Crveni grumen

Teoretski prikaz u Hertzsprung–Russellov dijagramu evolucije. Crveni grumen je označen skraćenicom RC na zelenoj liniji.

Crveni grumen (en. "Red Clump Stars") je dio u Hertzsprung-Russellovog dijagramu koje pokrivaju razvijene zvijezde s visokom metalicitetom i gorenje helija. Odgovaraju drugoj zvjezdanoj populaciji. Zbog slabe ovisnosti sjaja i metaliciteta koriste se kod mjerenja udaljenosti u Svemiru.[1].

Evolucija

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Zvjezdana evolucija

Okončavanjem gorenja vodika na glavnom nizu zvijezda posjeduje oko 0,5-2 Sunčeve mase. Gorenje se odvija prvenstveno u ljuski, dok se u jezgru skuplja pepeo, nastao iz termonuklearne reakcije. Dalji razvoj pomjera zvijezdu, u HR-dijagramu, prema asimptotskom divovskom ogranku uz povećanje sjaja i smanjenje efektivne temperature. Pritisak i temperatura jezgra rastu dok se ne stabilizuje gorenje helija. Ovisno o metalicitetu, zvijezde s niskom koncentracijom metala, imaju višu temperaturu i nižu se na horizontalnom ogranku u BV-dijagramu. Zvijezde s većim metalicitetom prve zvjezdane populacije ostaju u stadiju crvenog diva i skupljene su u HR-dijagramu u obliku crvenog grumena. Ovdje ostaju tokom gorenja helija.[2][3]

Mjerenje udaljenosti u Svemiru

[uredi | uredi izvor]
Glavni članak: Mjerenje udaljenosti u Svemiru

Kod crvenog grumena nema većeg odstupanja, u infracrvenom spektru. Sjaj se kreće od -1,54 do -1,567 mag uz starost zvijezde 0,31-8 milijardi godina. Relativno stabilan apsolutni sjaj uz manje pomračenje se koristi za mjerenje udaljenosti u Svemiru. Posebno se koriste za analizu strukture Mliječnog puta i Lokalne grupe.[4][5]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ S. Bilir; et al. (2012). "Luminosity-Colour Relations for Red Clump Stars". Astrophysics. Solar and Stellar Astrophysics. Eksplicitna upotreba et al. u: |author= (pomoć)
  2. ^ S. Karaali; et al. (2013). "Absolute Magnitude Calibration for Red Clump Stars". Astrophysics. Solar and Stellar Astrophysics. Eksplicitna upotreba et al. u: |author= (pomoć)
  3. ^ G. Tautvaisiene; et al. (2013). "Red clump stars of the Milky Way – laboratories of extra-mixing". Astrophysics. Solar and Stellar Astrophysics. Eksplicitna upotreba et al. u: |author= (pomoć)
  4. ^ Smitha Subramanian, Annapurni Subramaniam (2013). "Structure of the Large Magellanic Cloud from Near Infrared magnitudes of Red clump stars". Astrophysics. Solar and Stellar Astrophysics.
  5. ^ S. Bilir; et al. (2013). "A New Absolute Magnitude Calibration for Red Clump Stars". Astrophysics. Solar and Stellar Astrophysics. Eksplicitna upotreba et al. u: |author= (pomoć)