သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏ

Moringa oleifera
ခွဲꩻချာꩻအစွိုးအခွိုꩻ
Unrecognized taxon (fix):	Moringa
ခွိုꩻခြွီ:	Template:Taxonomy/MoringaM. oleifera
ဒွိမိဉ်ꩻ
Moringa oleifera Lam.
ထင်ႏထိုꩻဒါႏအမွေး[၁]
Guilandina moringa L. Hyperanthera moringa (L.) Vahl Moringa pterygosperma Gaertn. nom. illeg.

-->

သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏမွူး (မန်း: ဒန့်သလွန်) ယိုနဝ်ꩻ နီပအိုဝ်ႏ ကအဝ်ႏအုံသော့ꩻဒါႏ ဒေႏသတဗာႏလွုမ်း အဝ်ႏဒျာႏလို့လို့နဝ်ꩻသွူ။ နီပအိုဝ်ႏဒေႏသတကာႏတဝ်း နီသွဉ်းသီးကအဝ်ႏအုံဒါႏ မျန်မာခမ်းတဗာႏလွုမ်း အခင်ႏလမ်းစွစ်ꩻစွစ်ꩻစဲစ်ꩻစဲစ်ꩻ အဝ်ႏဒေါ့ꩻလွေꩻဒျာႏသွူ။ ဟန်ႏဆျာယာႏမွူးယိုနဝ်ꩻ မန်းငဝ်းဟဲ့ꩻ "ဒန့်သလွန်"ပင်၊ အင်္ဂလိပ်ငဝ်းနဝ်ꩻတဲးတဲ့ ဟဲ့ꩻ"Moringa"နဝ်ꩻသွူ။ သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏယိုနဝ်ꩻ တွမ်ႏအမဉ်ꩻကဟဲ့ꩻအတွိုင်ꩻ ဟန်ႏသဉ်ဟန်ႏလာႏအမျိုꩻမျိုꩻကိုယိုနဝ်ꩻ ဓာတ်သဘာႏဝ ကထွာတသွုန်ဒါႏ ဆျာယာႏအာဟာႏရဓာတ်နဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏဝွေꩻနဝ်ꩻလွုမ်ꩻသွူ။

သေန်ႏဟန်ႏဆျာယာႏကဝ်ႏ

နဝ်ꩻမꩻတဲင် လိုကအံႏသုံꩻဆောင်ႏဒါႏ သꩻသားလွစ်ပုဂ္ဂိုလ်ႏဖုံႏတဲ့နဝ်ꩻ၊ စီꩻပွါꩻရေꩻအဆင်ႏတပြေႏတဝ်း ပုဂ္ဂိုလ်ႏဖုံႏတဲ့နဝ်ꩻ နမ်းခန္ဓာႏခြွော့တဉ်ႏအီအတွက်တာႏ မဉ်ႏလိုႏအပ်ဒါႏ အယာႏဓာတ်နဝ်ꩻ သုံꩻဆောင်ႏလွေꩻဗော့ꩻ သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏယို လုမ်းကုမ်ႏဒျာႏသွူ။ အယာႏဓာတ်လွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း ဗီတာမင်အေဓာတ်ဖုံႏ လုမ်းလုမ်းကုမ်ႏကုမ်ႏ အဝ်ႏပါသော့ꩻဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻမꩻတဲင် လိုꩻဆာ၊ လိုꩻအာႏပေႏ၊ လိုꩻမူႏသွီႏယာႏတသာ-စတဲင် လိုꩻခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻ တဗွေစွုမ်ႏတဝ်း ပုဂ္ဂိုလ်ႏဖုံႏစားနဝ်ꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏလိုႏအံႏသုံꩻဆောင်ႏလွေꩻဖေႏ သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏနဝ်ꩻသွူႏ လိုꩻမူႏကအုံမေႏ၊ လိုꩻမူႏသွီႏယာႏတသာသီးဖုံႏနဝ်ꩻတဲးတဲ့ တယ်ႏအွိုးလိုꩻဖြားစိုးနဝ်ꩻကာႏ အအံႏဒွိုႏသုံꩻဆောင်ႏဖိုလဲဉ်းဒျာႏ သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏ အလာႏ၊ အရာႏဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏမွူးယိုနဝ်ꩻ နီပအိုဝ်ႏဒေႏသတဗာႏလွုမ်း အဝ်ႏဗွေအဝ်ႏဗောႏရိုꩻကီလဲ့ အငိုꩻကတန်ႏ၊ အဖိုꩻကထွိုက်နဝ်ꩻ လိုꩻတွိုင်ꩻစွုမ်ႏဖြာꩻ တသေလို့တဝ်းတဲင် အွဉ်ႏတဝ်းအရေꩻ၊ အွဉ်ႏပရီႏပရာႏဒျာႏ ကဲဉ်းအာအာသွူ။

