Gresianeg Kappadokia

Gresianeg Kappadokia, anvet ivez Kappadokieg pe c'hoazh gresianeg Azia Minor a zo anv ur rannyezh gresianek a-vremañ bet komzet gwezhall e Kappadokia (Kreiz Turkia).

Abalamour d'an eskemmoù poblañs etre Gres ha Turkia er bloavezhioù 1920 e oa bet rediet ar gappadokegerion da vont kuit diouzh Turkia hag adannezañ e Gres, o vont da chom dreist-holl e Kreiz hag e Norzh ar vro.

Buan-tre da c'houde e oa bet dilezet gante rannyezh gresianek Kappadokia evit ober gant ar gresianeg unvan betek ma kredas e oa aet da get penn-da-benn ar yezh abaoe ar bloavezhioù 1960.

E 2005 avat, e oa bet dizoloet gant Mark Janse (Roosevelt Academy, Middelburg) ha gant Dimitris Papazac'hariou (Skol-Veur Patras) Kappadokiz a-orin e Kreiz ha Norzh Gres barrek war o yezh vamm c'hoazh, en o zouez tud a oad etre hag ivez komzerion staliet eno abaoe tri rummad ma vez sellet gwelloc'h gante ouzh o yezh-i evit gant o zud hag o zud-kozh ac'h a kentoc'h e gresianeg unvan dre ma sellont ouzh ar c'happadikeg evel ur yezh isprizeit.

Istor hag imbourc'h

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Diorroet e oa bet gresianeg Kappadokia diwar ar gresianeg bizantek. Goude brezel Manzikert e 1071 e vanas Kappadokia disrannet diouzh ar peurrest eus ar bed gresianeger ha dont a reas an turkeg d'en em staliañ evel lingua franca dre an takad-se a-bezh.

Roudoù skrivet kentañ ar c'happadokeg eo ar barzhonegoù makaronek turkek-persiek bet savt gant Jalal ad-Din Muhammad Roumi, a chomas en Ikonion (Ἰκόνιον) (bremañ anvet Konya e Turkia), ha gant e vab Sultan Walad. Diaes eo an testennoù-skrid-mañ da lenn dre ma oant bet savet oc'h implijout al lizherenneg arabek hep vogalennoù e barzhonegoù Roumi.

Kregiñ a reas meur a gappadokeger d'ober gant an turkeg (skrivet gante oc'h implijout al lizherenneg c'hresianek avat) hag el lec'hioù ma kendalc'hjod da gomz gresiang oa bet levezonet-don gant an turkeg komzet tro-war-dro dezhañ.

Ne van, siwazh, nebeud-kenañ a skridoù o testeniekaat stad ar c'happadokeg krennamzerel na kentvodern dre ma veze implijet dreist-holl evel ur yezh komzet hepmuiken.

N'eo ket gwall resis ivez an deskivadurioù kentañ bet savet en 19vet Kantved.

Embannet e oa bet ar c'hentañ yezhadur a-feson e 1916: "Modern Greek in Asia Minor. A study of dialect of Silly, Cappadocia and Pharasa." (Cambridge: Cambridge University Press, 1916) gant Richard MacGillivray Dawkins, kelenner war ar gresianek bizantek ha modern e Skol-Veur Oxford, diazet war imbourc'hoù bet kaset da-benn gantañ e Kappadokia etre 1909 ha 1911.

Da heul an eskemmoù poblañs e oa bet deskrivet un toullad rannyezhoù kappadokek gant kenlabourerion stag ouzh ar Kreizenn Studioù Azia Minor (Κέντρον Μικρασιατικών Σπουδών) staliet en Aten: Ulağaç (I.I. Kesisoglou, 1951), Aravan (D. Phosteris & I.I. Kesisoglou, 1960), Axo (G. Mavrochalyvidis & I.I. Kesisoglou, 1960) and Anaku (A.P. Costakis, 1964). Diwar ar studioù-se e oa bet embannetyezhadurioù evit ar rannyezhoù-se. Embannet eo bet ivez un toullad skridoù poblek gant ar beleg eus Faras, Theodoridis.

Studiet mui-ouzh-mui eo deuet da vezañ ar c'happadokeg da heul labourioù Sarah Grey Thomason, Terrence Kaufman ha Mark Janse dreist-holl hag embannet e vo emberr dorn-levr rannyezhoù ar c'happadokeg a-vremañ gant C'hristos Tzitzilis (Skol-Veur Aristoteles e Thessaloniki).

