Egzoribonukleaza je vanjedarna ribonukleaza, enzim koji razgrađuje RNK uklanjanjem terminalnih nukleotida s bilo kojeg 5 'kraja ili 3'kraja molekula RNK. Enzimi koji uklanjaju nukleotide sa 5 'kraja nazivaju se 5'-3' egzoribonukleaze , a oni koji uklanjaju nukleotide sa 3' kraja nazivaju se 3'-5' egzoribonukleaze.
Egzoribonukleaze za cijepanje veze mogu koristiti ili vodu nukleotid-nukleotida (hidrolitska aktivnost) ili neorganski fosfat (što senaziva fosforolizna aktivnost). Hidrolitske egzoribonukleaze razvrstane su pod EC broj 3.1, a fosforolitske eksoribonukleaze pod EC broj 2.7.7. Kako fosforolitski enzimi za cijepanje veza koriste anorganski fosfat, oni oslobađaju nukleotid-difosfate, dok hidrolitski enzimi (koji koriste vodu) oslobađaju nukleotid-monosfosfate.
Egzoribonukleaze postoje u svim carstvima života: bakterijama, arhejama i eukariotima. Egzoribonukleaze su uključene u razgradnju mnogih različitih tipova RNK, uključujući iRNK, tRNK, rRNK i miRNK. Egzoribonukleaze mogu biti pojedinačni proteini (kao što je Rnaza D ili RNaza PH), ali mogu biti i kompleksi više proteina, kao što je egzosomski kompleks (u kojem su četiri glavne porodice egzoribonukleaza ).
Porodica | Primjer člana | Distribucija | Katalitska aktivnost |
---|---|---|---|
RNR | RNaza R | Većina bakterija, svi eukarioti | 3'-5' hidroliza |
RNaza II | |||
Rrp44 | |||
DEDD | Rnaza D | Određene bakterije, svi eukarioti | 3'-5' hidroliza |
RNaza T | |||
PM/Scl-100 | |||
Oligoribonukleaza | |||
RBN | RNaza BN | Određene bakterije | 3'-5' hidroliza |
PDX | PNPaza | Sva carstva | 3'-5' Fosforiliza |
PM/Scl-75 | |||
Rnaza PH | |||
RRP4 | Rrp4 | Svi eukarioti, većina arheja | 3'-5' Hidroliza |
5PX | Egzoribonukleaza I | Svi eukarioti | 5'-3' Hidroliza |
Egzoribonukleaza II |