နဝ်ꩻမꩻတဲင် အဖိုꩻကထွိုက်တန်ႏငါႏ သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏယို လိုꩻတွိုင်ꩻစွုမ်ႏဖြာꩻ ဖေႏကသေထွꩻတဲင် ထွားထုမ်ႏစုရွမ်မတ်လွဉ်ꩻကလꩻ တဲမ်းချꩻဖေႏသေယင်းဗာႏ ဖူးဝေးအမျာꩻသီးဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။

• ၁။ ဟန်ႏဆျာယာႏမွူးအရာႏ အခူꩻယို မဉ်ႏခြွတ်နမ်းမန်ꩻ၊ နမ်းမန်ꩻယို မဉ်ႏဖြွꩻ၊ မဉ်ႏသူႏစိမ်ႏလွေꩻဖေႏနဝ်ꩻ ငင်းဆာ၊ ခင်ႏဆာ၊ လင်ႏလိပ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ဟဝ်ငါႏနဝ်ꩻသွူ။
• ၂။ ဟန်ႏဆျာယာႏခူꩻယို မဉ်ႏအံႏလွေꩻဗာႏ တနီꩻ(၃)ခူꩻနဝ်ꩻ (၉၆)ရောႏဂါႏဝွေႏဒနာႏ ကင်ꩻအီဟဝ်အီနဝ်ꩻသွူ။
• ၃။ ဟန်ႏဆျာယာႏအလာႏယို အွဉ်ႏသဲင် ထောင်းဖွန်ႏမဉ်ႏအံႏဖေႏမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏနဝ်ꩻ လိုꩻမူႏသီးသွီႏယာႏလဲ့တရေꩻ၊ ရာႏသီႏလဲ့မဲဉ်ႏ၊ ရာႏသီႏကလွဉ်ခိန်ႏ အဆွဉ်းအဆာသက်သာႏငါႏသွူ။ နမ်းပြွောင်းလွဉ်ꩻသားတဲ့ နမ်းယွောင်မဲဉ်ႏရာႏလွဉ်ဒျာႏသွူ။
• ၄။ အရာႏ၊ အကဝ်ႏ၊ အလာႏ မဉ်ႏအံႏမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏနဝ်ꩻ အမူႏအခို ကာႏမဆန္ဒသွီႏအာႏတလာလွဉ်အီနဝ်ꩻသွူ။
• ၅။ မဲ့အာႏပေႏ၊ မဲ့တမို့သား၊ မဲ့တစဲင်းတဝ်းသား မဉ်ႏအံႏဖေႏအလာႏဖွန်ႏဖွန်ႏနဝ်ꩻ မဲ့အာႏတလာ မဲ့စဲင်းချာယင်းဒါႏနဝ်ꩻသွူ။

၆။ အခိန်ႏတတွိုႏတဝ်း သက်အဝ်ႏပေႏတွင်ꩻ ကလူꩻမဉ်ႏဗွာနဝ်ꩻ ဖြွꩻသူႏလွေꩻဖေႏ (ဒန့်သလွန်ဆီ)နဝ်ꩻ ကလူꩻဖြေင်းချာယင်းသွူ။

