Aram Hačaturjan

Aram Hačaturjan
Арам Ильич Хачатурян
Rođenje	Aram Iljič Hačaturjan (1903-06-06) 6. juni 1903. Tbilisi, Kavkasko namjesništvo, Ruska Imperija
Smrt	1. maj 1978(1978-05-01) (74 godine) Moskva, SSSR
Alma mater	Institut Gnesin u Moskvi Moskovski konzervatorijum
Zanimanje	kompozitor
Godine aktivnosti	1926-1978
Politička stranka	Komunistička partija Sovjetskog Saveza
Supružnik/ci	Nina Makarova
Djeca	2
Nagrade	Sovjetski ordeni:
Potpis

Aram Hačaturjan (armenski: Արամ Խաչատրյան; ruski: Арам Ильич Хачатурян; Tbilisi, 6. juna 1903 — Moskva, 1. maja 1978) bio je sovjetsko-armenski kompozitor na čija je dela često uticala armenska i gruzijska narodna muzika, te muzika Kavkaza. Odabir njegovih djela proglašen je Svjetskom dokumentarnom baštinom UNESCO-a 2013. godine.^[1]

Biografija

Aram Hačaturjan odrastao je u Tbilisiju kao sin armenske knjigoveške obitelji i od ranog djetinjstva bio je fasciniran armenskom, gruzijskom i azerbajdžanskom muzikom u svom kraju. Tokom školskih dana svirao je tenor rog. Naučio je ruski jezik i otišao u Moskvu 1922. na studij biologije. Nakon samo nekoliko mjeseci, međutim, prebacio se na Glazbeno-pedagoški institut Gnesin i tamo upisao svirati violončelo. Nakon tri godine prelazi u klasu kompozicije, a 1926. već je tiskana njegova prva skladba. Zatim je prešao na Moskovski konzervatorij, gdje je studirao kod Nikolaja Mjaskovskog i Mihaila Gnesina. Godine 1933. završio je studij u dobi od 30 godina i oženio svoju studijsku kolegicu Ninu Makarovu. Njegovi nećaci Karen Hačaturjan i Emin Hačaturjan također su bili kompozitori.

Muzika

Prvo veće djelo bio mu je diplomski rad Prva simfonija iz 1934. godine. Počeo je stjecati međunarodnu slavu svojim Koncertom za klavir i orkestar iz 1936, koja se povećala njegovim Violinskim koncertom iz 1940, koji je napisao za Davida Ojstraha. Uz skladateljski rad, od 1950. koncertirao je u Njemačkoj i inozemstvu, uglavnom s vlastitim djelima. Godine 1951. imenovan je profesorom kompozicije na Moskovskom konzervatoriju, kao i na Glazbeno-pedagoškom institutu Gnesin. Bio je i dugogodišnji član organizacijskog odbora kompozitora Sovjetskog Saveza.

Politički stav

Hačaturjan je bio član Vrhovnog sovjeta Armenske SSR prvog saziva. Tokom petog saziva bio je član Vrhovnog sovjeta SSSR-a.^[2]

Djela

Baleti

• Ščastje (1939)
• Gajane (1939–41), koji uključuje poznatu Igru sabljama
• Spartak (1950–54)

Orkestarska

Simfonije

• Simfonija br. 1 (1934)
• Simfonija br. 2 (dvije verzije: 1943, 1944)
• Simfonija br. 3 (1947)
• Svita igre (1933)
• Svita iz Gajane br. 1 (1943)
• Svita iz Gajane br. 2 (1943)
• Svita iz Gajane br. 3 (1943)
• Državna himna Armenske SSR (1944)
• Ruska fantazija (1944)
• Svita iz Maskarade (1944)
• Oda u sećanju Vladimira Iljiča Lenjina (1948)
• Svita iz Staljingradske bitke (1949)
• Trijumfalna pesma, svečana pesma (1950)
• Svita iz Valensijanske udovice (1952)
• Svita iz Spartaka br. 1 (1955)
• Svita iz Spartaka br. 2 (1955)
• Svita iz Spartaka br. 3 (1955)
• Simfonijske slike iz Spartaka (1955)
• Pozdravna uvertira (1958)
• Svita iz Ljermontova (1959)

