ဘုဲင်အိုမဲစ်ထရစ် (အိန်းကလေတ်: Biometrics) ကရိုꩻနောဝ်ꩻ သိပ္ပံ တောမ်ႏ အနယ်ꩻပညာႏ တစားဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ နုဲင်းမုဲင်ꩻနဲတဲင် ဇီဝဗေဒဆဲင်ႏရာꩻ သတင်ꩻ အချက်အလျက်ဖုံႏအလောင်း တဲက်ထွားခွဲꩻဖြယ်အီအစားစားဖုံႏ(တိုင်းတာသရုပ်ခွဲသော)အတာႏ သိပ္ပံနယ်ꩻပညာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဘုဲင်အိုမဲစ်ထရစ်ဖုံႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ တဲက်ထွားတွက်ချက်ဖေႏ ကဆဲင်ႏဒါႏလိုꩻသီး ဝိသေသလက္ခဏာႏ နမ်းခန္ဓာႏရုဲင်ꩻတသွိုးတဲက်ထွားမုꩻတောမ်ႏ အတွက်အချက်ဖုံႏဒျာႏသွူ။
မျက်မှောက်ကာႏလယိုခါယို ဘုဲင်အိုမဲစ်ထရစ် (Biometrics) ပညာႏ တိုꩻတက်ထင်ႏထိုလွဉ်တဲင် သုံꩻလွဉ်လွရောင်လဲဉ်းနောဝ်ꩻသွူ။ သုံꩻ သတင်ꩻအချက်အလျက်တောမ်ႏ သွုပ်သွယ်ႏရေꩻအနယ်ꩻပညာႏ တွော့ꩻ အစဲစ်အမဲဉ်ႏ မွေးနဲ့ မွေးတောဝ်းနဲ့ ထွားစဲစ်ဆေꩻ (Identity Authentication) အီတာႏ သုံꩻလွဉ် ဘုဲင်အိုမဲစ်ထရစ် (Biometrics) အနယ်ꩻပညာႏနောဝ်ꩻသွူ။
အစဲစ်အမဲဉ်ႏ မွေးနဲ့ မွေးတောဝ်းနဲ့ ကထွားစဲစ်ဆေꩻအီ လိုꩻ ယိုနောဝ်ꩻ စူလုဲင်ꩻဖုံႏ၊ မဲ့ဗီႏ (မျက်လွှာ)၊ မဲ့ကဲဉ်ရောင်ႏ (မျက်နက်ဝန်း)၊ ကဒေါ့ထန်ႏငေါဝ်း ၊ မဲ့ငါ ပုံႏပွိုင်(သဏ္ဌာန်)၊ စူအရွယ်ႏ ပေႏတန် စတဲင် သုံꩻလွေꩻ ထွားစဲစ်အီအမျို့ꩻမျိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။
ယိုခါ သုံꩻတောမ်ႏ ဘုဲင်အိုမဲစ်ထရစ် အနယ်ꩻပညာႏတွော့ꩻ အစဲစ်အမဲဉ်ႏ မွေးနဲ့ မွေးတောဝ်းနဲ့ ကထွားစဲစ်ဆေꩻအီဖုံႏနောဝ်ꩻ ကထင်ႏတသွာင်းအရန်းထိုထွူလဲဉ်း ခမ်းထီဖုံႏအကို ကအောဝ်ႏဒါႏ ရွုမ်ꩻဖုံႏ၊ ကုမ္ပဏီႏဖုံႏ၊ ခမ်းသားဖေႏကအုံဗာႏခွꩻရျူႏဗိဉ်ႏတာႏ (ပြည်သူ့လုံခြုံရေးစနစ်)ဖုံႏ၊ ကောသွုံꩻသား အီလဲစ်ထရွန်းနေတ် တောမ်ႏ Point of Sale (POS) ကိစ္စဖုံႏအတာႏ ယိုခါ သုံꩻအာလွဉ်လဲဉ်းနောဝ်ꩻသွူ။
ဂျပန်နယ်ꩻပညာႏကုမ္ပဏီႏ ဖူစေတ်သု (Fujitsu Ltd.) ကပဲင်ႏဒါႏ (ကမာꩻထေထန်ႏဒါႏ) စဲစ်လွေꩻ စူယာꩻလောင်းကအောဝ်ႏဒါႏ သွီႏပြန်ႏဖြွီꩻ(သွေးပြန်ကြော)တွော့ꩻ အတုအလဲဉ်နဲ့ အစဲစ်အမဲဉ်ႏနဲ့ ခွဲꩻဖြယ်အီနွောင်ꩻနယ်ꩻစနစ် (Palm Vein Authentication System)နောဝ်ꩻ အကျိုꩻကေႏဇူꩻတရာꩻ ထွာလွဉ်အီ သုံအီလꩻလဲဉ်းအကျောင်ꩻ အာႏမခံႏဖေႏနေးလဲဉ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဥပမာႏ (အစွိုꩻတစွိုꩻအနေႏ) စက်ယုံႏတဖြုံႏ၊ ရွုမ်ꩻတရွုမ်ꩻ ယို မိဉ်ႏသုံꩻအီ အနယ်ꩻ ကထွားစဲစ်လွေꩻ သွီႏပြန်ႏဖြွီꩻကအောဝ်ႏဒါႏ စူယာꩻလောင်း (စဲစ်ဆေꩻသွီႏပြန်ႏဖြွီꩻစနစ်) နောဝ်ꩻ ခွုမ်စံႏထာꩻမာꩻမွိုင်လွဉ် တောမ်ႏ ရွဉ် ကလို့ဖုံႏ သက်သာလွဉ်နွောင်ꩻ အာတန်နောဝ်ꩻသွူ။
နုဲင်းကရီးခါ ဆင်ႏဆင်ႏကယပ်ꩻခုဲင်ႏအီဒါႏ ကဖျင်ဆင်ငေါဝ်းဗိဉ်ႏ ( Passward maintenance , လျို့ဝှက်စကားပြင်ဆင်ခြင်း) တောမ်ႏ (တခွန်ꩻအခိန်ႏ) တနွို့မာꩻတောဝ်းထာꩻမာꩻလဲ့ ထာꩻမာꩻသားအလင် ကတဲမ်းပါအနွို့ထာꩻမာꩻစာရင်ꩻကို ကမုဲင်ပါစူနျꩻ (Buddy- Punching) ဖုံႏအတာႏ မာꩻခရာႏလိုႏတောဝ်းဒွုမ် ၊ စာရင်ꩻသျုတ်ခရာႏအဲဉ်ထောဝ်းဒွုမ် နောဝ်ꩻသွူ။ [၁]