• ၇။ သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏအလာႏယို တွမ်ႏမောက်ꩻဖါးနွတ်ငီꩻဝင်ꩻထွူတဲင် မွူးဟာခိုႏ ခါးလားကဗေင်ႏထာꩻ မဉ်ႏသူႏဖြွꩻဖေႏမဲ့ငါနဝ်ꩻ ယာႏဆာႏ၊ ယာႏဗွာနဝ်ꩻအီနဝ်ꩻသွူ။
• ၈။ လိုꩻမူႏလိုꩻခို ကလူꩻကလွꩻ၊ ကတောင်ကကြေင်းသားနဝ်ꩻ မဉ်ႏသူႏဖြွꩻဖေႏ ဟန်ႏဆျာယာႏနမ်းမန်ꩻနဝ်ꩻ ကလူꩻဒေါ့ꩻလွဉ်ချာယင်းသွူ။
• ၉။ ဟန်ႏဆျာယာႏခူꩻအသဲင်ယို မဉ်ႏအံႏလွေꩻဖေႏ တနီꩻ(၁)ခူꩻနဝ်ꩻ လိုꩻသွီႏတိုꩻကအဝ်ႏဒါႏပုဂ္ဂိုလ်ႏယို သွီႏတိုꩻထိုꩻမားအီနွောင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။
• ၁၀။ ဟန်ႏဆျာယာႏယိုနဝ်ꩻ ရောႏဂါႏအမျိုꩻမျိုꩻ ထိုꩻမားအီနွောင်ꩻထွူတဲင် သဘာဝတရာꩻ ဖေႏအပ်လွဉ်ဒျာႏ လောကလိုꩻတာႏ ပဋိဇီဝတသီႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။

ကွပ်နဝ်ꩻမꩻတဲင် ဟန်ႏဆျာယာႏယို အကျိုꩻတရာꩻအာငါႏတဲင်တွော့ꩻ စီꩻပွါꩻရေꩻ၊ ပညာႏရေꩻ၊ လိုꩻမုꩻရေꩻ ကထင်ႏထိုဒါႏ ခမ်းတန်နဲင်ႏငံႏဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏဖြေꩻသုံꩻဆောင်ႏလွေꩻလဲဉ်းဒျာႏ သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ အဓိကအထျꩻနဝ်ꩻ ဂျပန်ခမ်းနဝ်ꩻ အဓိကအဝ်ႏဖြေꩻသုံꩻဆောင်ႏလွေꩻလဲဉ်း သေင်ႏဟန်ႏဆျာႏယာႏ အလာႏ၊ အခူꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ဂျပန်ခမ်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏဖြေꩻလွေꩻ ဟန်ႏဆျာယာႏ အလာႏအခူꩻဖုံႏနဝ်ꩻထွူတဲင် မာꩻသီချာယင်းကွန်ႏချော်ꩻ အံႏအွꩻကွန်ႏ (စားသောက်ကုန်)အမျိုꩻမျိုꩻ၊ ပဋိဇီဝတသီႏအမျိုꩻမျိုꩻ၊ နမ်းတရေꩻကွန်ႏအမျိုꩻမျိုꩻ (အလှကုန်)အမျိုꩻမျိုꩻထွူတဲင် စာထန်ႏလွေꩻချာယင်း ကမ္ဘာႏလောင်း နဲင်ႏငံႏအလောင်ႏအလင်ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻတဲင် ဟန်ႏဆျာယာႏယို အကျိုꩻတရာꩻအာငါႏတဲင်တွော့ꩻ စီꩻပွါꩻရေꩻ၊ ပညာႏရေꩻ၊ လိုꩻမုꩻရေꩻ ကထင်ႏထိုဒါႏ ခမ်းတန်နဲင်ႏငန်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏဖြေꩻသုံꩻဆောင်ႏလွေꩻလဲဉ်းဒျာႏ သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ အဓိကအထျꩻနဝ်ꩻ ဂျပန်ခမ်းနဝ်ꩻ အဓိကအဝ်ႏဖြေꩻသုံꩻဆောင်ႏလွေꩻလဲက်း သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏ အလာႏ၊ အခူꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ဂျပန်ခမ်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏဖြေꩻလွေꩻ ဟန်ႏဆျာယာႏ အလာႏ အခူꩻဖုံႏနဝ်ꩻထွူတဲင် မာꩻအီချာယင်း ကွန်ႏချော်ꩻအံႏအွꩻကွန်ႏ (စားသောက်ကုန်)အမျိုꩻမျိုꩻ၊ ပဋိဇီဝတသီႏအမျိုꩻမျိုꩻ၊ နမ်းတရေꩻကွန်ႏအမျိုꩻမျိုꩻ၊ (အလှကုန်)အမျိုꩻမျိုꩻထွူတဲင် စာထန်ႏလွေꩻချာယင်း ကမ္ဘာႏလောင်း နဲင်ႏငံႏအလောင်ႏအလင်ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏယို ကမ္ဘာႏအလောင်း နဲင်ႏငံႏကဲဉ်းအာအာ အဝ်ႏဆို့ꩻရုဲင်ရိုꩻကီလဲ့ ခမ်းထီသမ္မတအနေႏ ကဖေႏအာႏမွေးမွေး ဆိုꩻ့တဝ်းလꩻတဝ်း စီႏမံႏကိန်ꩻကချꩻလွေꩻနေးဒါႏခမ်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏဒျာႏဖိဖစ်ပိုင်ခမ်း သေထွꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။