Brudet eo ar c'happadokeg war dachenn ar yezhoniezh dre ma oa anezhañ ar yezh kentañ bet studiet penaos ec'h ae da get hag ivez peogwir e vez kavet ennañ mesk-ha-divesk elfennoù indezeuropek diwar ar gresianeg mui elfennoù turkek.

Perzhioù yezhadurel

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  • Levezonet-don eo bet ar c'happadokeg a-vremañ gant ar gresianeg bizantek, d.s. θír pe tír "dor" diwar ar gresianeg bizantek (hag ar henc'hresianeg) θύρα (gresianeg unvan a-vremañ: πόρτα hag ivez θύρα); píka or épka "ober a ris" diwar ar gresianeg bizantek έποικα (gresianeg unvan a-vremañ: έκανα).
  • Henstummoù kentvizantek all, d.s. implij ar raganvioù-perc'hennañ mó(n), só(n)... diwar ar henc'hresianeg εμός, σός etc...
  • Savet e vez an amzer dremnet amstrizh dre ouzhpennañ ar c'henger -išk- diwar ar gresianeg ionek -(i)sk-
  • Levezonet-don gant an turkeg e pep keñver (kevreadurezh, morfologiezh, fonologiezh...):
    • Fonologiezh:
      • Implijet e vez gant ar c'happadokeg ar vogalennoù turkeg ı, ö, ü hag ivez ar c'hensonennoù turkeg b, d, g, š, ž, tš, dž (kavet lod anezhe er gresiang unvan ivez ablamour d'ar staonekadur)
      • Kavet e vez Hesonerezh vogalennek] evel e turkeg, d.s. düšündǘzu "soñjal a ran", aoristek 3de gour unander düšǘntsü < düšǘntsi (Malakopi), diwar an turkeg düşünmek
    • Geriaoueg:
      • Amprestoù digant an turkeg, d.s. patišáxıs < patišáxis "roue" (Delmeso), diwar an turkeg padişah
    • Morfologiezh:
      • Morfologiezh muioc'h mui daspegel evit a sell ouzh an anvioù-kadarn
      • Kollet e vez tamm-ha-tamm an diforc'hioù jener, d.s. to néka "ar (nepreizh) vaouez (benel)", genitivel néka-ju, liester nékes, genitivel nékez-ju (Ulağaç)
      • Implij an akuzativel evit spishaat, d.s. líkos "bleiz (nominativel / akuzativel nann-merket amstrizh)" kv. líko "bleiz (akuzativel merket strizh)"
      • Morfologiezh verbel daspegel, d.s. írta ton "deuet e oan" (d.l.e 'dont a ris e oan') (Delmeso) diwar patrom an turkeg geldiydi (= 'geldi + idi')
    • Kevreadurezh:
      • Aliesoc'h evel e gresianeg unvan a-vremañ ma vez renket elfennoù ar frazenn hervez an tema e ra ar c'happadokeg kentoc'h gnt an urzh rener-verb-renadenn atav evel e turkeg

Rannyezhoù

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  • Kappadokeg ar biz (Sinasos (Σινασός), Potamia (Ποτάμια) mui Delmeso)
  • Kappadokeg ar gwalarn (Silata pe Zila, Anaku, Flojita, Malakopi)
  • Kappadokeg ar c'hreiz (Axo; Misti (Μιστί))
  • Kappadokeg ar mervent (Aravan, Gurzono; Fertek)
  • Kappadokeg ar gevred (Ulağaç, Semendere)

Liammoù diavaez

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]

