Ядрушка духмяная

Ядрушка духмяная
Агульны выгляд квітнеючай расліны
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Аднадольныя Парадак:  Спаржакветныя Сямейства:  Архідныя Падсямейства:  Orchidoideae Трыба:  Orchideae Падтрыба:  Orchidinae Род:  Ядрушка Від:  Ядрушка духмяная
Міжнародная навуковая назва
Gymnadenia odoratissima (L.) Rich., 1817
Ахоўны статус
Выклікаюць найменшыя асцярогі IUCN 3.1 Least Concern : / 175997
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы NCBI   97904 EOL   1112243 IPNI   636569-1 TPL   kew-93711

Ядрушка духмяная (Gymnadenia odoratissima) — від кветкавых раслін роду ядрушка (Gymnadenia) сямейства Архідныя (Orchidaceae).

Батанічнае апісанне

Батанічная ілюстрацыя з кнігі К. А. М. Ліндмана «Bilder ur Nordens Flora», 1917—1926

Суквецце

Кветкі

Шматгадовая травяністая расліна вышынёй да 40 см, утваральнае мікарызу. Клубень пальчатараздзельны. У аснове сцябла знаходзяцца два лускападобных ліста. Лісце вострае, вузкалінейнай або ланцэтнай формы^[1][2].

Першае цвіценне надыходзіць на пятым-сёмым годзе жыцця. Суквецце  — вузкі цыліндрычны колас 6—15 см даўжынёй. Кветкі дробныя, ружавата-ліловыя альбо пурпурныя, з пахам ванілі. Лісточкі калякветніка даўжынёй 3 мм. Шпорац тупы, цыліндрычны, роўны завязі або трохі карацейшы за яе. Цвіце ў чэрвені—ліпені, плоданасіць у жніўні-верасні. Апыляецца пераважна лускакрылымі^[3].

Плод  — падоўжаная каробачка. Насенне прарастае без перыяду спакою і можа захоўваць усходжасць на працягу аднаго года^[4].

Распаўсюджанне і асяроддзе пражывання

Жыве ў Заходняй і Усходняй Еўропе. У Расіі сустракаецца ў еўрапейскай частцы і на Паўднёвым Урале^[4].

Аблігатны кальцэфіл. Расце на вапнавых балотах, а таксама на нізкатраўных сухіх і забалочаных злакава-рознатраўных лугах, узлесках і палянах разрэджаных хваёвых лясоў^[4].

Ахоўны статус

Занесены ў Чырвоныя кнігі Расіі, Бранскай вобласці і Башкартастана. Раней уключаўся ў Чырвоную кнігу Уладзімірскай вобласці^[5].

Ахоўваецца ў Чэхіі, Люксембургу, Францыі, Германіі, Харватыі, Швецыі, Украіне^[2] і Швейцарыі. Занесены ў II прыкладанне СІТЭС^[6].

Сінонімы

Паводле The Plant List, від мае наступныя сінонімы^[7]:

• Gymnadenia conopsea (Philippe) Nyman
• Gymnadenia conopsea subsp. pyrenaica (Philippe) K.Richt.
• Gymnadenia graminea Dworschak
• Gymnadenia heteroglossa (Rchb.f.) E.G.Camus, Bergon & A.Camus
• Gymnadenia odoratissima var. borealis Rchb.f.
• Gymnadenia odoratissima f. borealis (Rchb.f.) Soó
• Gymnadenia odoratissima var. carpathica Simpnk.
• Gymnadenia odoratissima f. carpathica (Simpnk.) Soó
• Gymnadenia odoratissima var. heteroglossa Rchb.f.
• Gymnadenia odoratissima var. idea Goiran
• Gymnadenia odoratissima subsp. longicalcarata C.E.Hermos. & Sabando
• Gymnadenia odoratissima var. pyrenaica (Philippe) P.Delforge
• Gymnadenia odoratissima var. stenostachya Schltr.
• Gymnadenia odoratissima f. stenostachya (Schltr.) Soó
• Gymnadenia odoratissima var. suaveolens (Rchb.f.) Nyman
• Gymnadenia pyrenaica (Philippe) Giraudias
• Gymnadenia rhodopea Formánek
• Gymnadenia suaveolens Rchb.f.
• Habenaria odoratissima (L.) Franch.
• Orchis erubescens Zucc.
• Orchis odoratissima L.
• Orchis pyrenaica Philippe
• Satyrium odoratissimum (L.) Wahlenb.

Крыніцы

1. Описание вида в Красной книге Брянской области (нявызн.). ООПТ России. Архівавана з першакрыніцы 14 ліпеня 2014. Праверана 8 ліпеня 2014.
2. Описание вида на официальном сайте Красной книги Украины (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 3 красавіка 2015. Праверана 8 ліпеня 2014.
3. {{{загаловак}}}(англ.). — 2014-01-01. — В. 2. — Т. 113. — P. 289–300. — ISSN 0305-7364. — DOI:10.1093/aob/mct219
4. Описание вида в Красной книге России (нявызн.). ООПТ России. Архівавана з першакрыніцы 6 сакавіка 2016. Праверана 8 ліпеня 2014.
5. Кокушник ароматнейший (нявызн.). ООПТ России. Архівавана з першакрыніцы 14 ліпеня 2014. Праверана 8 ліпеня 2014.
6. Кокушник ароматнейший (нявызн.). IUCN Red List. Архівавана з першакрыніцы 14 ліпеня 2014. Праверана 8 ліпеня 2014.
7. см. карточку таксона на TPL

Літаратура

• Gymnadenia R. Вг. — Кокушник // Определитель высших растений Беларуси (руск.) / Под ред. В. И. Парфёнова. — Мн.: Дизайн Про, 1999. — С. 349, 352. — 472 с. — 1 000 экз. — ISBN 985-6182-78-6.

Спасылкі

• Кокушник ароматнейший: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)