နီသွဉ်းသီးမျန်မာခမ်းနဝ်ꩻ တယ်ႏစဲ့ꩻအစိုႏရစိုး နေင်ႏ ၂၀၁၆-ဗာႏနဝ်ꩻ အွဉ်ႏဆို့ꩻလွေꩻဒျာႏ နမ်းမန်ꩻယဝ်ꩻမွူးကရိုꩻနဝ်ꩻ သေထွꩻလွဒျာႏဝင်ꩻ ပငါပရာꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဖိလစ်ပိုင်ခမ်းနဝ်ꩻ အစိုႏရအနေႏ အွဉ်ႏဆို့ꩻလွေꩻဒျာႏ သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏမွူးသွူ။ ဖိလစ်ပိုင်ခမ်းကို အီႏဆို့ꩻသေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏမွူးတွက်တာႏနဝ်ꩻ တယ်ႏနေင်ႏ ၂၀၀၃-၂၀၀၄ ဗာႏနေင်ႏကာႏ လင်ꩻကွင်ꩻလေ့လာထွူတဲင် ကထွိုင်ႏတွိုႏလွေꩻ နေင်ႏ ၂၀၁၀-ဗာႏနဝ်ꩻ ထွတ်ထေဥပဒေႏတခမ်းလွုမ်းကို တလမ်းတမွူး ဆို့ꩻတဝ်းလꩻတဝ်း တယ်ႏထောင်ႏလွေꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻသီးခမ်း ကတယ်ႏထောင်ႏဆို့ꩻလွေꩻဗာႏ သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏမွူးကရိုꩻနဝ်ꩻ-

• (၁) သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏမွူးနဝ်ꩻ ပွိုင်းလဲင်ႏခါကာႏ အဝ်ႏဒေါ့ꩻလွဉ်လဲဉ်းဒျာႏ ခမ်းကိုတဲင် သဘာဝတရာꩻအလꩻ ရာႏသီႏဥတု ကဲက်ညီꩻဝင်ꩻတွော့ꩻ ရမွော့အောင်ႏမျင်ႏဒျာႏ။
• (၂) သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏယို တသီႏလဲ့ဝင်ႏ၊ အာဟာႏရတဲ့ထွာ၊ စီꩻပွါꩻရေꩻလဲ့ လꩻနဝ်ꩻမꩻ ဆို့ꩻထွာထွာဗာႏသွူ။
• (၃) သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏယို အလာႏလဲ့ကွုန်ꩻ၊ အမွူးအထောင်ꩻလဲ့ မဖွိုႏမထိုမဲဉ်ႏရာႏ၊ သဘာဝသေင်ႏအနေႏလဲ့ ဟဝ်၊ ရာႏသီႏဥတုထိန်ꩻသိမ်ꩻရေꩻအနေႏလဲ့ ဟဝ်၊ တဖူꩻထျꩻတဖူꩻသောင် အသောင်အရင်ꩻ သွမ်ႏအွူႏခွꩻရျူႏအီအတွက်တာႏလဲ့ဟဝ်၊ နဝ်ꩻမꩻတဲင်တွော့ꩻ ချꩻလွေꩻတလမ်းတမွူး ဆို့ꩻဗာႏ စီႏမ့ႏကိန်ꩻတဲင် ဆို့ꩻရုဲင်လွေꩻလွ သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏနဝ်ꩻသွူ။

