкаланізацыі, далучыўся да камітэтаў падтрымкі розных панафрыканскіх рухаў[2].
У Афрыцы
[правіць | правіць зыходнік]У 1980 годзе стаў прафесарам гісторыі ва ўніверсітэце Дар-эс-Салама ў Танзаніі.
У 1981 годзе, падчас наведвання вёскі сваіх бацькоў у Заіры, быў арыштаваны ўрадам Мабуту Сесе Секо за захоўванне «падрыўнога» артыкула. За гэта заключаны пад варту на адзін год.
Пасля вызвалення стаў прэзідэнтам Савета па развіцці даследаванняў сацыяльных навук у Афрыцы, а таксама заснавальнікам і прэзідэнтам філасофскага клуба ва ўніверсітэце Дар-эс-Салама. Удзельнічаў у Суверэннай нацыянальнай канферэнцыі, якая праходзіла з 1990 па 1992 год у Заіры. У 1997 годзе ён разам з Жакам Дэпельшынам напісаў Афрыканскую дэкларацыю супраць генацыду. Цесна супрацоўнічаў з прэзідэнтам Танзаніі Джуліусам Ньерэрэ па мірным урэгуляванні грамадзянскай вайны ў Бурундзі.
У ДР Конга
[правіць | правіць зыходнік]У пачатку Другой кангалезскай вайны Вамба выступіў супраць урада Ларана-Дэзірэ Кабілы. Апазіцыяй ён быў аднагалосна абраны кіраўніком паўстанцкай групоўкі «Кангалезскае аб’яднанне за дэмакратыю» (КАД), якая падтрымлівалася Угандай і Руандай. Аднак у маі 1999 года арганізацыя раскалолася, так як частка баевікоў прызнала сваім новым лідарам Эміля Ілунга (пры садзейнічанні Руанды). Тады Вамба збег у горад Кісангані, які кантраляваўся Угандай, і стварыў асобную фракцыю.
Пазней ад Вамбы адкалолася яшчэ адна частка байцоў, якая ўтварыла Вызваленчы рух Конга.
Пасля завяршэння вайны былы лідар баевікоў увайшоў ва ўрад, стаўшы бачным палітыкам. Акрамя сваёй непасрэднай дзейнасці, ён апублікаваў шэраг прац, стаўшы вядомым палітычным філосафам. У прыватнасці, навуковец атрымаў вядомасць за свой наватарскі падыход да разгляду працаў Алена Бад’ю[3][4].
У апошнія гады жыцця Вамба заставаўся палітычна актыўным, кіруючы групамі маладых актывістаў ў Кіншасе[2].
Смерць
[правіць | правіць зыходнік]Памёр 15 ліпеня 2020 года ў бальніцы ў Кіншасе, куды быў шпіталізаваны за некалькі дзён да гэтага[5]. Прычынай смерці стаў прыступ астмы[6].
Заўвагі
[правіць | правіць зыходнік]- ↑ Ernest Wamba-dia-Wamba // AlKindi
- ↑ а б в Farewell Ernest Wamba dia Wamba, Peoples' Dispatch, 17 July 2020
- ↑ For instance see the paper at http://abahlali.org/node/2826
- ↑ For instance see the paper "A Short Course in Politics at the University of Abahlali Basemjondolo" Архівавана 3 сакавіка 2016.. Centre For Civil Society Research Report No.42.
- ↑ Renowned Congolese scholar Wamba dia Wamba dies (англ.)(недаступная спасылка). The East African. Архівавана з першакрыніцы 3 чэрвеня 2023. Праверана 31 снежня 2020.
- ↑ Digitalcongo.net | Décès à Kinshasa de l'ancien président du mouvement rebelle RCD Ernest Wamba dia Wamba(недаступная спасылка). www.digitalcongo.net. Архівавана з першакрыніцы 17 жніўня 2020. Праверана 31 снежня 2020.
Працы
[правіць | правіць зыходнік]Кнігі
[правіць | правіць зыходнік]- Wamba Dia Wamba, Ernest (2005), "DRC: Globalisation, War and the Struggle for Freedom" in Manji, F., and Burnett, P (eds), African Voices on Development and Social Justice Editorials from Pambazuka News, Oxford: Pambazuka News Fahamu Books Архівавана 22 ліпеня 2009.
- Wamba Dia Wamba, E., and M. Mamdani, eds (1995), African Studies in Social Movements and Democracy, CODESRIA, ISBN 2-86978-052-4.
- Wamba Dia Wamba, Ernest (1994), "In Search of a New Mode of Politics in Africa" in Development in an African Perspective, London: James Currey.
Артыкулы
[правіць | правіць зыходнік]- "Balkanisation and crisis in eastern Congo Ernest Wamba dia Wamba speaks to Pambazuka News" (2008). Published in Pambazuka News Balkanisation and crisis in eastern Congo | Pambazuka News
- "Congo" (2004). Published in Zmag zcommunications.org - zcommunications Resources and Information.
- "Democracy Today: The case of the Democratic Republic of Congo" (2007). Published in Pambazuka News Democracy Today: The case of the Democratic Republic of Congo | Pambazuka News
- "Zaire: From the National Conference to the Federal Republic of the Congo?" (2004). Published in Development Dialogue No.2
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Interview with Ernest Wamba dia Wamba (2009). Published in Ota Benga Alliance Interview with Ernest Wamba dia Wamba | Ota Benga Alliance
- The Thought and Practice of an Emancipatory Politics for Africa (2022), An interview with Michael Neocosmos The Thought and Practice of an Emancipatory Politics for Africa
- Experiences of Democracy in Africa: Reflections on Practices of Communalist Palaver as a Method of Resolving Contradictions by Ernest Wamba dia Wamba, 1985
- Rally for Congolese Democracy, GlobalSecurity.org
- Who's Who in the Rebellion: Ernest Wamba dia Wamba, Northeastern University
- Conversation with Ernest Wamba dia Wamba Архівавана 3 сакавіка 2016., Institute of International Studies, UC Berkeley, 17 March 2004
- Congo: The Transition - Interview with Wamba, ZNET, 22 June 2004