Vokalna orkestarska

• Pjesma o Staljinu (1938)
• Tri arije (Pjesma, Legenda, Ditiramb), za vokal visokog tona i orkestar (1946)
• Oda radosti, balada za solistkinje, hor, violine, harfe i orkestar (1956)
• Balada o domovini, za soliste i simfonijski orkestar (1961)

Koncertna

• Koncert za klavir (1936)
• Koncert za violinu (1940), takođe postoji i kao verzija koncerta za flautu
• Koncert za violončelo (1946)
• Koncertna rapsodija za violinu i orkestar (1961)
• Koncertna rapsodija za violončelo i orkestar (1963)
• Koncertna rapsodija za klavir i orkestar (1968)

Kamerna

• Gudački kvartet (1931)
• Trio za klarinet, violinu i klavir (1932)

Instrumentalna

• Pjesma lutajućeg Ašuga za violončelo i klavir (1925)
• Elegija za violončelo i klavir (1925)
• Komad za violončelo i klavir (1926)
• Igra br. 1 za violinu i klavir (1926)
• San za violončelo i klavir (1927)
• Pantomima za obou i klavir (1927)
• Alegreto za violinu i klavir (1929)
• Pjesma-poema (u čast Ašuzima) za violinu i klavir (1929)
• Grupna igra za bajan (1932)
• Sonata za violinu (1932)
• Nokturno iz Maskarade za violinu i klavir (1941)
• Sonata za solo violončelo (1974)
• Sonata-pesma za solo violinu (1976)

Klavirska

• Pjesma (1925)
• Pjesma (1926)
• Valcer-etida (1926)
• Andantino (1926)
• Varijacije na temu „Solfeđo“ (1928)
• Sedam recitacija i fuga (1928, 1966)
• Svita (Tokata, Valcer-Kapričo, Igra) (1932)
• Igra br. 3 (1933)
• Marš br. 3 (1934)
• Budenovka, grupna igra (nedatirano)
• Koreografski valcer (1944)
• Tri komada (Ostinato, Romansa, Fantastični valcer) (1945)
• Album za djecu br. 1, 10 komada (1947)
• Valcer iz Maskarade (1952)
• Sonatina za klavir (1959)
• Sonata za klavir (1961)
• Album za djecu br. 2 (1965)
• Tokata (1932)

Scenska muzika

• Ujak Bagdasar (1927)
• Katabala (1928)
• Orijentalni zubar (1928)
• Dug časti (1931)
• Magbet (1933)
• Razrušen dom (1935)
• Divan dan (1937)
• Baku (1937)
• Valensijanska udovica (1940)
• Maskarada (1941)
• Zvonjava iz Kremlja (1942)
• Zvučni izviđač (1943)
• Poslednji dan (1945)
• Južni nevolja (1947)
• Priča o istini (1947)
• Ilja Golovin (1949)
• Proljećna struja (1953)
• Anđeo čuvar iz Nebraske (1953)
• Ljermontov (1954)
• Magbet (1955)
• Kralj Lir (1958)
• Limeni orkestar
• Borbeni marš br. 1
• Borbeni marš br. 2 (1930)
• Muzika za igru (na temu jedne armenske pesme) (1932)
• Marš br. 3 (Uzbekistanski marš) (1932)
• Igra (na temu jedne armenske pesme) (1932)
• Herojima patriotskog rata, (1942)
• Marš milicije moskovske crvene zastave (1973)

Nagrade

• Orden Lenjina: 1939, 1963, 1973.
• Orden Oktobarske revolucije: 1971.

Reference

1. "Memory of the World". unesco.org (jezik: engleski). UNESCO. Pristupljeno 15. 3. 2023.
2. Sovjetska armenska enciklopedija (jezik: armenski). str. 18. Pristupljeno 14. 5. 2023.

Vanjski linkovi