ကွပ်နုဲင်းနဝ်ꩻမꩻတဲင် ဖိလစ်ပိုင်ခမ်းယိုခါနဝ်ꩻ ဝေင်ꩻကိုဒုံကို ဟံႏခြေင်ကအဝ်ႏဒါႏအရပ် ကလိုႏအပ်ဒါႏ အဗော့ꩻအရပ်ဖုံႏနဝ်ꩻ ကဲဉ်းအာအာထွာလို့လဲဉ်းဒျာႏ သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏမွူးဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။

ဆို့ꩻရုဲင်နယ်ꩻ

သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏမွူးယိုနဝ်ꩻ ဆို့ꩻတွမ်ႏအခူꩻကြားနေးလဲ့လꩻ၊ ဆိုꩻ့ဒျာႏတွမ်ႏအပင်နဝ်ꩻလဲ့ လꩻဒျာႏသွူ။ မဉ်ႏကြားအခူꩻ ဆို့ꩻအပေႏနဝ်ꩻ ဆိုꩻတလဲင်ႏချင်ꩻ တွိုင်ႏပေါင်ꩻအာအာ ဆိုꩻနွောင်ꩻရိုꩻကီလဲ့ အမွူးကအီႏတန် အောင်ႏမျင်ႏလꩻရျာꩻခေါင်ꩻနုံꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏ ၅၀-ရပ်လွုမ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏဆို့ꩻအပေႏနဝ်ꩻ ကြားမွူးတောချာ၊ တောချာလဲ့ ကုဲင်းသွုမ်ꩻတိန်ꩻအာ မဉ်ႏဆို့ꩻသွူလဲ့ ခမ်းသဲင်ခါ ထီဓာတ်မဉ်ႏခြောနဝ်ꩻ ကုဲင်းသွုမ်ꩻတိန်အာသွူ။ န၀်ꩻမꩻတဲင် သေင်ႏဟန်ႏဆျာႏယာႏမွူးယို မဉ်ႏဆို့ꩻအပင်နဝ်ꩻ အဟဝ်သွတ်ꩻ၊ အမွူးကအီႏတန်အောင်ႏမျင်ႏလꩻ ရျာꩻခေါင်ꩻနုံꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏ ၈၀-ရပ်နဝ်ꩻသွူ။ ဟန်ႏဆျာယာႏအပင် မဉ်ႏအီႏထူႏအစွိုးနဝ်ꩻ ထူႏဒျာႏသွော့အမွူး သက်ကလꩻ(၃)နေင်ႏ၊ (၄)နေင်ႏ၊ (၅)နေင်ႏအပင်နဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏထူႏစစအမွူးနဝ်ꩻ တယ်ႏဟံႏခိုႏမာꩻကီ အွဉ်ႏခါႏ(၃)ပေရပ်နဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏထွာ ထူႏခွဗာႏရီးလဲဉ်းလဲ့ ထူႏခွယင်း အပင်ကအဝ်ႏဒါႏ အတနို့လောင်း