Levrlennadur

[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
  • Αναστασιάδης, Β. 1975. Ιστορία και γλώσσα της Καππαδοκίας και το ιδίωμα των Φαράσων. Μικρασιατικά Χρονικά 16: 150–184.
  • Αναστασιάδη-Μανουσάκη, Σ., Μνήμες Καππαδοκίας ΚΜΣ Αθήνα 2002
  • Ανδριώτης, Ν.Π. 1948. Το γλωσσικό ιδίωμα των Φαράσων.
  • Αρχέλαος, Ι.Σ. 1899. Η Σινασός. Αθήνα: Ιωάννης Νικολαΐδης. 134–139, 144–147, 150–153.
  • Costakis, A. 1964. Le Parler Grec d'Anakou. Athènes: Centre d'Études d'Asie Mineure.
  • Costakis, A. 1968. Το γλωσσικό ιδίωμα της Σίλλης. Athènes: Centre d'Études d'Asie Mineure.
  • Dawkins, R.M. 1916. Modern Greek in Asia Minor. A study of dialect of Silly, Cappadocia and Pharasa. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Dawkins, R.M. 1921. Cyprus and the Asia Minor Dialects of Asia Minor. Αφιέρωμα εις Γ.Ν. Χατζιδάκιν. Αθήνα: Π.Δ. Σακελλαρίου. 42–59. passim.
  • Dawkins, R.M. 1955. The Boy's Dream. Μικρασιατικά Χρονικά 6: 268–282.
  • Θεοδωρίδης, Θ. 1960–61. Φαρασιώτικες παραδόσεις, μύθοι και παραμύθια. Λαογραφία 19: 222–259.
  • Θεοδωρίδης, Θ. 1963–64. Φαρασιώτικες παραδόσεις, μύθοι και παραμύθια (Συλλογή δευτέρα). Λαογραφία 21: 269–336.
  • Θεοδωρίδης, Θ. 1988. Βαρασώτικα τραγώδε. Μικρασιατικά Χρονικά 18: 41–89.
  • Grégoire, H. 1909. Appendice: Notes sur le dialecte de Farasha. Bulletin de Correspondance Héllénique 33: 148–159.
  • Janse, M. 1994. Son of Wackernagel. The Distribution of Object Clitic Pronouns in Cappadocian. Irene Philippaki-Warburton, Katerina Nicolaidis & Maria Sifianou (eds.): Themes in Greek Linguistics. Papers from the First International Conference on Greek Linguistics, Reading, September 1993 (Current issues in Linguistic Theory, 117. Amsterdam: Benjamins. 435-442.
  • Janse, M. 1997. Synenclisis, Metenclisis, Dienclisis. The Cappadocian Evidence. Gabriel Drachman, Angeliki Malikouti-Drachman, Jannis Fykias & Sila Klidi (eds.): Greek Linguistics ’95. Proceedings of the 2nd International Conference on Greek Linguistics (Salzburg, 22-24 Sept. 1995. Graz: Neugebauer. 695-706.
  • Janse, M. 1998a. Cappadocian Clitics and the Syntax-Morphology Interface. Brian D. Joseph, Geoffrey Horrocks & Irene Philippaki-Warburton (eds.): Themes in Greek Linguistics II (Current Issues in Linguistic Theory, 159). Amsterdam: Benjamins. 257-281.
  • Janse, M. 1998b. Grammaticalization and Typological Change. The Clitic Cline in Inner Asia Minor Greek. Mark Janse (ed.): Productivity and Creativity. Studies in General and Descriptive Linguistics in Honor of E.M. Uhlenbeck (Trends in Linguistics. Studies and Monographs, 116). Berlin: Mouton de Gruyter. 521-547.
  • Janse, M. 1998c. Le grec au contact du turc. Le cas des relatives en Cappadocien. In Caron, B. (ed.), Proceedings of the 16th international congress of linguistics, 20-25 July, 1997. Amsterdam: Elsevier Science. Paper no. 338.
  • Janse, M. 1999. Greek, Turkish, and Cappadocian Relatives Revis(it)ed. Amalia Mozer (ed.): Greek Linguistics ’97. Proceedings of the 3rd International Conference on Greek Linguistics. Athens: Ellinika Grammata. 453-462.
  • Janse, M. 2001a. Morphological Borrowing in Asia Minor. Yoryia Aggouraki, Amalia Arvaniti, J.I.M. Davy, Dionysis Goutsos, Marilena Karyolaimou, Anna Panagiotou, Andreas Papapavlou, Pavlos Pavlou, Anna Roussou (eds.), Proceedings of the 4th International Conference on Greek Linguistics (Nicosia, 17-19 September 1999). Thessaloniki: University Studio Press. 473-479.
  • Janse, M. 2001b. Cappadocian Variables. Mark Janse, Brian D. Joseph & Angela Ralli (eds.), Proceedings of the First International Conference of Modern Greek Dialects and Linguistic Theory. Patras: University of Patras. 79-88.
