Fotoreceptorski proteini su svjetlosno-osjetljivi proteini koji su uključeni u osjećanje i odgovor na svjetlost kod raznih organizama. Neki primjeri su rodopsin i fotoreceptorska ćelija kičmenjaka mrežnjača, fitohrom kod biljaka te bakteriorodopsin i bakteriofitohromi kod nekih bakterija. Oni posreduju odgovor na svjetlo kada variraju vizualna percepcija, fototropizam i fototaksije, kao i odgovore na cikluse svjetlo-tama, kao što su cirkadijalni ritam i drugi fotoperiodizmi, uključujući i kontrolu vremena cvjetanja biljaka i sezone parenja kod životinja.[1][2][3]
Fotoreceptorski proteini obično se sastoje od proteinskog i neproteinskog dijela fotopigmenta koji reagira na svjetlost putem fotoizomerizacije ili fotoredukcije, čime se podstiče promjena receptorskog proteina koji pokrećekaskadu signala. Pigmenti u fotoreceptorima uključuju retinal (retiniliden-proteine, naprimjer rodopsin kod životinja), flavin (flavoproteine, naprimjer kriptohrom u biljaka i životinja) i biline (biliproteine, naprimjer fitohrom kod biljaka).[1]
(Također pogledajte: Fotoreceptorska ćelija)
U biljnom sjemenu, fotoreceptor fitohrom je odgovoran za proces zvani fotomorfogeneza. To se događa kada se sjeme u početku nalazi u okruženju potpune tame bude izloženo svjetlosti. Kratka izloženost elektromagnetnom zračenju, a posebno talasne dužine u crvenom i dugotalasno-crvenom svjetlu, rezultira u aktiviranju fotoreceptora fitohroma unutar sjemenke. To zauzvrat podstiče signalni put u jedro i aktivira stotine gena koji su odgovorni za rast i razvoj.[6]
(Također pogledajte: Aparat očne mrlje)