Endomembranski sistem

Dijagram endomembranskog sistema

Endomembranski sistem je skup organela i pregrada unutar eukariotskih ćelija, koje su ograničene fosfolipidnim dvoslojem . Prokarioti ga nemaju i zato nemaju organele. Ova podjela ćelija se odražava ma strukturo i funkcijsko odvajanje različitih biohemijskih puteva i procesa.^{[1][2][3][4][5]}

Membrane sadrže jednostrane kanale, transportere, pumpe i nosače za distribuciju metabolita koji funkcioniraju u okviru različitih komponenti ćelija, a sa druge strane su periferni ili sastavni proteini koji obavljaju različite funkcije u okviru mreže ćelijskog metabolizma.

Komponente endomembranskog sistema

Plazma membrana ili plazmalema odvaja unuttrašnjost ćelije, u citosolu (biohemija) ili citoplazmi (citologija), iz vanćelijskog prostora. Sastoji se od jednog fosfolipidnog dvosloja, a uključuje, između ostalog, signalne molekule i receptore.

Jedro ili nukleus ima dvostruku membranu, koja sadrži visoko regulirane jedarne pore i, između ostalog, RNK (iRNK), koja izlazi u citosolu, a unosi proteine u jedrov lumen. Samo jedro sadrži dezoksiribonukleinsku kiselinu, kao i neke klase strukturnih proteina, što osigurava integritet i raspored genetičkog materijala unutar jedra.

U prostoru je prema membrani je citoplazmatski kompleks, u kojem se, na odgovarajućoj razini, nalaze ćelijske organele, sa jednom, dvije ili tri membrane, koje se mogu spajati u međusobnom bliskom kontaktu. Obuhvataju endoplazmatski retikulum, Golgijev aparat, lizosome, vakuole i druge vezikule.

Endoplazmatski retikulum (ER) je ograničen jednom membranom, mjestimično povezan sa jedrom. U njenu se odvija sinteza, modifikacija i transport proteina, masti i šećera.

Golgijev aparat ili Golgijev kompleks, omogućava pakovanje i transport proteina, šećera i masti u ćeliji ili u vanćelijskom prostoru.

Lizosomi su ograničeni jednom membranom , osiguravajući degradaciju ćelije komponenti (unutarćelijski probavni aparat), a samim tim sadrže nekoliko odgovarajućih hidrolitskih drugig razgrađujućih enzima.

Vakuole imaju funkciju pohranjivanja unutar ćelije, a posebno u biljkama zauzimaju veliki dio volumena ćelija. Oni također štite ćelije od promjena pH vrijednost I i koncentracije.

Endosimbionti

Mitohondrije vode porijeklo od endosimbiobtskih bakterija, a odgovorne su za katabolizam i formiranje metaboličkih međuprodukata u Krebsovom ciklusu. One također učestvuju u ćelijskom disanju i formiranje adenozin trifosfata (ATP). Mitohondrije su obavijene sa dvije membrane.

Hloroplasti su također endosmbionti . Kod biljaka i raznih protozoa ključni su u fotosintezi i formiranju metaboličkih repromaterijala. Sastoje se od tri zasebne membrane.

Također pogledajte

• Citoplazma
• Ćelijska membrana
• Nukleus
• Organela
• Ćelije (biologija)

Reference

1. Bajrović K, Jevrić-Čaušević A., Hadžiselimović R., Eds. (2005). Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB) Sarajevo. ISBN 9958-9344-1-8.
2. Kapur Pojskić L. (2014). Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju, 2. izdanje. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo. ISBN 978-9958-9344-8-3.
3. Međedović S., Maslić E., Hadžiselimović R. (2003). Biologija 2. Svjetlost, Sarajevo. ISBN 9958-10-222-6.
4. Berberović Lj., Hadžiselimović R. (1986). Rječnik genetike. Svjetlost, Sarajevo. ISBN 86-01-00723-6.
5. Sofradžija A., Šoljan D., Hadžiselimović R. (2004). Biologija 1. Svjetlost, Sarajevo. ISBN 9958-10-686-8.

Vanjski linkovi