Paul Aussaresses

Paul Aussaresses (ganet d'ar 7 a viz Du 1918 e Saint-Paul-Cap-de-Joux, en Tarn ha marvet d'an 3 a viz Kerzu 2013) a oa ur jeneral gall. Amzer en deus bet da skrivañ levrioù diwar-benn e daolioù e servij arme e vro. Pa oa harzlammer en doa pleustret ar jahinerezh pe ar bourevierezh e-pad Brezel Aljeria ha dreist-holl e-kerzh Emgann Aljer a-benn kaout kelaouioù ha titouroù diwar-benn an enebourien eus an FLN.

E Vuhez hag e oberoù

Stummadur ofiser

E 1941 e voe Aussaresses skoliad e skol soudardel Sant-Cyr. Ar bloaz war-lerc’h ez eas da labourat a youl-vat e servijoù sekred Bro-C'hall hag ez eas e-barzh komando Jedburgh a-benn harzlammat en Ariège e-pad an noz eus ar 16 d’ar 17 a viz Eost 1944. Ne oa ken nemet letanant d’ar c’houlz-se ha setu ma sikouras da sevel an 11vet batailhon harzlammerien d'ar c'hentañ a viz Gwengolo 1946, dindan renerezh ar c'horonal Jacques Morlanne. Bloavezhioù war-lec'h ec'h a d'ober ar brezel en Indez-Sina e-barzh ar c'hentañ rejimant harzlammerien.

Ezel eus ar « Frañs Dieub »

Mont a reas da heul Charles de Gaulle en e servijoù kuzh da servijiñ pa veze traoù kizidik ha sekred d’ober.

Philippeville

E 1955, e voe kaset da Philippeville en Aljeria e-barzh ar 41vet rejimant. D'an 20 a viz Eost 1955 e voe taget Philippeville gant an FLN. Gouvezet en doa Aussaresses e vefe bet an dagadenn-se en a-raok hag evel-se e voe tu dezhañ da goll nebeutoc'h a soudarded. En e levr e skrivas Aussaresses e voe lazhet 134 a dud gant e vatailhon ha kantadoù all gloazet pa ne oa bet ken nemet 2 lazhet hag ur c'hantad bennak a dud gloazet en e rejimant e-pad emgann Philippeville.

Ar jahinerezh en Aljeria

Disklêriañ a reas Aussaresse e oa bet rediet gant ar gouarnamant evit ma vefe implijet ar jahinerezh gant arme c’hall a-enep da bobl Aljeria a-benn kaout titouroù ha kelaouioù diwar-benn an enebourien eus an FLN. Skrivet en deus ul levr « Services Spéciaux, Algérie 1955-1957 », embannet gant Perrin e 2001. El levr-mañ e tispleg penaos eo kroget da jahinañ ha perak. E Bro-C'hall e oa ur goulenn a dremene e pep lec'h, daoust hag-eñ e oa gwir jainerezh en Aljeria. Abaoe en em c'houlenn an istorourien hag-eñ a e oa gwir. Disklêriañ a reas Aussaresses e oa gwir jahinerezh en Aljeria, lavaret a ra ivez e oa bet miliadoù a dud lazhet, eurvezhioù a jahinerezh ha kalz a feulster e-pad ar manifestadegoù.

An Amerikaned

Implijet eo bet gant an arme amerikan evel kelenner ha stummer evit deskiñ dezho penaos kaout titouroù kuzh digant o enebourien.

Ul levr ha justis

Er bloaz 2001 e teu ul levr er-maez skrivet gantañ hag anvet Services Spéciaux : Algérie 1956-1957 ma kaoze eus ar jahinerezh graet gant an arme c'hall en Aljeria. An deiz war-lerc'h e ro da c'houzout Prezidant ar Frañs Jacques Chirac eo "spontet gant ar pezh a lavar Aussaresses". Goulenn a ra ma vo lamet digantañ e Lejion a enor ha ma vo kastizet gant an Arme. Sinañ a ra un dekred hag a laka anezhañ e retred. Kaset e vez an embanner hag an den dirak al lez-varn evit «meulidigezh torfedoù brezel». Kondaonet int e miz Mezheven 2001. Kement-se a zo bet un doare aes da virout na vije kendalc'het da gaozeal diwar-benn torfedoù brezel an arme c'hall en Aljeria hag e lec'h all. Er bloaz 2004 e sav al lez terriñ a-du gant ar varnadenn gentañ. Er bloaz 2005 e c'houlenn an embanner digant lez Europa gwirioù mab-den gwelet an afer pa sav a-enep ar gwir da lavarer e soñj. Er bloaz 2009, a-unvouezh, e lavar al lez-se ez ae ar varnadenn a-enep gwirioù mab-den, hag ez eo kondaonet ar Stad c'hall.

Oberennoù

Services spéciaux, Algérie 1955-1957 : Mon témoignage sur la torture, Perrin, 2001, ISBN 2262017611
Pour la France : Services spéciaux 1942-1954, Editions du Rocher, 2001, ISBN 2268041131
Je n'ai pas tout dit. Ultimes révélations au service de la France, Editions du Rocher, 2008.

Levrlennadur

Escadrons de la mort, l'école française, Editions La Découverte, 2004

Film

Skouadronoù ar marv, ar skol c'hall: ([1]). Penaos e veze kelennet ar jahinerezh gant pennoù an arme c'hall da ofiserien armeoù diktatourien e skolioù amerikan.