ထာꩻခေ့ꩻခေတ်

Petrarch, who conceived the idea of a European "Dark Age". From Cycle of Famous Men and Women, Andrea di Bartolo di Bargilla, c. 1450

ထာꩻခေ့ꩻခေတ် (အိန်းကလေက်: Dark Ages) ထာꩻခေ့ꩻစိုးကရိုꩻနဝ်ꩻ ဥရောပအခဝ်တွို့ꩻကို ရောမအဉ်ပုဲင်ယာ ထွိုင်ႏကုဲင်ပြင်ꩻထွူ ယေန်ႏငဲးရေꩻ၊ စီꩻပွာꩻရေꩻဖုံႏ ထင်ႏထိုလွိုင်ႏကွုန်တဝ်းဒုမ်တဲင် ကထဲ့သွုမ်ꩻကုဲင်ထိုꩻဒါႏ အခိန်ႏကာႏလကျာꩻဒျာႏသွူ။ ညလꩻစွောန်ႏ စိုးထာႏဝအစဝ်းခိန်ႏ ကထွာဒါႏ တယ်ႏ ၁၃ ရျာꩻဗူႏ ဗꩻ ၁၅ ရျာꩻဗူႏခါႏခိန်ႏကိုသွူ။ ထာꩻခေ့ꩻခေတ်ကရိုꩻဒါႏ ငဝ်းငွါဝေါအသုင်ꩻယိုနဝ်ꩻ ထူႏသုင်ꩻစလွေꩻ ခရိစ်နေင်ႏ ၁၆၀၂ ဗာႏကိုသွူ။ ထာꩻခေ့ꩻခေတ်ကရိုꩻဒါႏ ထာꩻယူႏထာꩻထင်းယိုနဝ်ꩻ အီတလီထာꩻယူႏထာꩻတွေꩻပညာႏသျင်ႏ ပီးထရာခ် အွောန်ထူႏသုင်ꩻစလွေꩻဒျာႏ ခရိစ်နေင်ႏ ၁၃၃၀ ဗွေနေင်ႏကိုသွူ။ "ဂန္ထဝင်ခေတ်"ယို ဝွေꩻအဝ်ႏဟဲ့ꩻဖန်ဒျာႏ "ထာꩻလေခေတ်" နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ "ရောမခေတ်"ဆုဲင်ꩻကို ကအဝ်ႏဒါႏ ရျာꩻဗူႏနေင်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ ဝွေꩻအဝ်ႏဟဲ့ꩻဖန် မတ်ထူႏခါꩻဒျာႏ "ထာꩻခေ့ꩻခေတ်"နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။^[၁][၂]

မဉ်ႏဒေါ့ꩻစဲင်းထဲင်းဗာႏလဲ့ "ထာꩻခေ့ꩻခေတ်"ကရိုꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ သျာလမေင်းခွန် ခလားကအိုပ်ခမ်းထီထီꩻနန်ꩻခိန်ႏ တယ်ႏအေဒီ ၄၇၆ ဗာႏ ၈၀၀ အခါႏ ခိင်ႏကာႏလအစဝ်းစဝ်းခေတ်ဖုံႏဒျာႏသွူ။ ကျာꩻနဝ်ꩻ ဥရောပတခွင်ႏ ရောမအဉ်ပါယာ ထွိုင်ႏကုဲင်ပြင်ꩻထွူ ယေန်ႏငဲးရေꩻတအဝ်ႏတဝ်းဒါႏ ခွိုꩻနွယ်ႏလိုꩻမီꩻဖုံႏ နွို့လွဉ်တဲင် ဝေင်ꩻဖုံႏ ကဲဉ်းအာအာ ကုဲင်ပြင်ꩻထိုꩻသွူတကာႏတဝ်း လိုꩻကအဝ်ႏအုံသော့ꩻဒါႏ ဝေင်ꩻကို ခမ်းသားဖုံႏလဲ့ သီကုဲင်ထိုꩻဗာႏထာꩻသွူ။ ခိန်ႏနဝ်ꩻခါ ဥရောပရပ်နဝ်ꩻ ထွာထိုꩻ အသျုက်တရေင်တဲင် ထွာထိုꩻစွဉ်ႏ အုံသော့ꩻသင်ꩻတဝ်း ခင်ႏလမ်းတဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ ရောမဖုံႏ ကအဝ်ႏသုင်ꩻဒါႏ သိပ္ပံ၊ အနယ်ꩻပညာႏ တောမ်ႏ လိတ်လုဲင်ꩻဖုံႏလဲ့ ခံႏသွုမ်ꩻထိုꩻဗာႏစွဉ်ႏသွူ။ "ထာꩻခေ့ꩻစိုး"ခိန်ႏကာႏလနဝ်ꩻခါနဝ်ꩻ လိုꩻဖုံႏ ပြောင်ꩻခြုဲင်းထိုꩻတေားဗာႏ ခင်ႏလမ်းအလင် အဝ်ႏစွဉ်ပဉ်ဖုံႏဖုံႏ၊ မော့ꩻပါဗာႏတောမ်ႏ စဲ့ꩻတွိုက်ꩻပွယ်ꩻ စဲ့ꩻဖေꩻစဲ့ꩻတံႏလဲ့ အဝ်ႏဗွေအာမွေးထာꩻသွူ။ ကောပ်နဝ်ꩻမꩻ အမဉ်ꩻတွင်ႏထိုꩻဗာႏ ထာꩻခေ့ꩻစိုးနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။

အာႏကွိုꩻ

1. Mommsen, Theodore E. (1942). "Petrarch's Conception of the 'Dark Ages'". Speculum (journal) 17 (2): 227–228. Cambridge MA: Medieval Academy of America. doi:10.2307/2856364. 
2. Thompson၊ Bard (1996)။ Humanists and Reformers: A History of the Renaissance and Reformation။ Grand Rapids, MI: Erdmans။ pp. 13။ ISBN 978-0-8028-6348-5။ Petrarch was the very first to speak of the Middle Ages as a 'dark age', one that separated him from the riches and pleasures of classical antiquity and that broke the connection between his own age and the civilization of the Greeks and the Romans.