အွဉ်ႏခါႏတွမ်ႏအတနို့ဆꩻကီ (၃)လက်မ (၄)လက်မရပ်နဝ်ꩻသွူ။ ကအွဉ်ႏခါႏဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ အွဉ်ႏကုဲင်သေꩻခါꩻယင်း အတတဲက်ꩻအီတာႏနဝ်ꩻသွူ။ အစွိုးအပင်နဝ်ꩻ အပေႏသွတ်ꩻ (၁)လက်မခွယ်ꩻ၊ အတန်သွတ်ꩻ (၂)လက်မအရွယ်ႏ၊ အဒွေါင်ႏအဆွာꩻ (၃)ပေရပ်နဝ်ꩻသွူ။ ခွထူႏသွူအပင် မဉ်ႏအီႏဆို့ꩻခြုဲင်းတောလွေꩻချာငါ အပင်ဖေႏကဆာမွုန်းနဝ်ꩻ အပင်မဉ်ႏအာနဝ်ꩻ ဗဲဉ်လွေꩻဖေႏနေးစေး တမျိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏအီႏဆို့ꩻနဝ်ꩻ အပင်အထျꩻ(အကင်)နဝ်ꩻ တဒွေါ့ꩻတခေင်ႏဖေႏ (၃ဝိ)ရပ်နဝ်ꩻထွူတဲင် ဆꩻကီဖဲ့ꩻ(အနာ)နဝ်ꩻ တဒွေါ့ꩻတခေင်ႏလွေꩻဖေႏ (၅ဝိ)ရပ်နဝ်ꩻသွူ။ ခမ်းမဉ်ႏလော့၊ ထီမဉ်ႏဗာႏ ဖေႏနေးကနွို့မွုန်းအကို ဖေႏနေးကသေင်ထိုꩻလꩻမွုန်းနဝ်ꩻ ရဲကာႏကွယ်ႏခါꩻအနေႏတဲင်တွော့ꩻ ဆꩻကီဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ ဗက်ꩻတခေင်ႏ၊ ဗက်ꩻတဖြဲင်ဗာႏနေးနဝ်ꩻဒျာႏသွူ။ လွိုက်ရွေꩻထွူအပင်မဉ်ႏထွူနဝ်ꩻ အီႏဆို့ꩻလွေꩻ အမွူးနဝ်ꩻ ခူႏဗာႏရီးအအောင်သွူ။ အအောင်နဝ်ꩻ အဲဉ်ႏလုဲင်း(၆)လက်မပတ်မွန်ႏ၊ အယော့အဖွိုꩻ (၈)လက်မ (၁၀)လက်မရပ်နဝ်ꩻသွူ။ ခူႏဒျာႏသွော့တွမ်ႏစော်ꩻ၊ တွမ်ႏနံႏသွူ။ ခူႏအအောင်မဉ်ႏထွူနဝ်ꩻ သော့ꩻလင်ꩻယွယွ အစွိုးပင်ထွူတဲင် တဗစ်ꩻနဲဉ်းနဲဉ်းအထျꩻအသောင်ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏတဗစ်ꩻနဝ်ꩻ ဖေႏကပူႏကယ်ꩻဗာႏ ဟံႏလီꩻ(၂)လက်မရပ်၊ နဝ်ꩻမꩻ ထီအဝ်ႏစဲ့နွောင်ꩻတဝ်းအောင်ကိုနဝ်ꩻသွူ။ ယဟန်ႏသားနဝ်ꩻ စူꩻယိုꩻထာꩻတဲင် ခွအပင်ထွူ စွိုက်သော့ꩻနေးစွဉ်ႏ ဟံႏကိုတဲင် အနာတုဲင်းထိုꩻဒါႏ၊ အရွီးထန်ႏခင်ႏလမ်း အဆာထိုꩻဒါႏ။ အသေင်ထိုꩻဒါႏသွူ။