  • Janse, M. 2002. Aspects of Bilingualism in the History of the Greek Language. J.N. Adams, Mark Janse & Simon Swain (eds.), Bilingualism in Ancient Society. Language Contact and the Written Word. Oxford: Oxford University Press. 332-390.
  • Janse, M. 2004. Παλιό κρασί σε καινούρια ασκιά. Τουρκοελληνικά «αναφορικά» στην κεντρική Μικρασία. Νεοελληνική διαλεκτολογία. Τόμος 4ος. Πρακτικά του Τέταρτου Διεθνούς Συνεδρίου Νεοελληνικής Διαλεκτολογίας. Αθήνα: Εταιρεία Νεοελληνικής Διαλεκτολογίας. 173-182.
  • Janse, M. 2004. Animacy, Definiteness and Case in Cappadocian and other Asia Minor Greek Dialects. Journal of Greek Linguistics 5: 3-26.
  • Janse, M. 2006a. Η καππαδοκική διάλεκτος. Χρ. Τζιτζιλής (ed.), Νεοελληνικές διάλεκτοι. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (΄Ιδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη). In press.
  • Janse, M. 2006b. Object Position in Asia Minor Greek. Mark Janse, Brian D. Joseph & Angela Ralli (eds.), Proceedings of the Second International Conference of Modern Greek Dialects and Linguistic Theory. Patras: University of Patras. In press.
  • Janse, M. 2006c. Clitic Doubling from Ancient to Asia Minor Greek. Dalina Kallulli & Liliane Tasmowski (eds.), Clitic Doubling in the Balkan Languages (Linguistics Today). Amsterdam: John Benjamins. In preparation.
  • Joseph, B.D. 1997. Cappadocian Greek αρέ 'now' and related adverbs: The effects of conflation, composition and resegmentation. Στο Φιλερήμου Αγάπησις: Τιμητικός Τόμος για τον καθηγητή Αγαπητό Γ. Τσοπανάκη. Ρόδος: Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών Δωδεκανήσου. 115-122.
  • Καρατζά Ε. Καππαδοκία, Ο τελευταίος Ελληνισμός της περιφέρειας Ακσεράι - Γκέλβερι, Γνώση, Αθήνα 1985
  • Karatsareas, Petros. 2009. The loss of grammatical gender in Cappadocian Greek. Transactions of the Philological Society 107, 2: 196-230.
  • Karatsareas, Petros. 2011. A study of Cappadocian Greek nominal morphology from a diachronic and dialectological perspective. Unpublished PhD dissertation. University of Cambridge, Cambridge, United Kingdom.
  • Karatsareas, Petros. 2013. Understanding diachronic change in Cappadocian Greek: the dialectological perspective. Journal of Historical Linguistics 3, 2: 192–229.
  • Κεσίσογλου, Ι.Ι. 1951. Το γλωσσικό ιδίωμα του Ουλαγάτς. Αθήνα: Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών.
  • Kooij, Jan G. & Revithiadou, Anthi. 2001. Greek Dialects in Asia Minor. Accentuation in Pontic and Cappadocian. Journal of Greek Linguistics 2: 75-117.
  • Λεβίδης, Α., Αι εν μονολίθοις μοναί Καππαδοκίοας-Λυκανονίας, Κωνσταντινούπολις 1899
  • Λουκόπουλος, Δ. & Λουκάτος, Δ.Σ. 1951. Παροιμίες των Φαράσων. Αθήνα: Institut Français d'Athènes.
  • Μαυροχαλυβίδης, Γ. & Κεσίσογλου, Ι.Ι. 1960. Το γλωσσικό ιδίωμα της Αξού. Αθήνα: Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών.
  • Mirambel, A. 1965. Remarques sur les Systèmes Vocaliques des Dialects Néo-Grecs d'Asie Mineure. Bulletin de la Société Linguistique de Paris 60: 18–45.
  • Revithiadou, Anthi. 2006. Prosodic Filters on Syntax. An Interface Account of Second Position Clitics. Lingua 116: 79-111.
  • Τσαλίκογλους, Ε.Ι. 1970. Πότε και πώς ετουρκοφώνησεν η Καππαδοκία. Μικρασιατικά Χρονικά 14: 9–30.
  • Φάβης, Β. 1948. Συντακτικαί παρατηρήσεις εις το γλωσσικόν ιδίωμα Φαράσων. Επετηρίς της Εταιρεία Βυζαντινών Σπουδών 18: 173–191.
  • Φωστέρης, Δ. & Κεσίσογλου, Ι.Ι. 1950. Λεξιλόγιο του Αραβανί. Αθήνα: Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών.
  • Φωστέρης, Δ.Π. 1952. Το Αραβάνιον. Μικρασιατικά Χρονικά 5: 133–177.