Ян Пётр Сапега

Ян Пётр Сапега
Jan Piotr Sapieha
Ян Пётр Сапега. Гравюра В. Гандзіуса. 17 ст.
Ліс
Нараджэнне	снежань 1569 ці 1569[1][2] мерк. Быхаў, Аршанскі павет, Віцебскае ваяводства, Вялікае Княства Літоўскае
Смерць	15 кастрычніка 1611(1611-10-15)[3][2] Масква, Маскоўская дзяржава[2]
Месца пахавання	Лейпалінгіс[2]
Род	Сапегі
Бацька	Павел Сапега[2]
Маці	Ганна з Хадкевічаў^[d][2]
Жонка	Соф’я з Вейгераў^[d][2]
Дзеці	Павел Ян Сапега[4], Андрэй Станіслаў Сапега[5], Ян Сапега^[d][5], Фларыян Сапега^[d][4], Ганна з Сапегаў^[d][5], Сюзана Соф’я з Сапегаў^[d][5], Крысціна з Сапегаў^[d][5], Н з Сапегаў^[d][4] і Н з Сапегаў^[d][4]
Адукацыя	Віленская езуіцкая акадэмія (1587) Падуанскі ўніверсітэт
Дзейнасць	знаць[6], ваенная справа[6], палітыка[6] і дыпламатыя[6]
Званне	ротмістр
Бітвы	Дымітрыяда^[d] Battle of Rakvere^[d] Бітва пад Белым Каменем 1604 Бітва пад Кірхгольмам бітва пад Калязінам^[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ян Пётр Сапега (1569 — 15 кастрычніка 1611) — прадстаўнік роду Сапегаў, сын Паўла Сапегі.

Біяграфія

Вучыўся ў Віленскай акадэміі, Падуанскім універсітэце. Удзельнічаў у баях з крымскімі татарамі. У час вайны са Швецыяй 1600-29 камандаваў гусарскай і казацкай харугвамі, 7.1.1601 удзельнічаў у пераможнай бітве пад Вендэнам (Цэсісам), 29.6.1601, пад Кокенгаўзенам (Кокнесе), 5.3.1603 пад Ракверэ, 13.4.1603 ва ўзяцці Дэрпта (Тарту); у Кірхгольмскай бітве 1605 камандаваў правым крылом. У час рокашу М. Зэбжыдоўскага прывёў да караля перад бітвай пад Гузавам 6.7.1607 гусарскую і казацкую харугвы. У жніўні 1607 са згоды канцлера Л. І. Сапегі прапанаваў Ілжэдзмітрыю II сваю дапамогу ў авалоданні маскоўскім тронам. У ліпені 1608 з войскам у 1720 жаўнераў перайшоў маскоўскую мяжу. 25.8.1608 заняў Вязьму, потым спаткаў Марыну Мнішак з яе бацькам (гл. арт. Мнішкі) і прывёз іх у Тушына да Лжэдзмітрыя II. 2.10.1608 разбіў войска І. Шуйскага пад Рахманавам, аблажыў Троіца-Сергіеў манастыр, падпарадкаваў Замаскварэцкі край. У лютым 1610 заняў Дзмітраў. 1.3.1610 пацярпеў паражэнне ад М. В. Скопіна-Шуйскага, у чэрвені 1610 далучыўся да Лжэдзмітрыя II у Калузе. 25.6.1610 абвешчаны сваімі жаўнерамі гетманам. У ліпені 1610 рушыў на Маскву. 27.7.1610, калі быў скінуты з трона цар Васіль Шуйскі і ўстанавілася сямібаяршчына, прыехаў у Маскву і вёў перагаворы пра перадачу ўлады Лжэдзмітрыю II (у войску Яна Пятра былі настроі абвясціць царом свайго гетмана). У ліпені 1611 заняў Аляксандраву Слабаду, аблажыў Пераяслаў-Залескі, 15.8.1611 штурмам узяў Белы Горад у Маскве. Памёр ад хваробы ў Крамлі, пахаваны ў Лепунах (Гродзенскі павет). Валодаў Вяйсеямі ў Гродзенскім павеце, з 1600 трымаў Усвяцкае стараства.

Зноскі

1. Czech National Authority Database Праверана 22 чэрвеня 2021.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>
2. Гісторыя Сапегаў : жыццяпісы, маёнткі, фундацыі — Мн.: Віктар Хурсік, 2017. — С. 53. — 586 с. — ISBN 978-985-7025-75-6
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q122382124"></a>
3. Jan Piotr Sapieha // Internetowy Polski Słownik Biograficzny
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q96022943"></a>
4. Гісторыя Сапегаў : жыццяпісы, маёнткі, фундацыі — Мн.: Віктар Хурсік, 2017. — С. 60. — 586 с. — ISBN 978-985-7025-75-6
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q122382124"></a>
5. Гісторыя Сапегаў : жыццяпісы, маёнткі, фундацыі — Мн.: Віктар Хурсік, 2017. — С. 59. — 586 с. — ISBN 978-985-7025-75-6
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q122382124"></a>
6. Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>

Літаратура

• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — 591 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8. С.222-228