ဟန်ႏဆျာယာႏယို မဉ်ႏဆို့ꩻနဝ်ꩻ အခိန်ႏခမ်းကအီႏလော့၊ ခမ်းမို့ꩻဦꩻ ဒဲဉ်ဟား ဒဲဉ်ရုတ်ꩻလာနဝ်ꩻ အဟဝ်သွတ်ꩻသွူ။ သေင်ႏအမျိုꩻနဝ်ꩻနဝ်ꩻ ထီစဲထီအာနဝ်ꩻ ကျွိုက်တဝ်းတဲင် ထာꩻယော့ထာꩻယန်ꩻခင်ႏလမ်းနဝ်ꩻ လိုႏဆို့ꩻတဝ်းသွူ။ ဆို့ꩻသွော့ဝင်ꩻ ထာꩻဖုဲင်းထာꩻဖဲင်၊ ထုဲင်ပြဉ်းတလꩻတဝ်းခင်ႏလမ်းဖုံႏကိုသွူ။ မဉ်ႏဆို့ꩻခိန်ႏနဝ်ꩻ အအောင်ကို ဟံႏဩဇာႏအမျိုꩻမုဲင်ꩻတယဝ်း အဝ်ႏလိုႏသော့ꩻတဝ်းလာꩻလာꩻသွူ။ အမွူးမဉ်ႏတန် အပင်မဉ်ႏထန်ႏမꩻ အမွူးထျꩻယို သော့ꩻဆုဲင်ꩻဖေႏသွော့ ဟံႏဩဇာႏ ဖိုးအေႏဖုံႏ တလဲင်ႏတစိꩻစိꩻနဝ်ꩻသွူ။ အရာႏမဉ်ႏႏအဝ်ႏ မဉ်ႏအီႏထူႏအရာႏ၊ အခူꩻနဝ်ꩻ အရာႏမဉ်ႏဖြားခိန်ႏမꩻဒဲ့ꩻတဲင် အွဉ်ႏလိုသဲင်ထွူ တွယ်ႏပꩻထူႏဟဝ်သွော့အခူꩻသဲင်နဝ်ꩻသွူ။ အခူꩻသဲင်နဝ်ꩻ အယာႏခဉ်ႏတစွဲ အငိုꩻအဝ်ႏ (၁၅၀၀၀)ဗီႏ၊ ဂျပန် T.P.A အစွိုꩻတဲ့နဝ်ꩻ၊ ဝင်ꩻနယ်ႏသီႏသဲင်ႏ သုဲင်ꩻခဝ်ကိုကအဝ်ႏအုံဒါႏ ဖြားကျောင်ꩻဆရာႏဖျော်တဲ့နဝ်ꩻ အဝ်ႏဖြေꩻထူႏသိမ်ꩻနဝ်ꩻသွူ။

နဝ်ꩻမꩻတဲင် အငိုꩻကတန်ႏ၊ အဖိုꩻကထွိုက်၊ ဆို့ꩻကလꩻယိုꩻ သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏမွူးယို သဘာဝသေင်ႏအွုမ်ႏခွꩻစုံရျူႏအနေႏတဲ့နဝ်ꩻ၊ လွူးနမ်းမွီႏသက်အနေႏတဲ့နဝ်ꩻ၊ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻအတာႏ အာဟာရဓာတ်တဲ့နဝ်ꩻ ဟတ်ဆို့ꩻငါႏဝင်ꩻ ပငါပရာꩻအကျောင်ꩻ အွဉ်ႏသေဗာႏ ဖူးဝေးသီးဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏမဲဉ်တွိုင်ႏပင်ႏလွေꩻ သေင်ႏဟန်ႏဆျာယာႏအခရာႏနဝ်ꩻ လုဲင်းလုဲင်းသန်သန် အီႏခြုဲင်းနယ်လွေꩻဒျာႏတဲင် ဆွိုက်သွုပ်သွော့ ဖြားကျောင်ꩻဆရာႏဖျော်၊ သုဲင်ꩻခဝ်ထျꩻအကျောင်ꩻ ဒေါ့ꩻဟွုန်ဗာႏ ဖူးဝေးသီးနဝ်ꩻသွူ။^[၂][၃]

အာႏကွိုꩻ

1. Olson, M. E. (2010)။ Flora of North America Committee (ed.)။ eFlora summary: Moringaceae: Drumstick Family။ Flora of North America, North of Mexico။ 7။ New York and Oxford။ pp. 167–169။ 2020-07-26 တွင် မူရင်း အား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2022-01-10 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
2. ဖြားကျောင်ꩻဆရာႏဖျော်-သုဲင်ꩻခဝ်
3. မောင်းမွူးခံꩻ အမုဲင်(၄၀)