K-5 (raketa)

Kaliningrad K-5
Upotreba
U službi	1957 - 1977
Korisnici	SSSR
Proizvodnja
Proizvođač	Kaliningrad
Opis oružja
Dužina	2.5 m
Kalibar	200 mm
Domet	2-3 km(K-5) 1.2 - 10 km (K-55)

Kaliningrad K-5 (NATO naziv: AA-1 Alkali), prva sovjetska raketa zrak-zrak uvedena u operativnu upotrebu 1957.

Razvoj

Prvo samostalno lansiranje rakete izvedeno je 8. oktobra 1953. Platforma lansiranja su bili prerađeni avioni MiG-17P. Tokom 1954. ispitivanja su nastavljena na istom mjestu i do kraja godine dostignuto je 30 lansiranja. Neka od njih su izvedena u zatvorenim petljama, a nekoliko je lansirano na prvu sovjetsku bespilotnu letjelicu metu La-17. Ipak raketa nije dostigla preciznost, odnosno rasturanje na cilju mnogo manjem od gabarita aviona MiG-15. Za takav cilj zahvat je počinjao na 2,5 km od cilja, a samo lansiranje je moralo da bude na distanci manjoj od 800 m.

Pošto rezultati nisu zadovoljili pristupilo se modifikaciji blizinskog upaljača. Lansiranja na leteće mete su započela u martu 1955. i na praznik žena je postignut prvi uspjeh. Kao na paradi prvo je proletjela leteća meta Tu-4 i nedaleko od njega fotograf Il-28, zatim dva kilometra iza njih presretač MiG-17, a neposredno iza njega par lovaca MiG-15 koji su imali zadatak da obore leteću metu u slučaju neuspjeha raketnog presretača. Rakete ŠM nisu promašile i uništile su metu.

Poslije ulaska u naoružanje 1956. sistem je dobio oznaku S-1-U, avion oznaku MiG-17PFU, a sama raketa RS-1U. Četiri rakete RS-1U bile su postavljene na četiri potkrilna lansera. Godine 1956. proizvedeno je i uvedeno u naoružanje 40 ovakvih aviona.

Verzije

K-5M

Prva ispitivanja u letu počela su u proljeće 1956. Zatim se ispitivanju pridružuju dva MiG-19PM sa radarom RP-2U. Međutim ispitivanja su krenula lošim tokom ali je uskoro otkriven uzrok - kvar na pneumatskoj instalaciji. Prilikom jednog od sljedećih lansiranja, motori na MiG-19 su otkazali i pilot je jedva uspio u propadanju da ih pokrene i sleti. Motori su stali zbog ulaza gasova raketnih motora u usisnik aviona. Sa avionima MiG-17 se to nije nikad dešavalo ali su oni imali centrifugalni motorski kompresor koji izgleda nije bio toliko osjetljiv kao aksijalni kompresori na novijem lovcu. Zvanično primanje u naoružanje je bilo 28. novembra 1957. i raketa je dobila oznaku RS-2U, a avion MiG-19PM.

K-51

Tokom letnih ispitivanja potvrđena je upotrebljivost rakete na visinama od 7 do 20 km, a bilo je i lansiranja na visini od 23 km. Ispitivanja su trajala od 03. decembra do 15. maja 1959. Tokom druge etape ispitivanja od 10. oktobra 1959. godine do početka sljedeće godine izvršeno je 90 letova pri kojima je pri osam gađanja uništeno 4 Il-28 i 3 aviona MiG-15. Jedan MiG je promašen zbog otkaza radarske antene. Ispitivanja su obuhvatila i primjenu sistema automatskog navođenja lovca sa zemlje Vazduh-1. 10. oktobra 1960. godine primljen je u naoružanje avion Su-9-51, sa radarom CD-30-RP-9 i raketa K-51-RS-2US. Bilo je moguće presretati ciljeve sa brzinama između 800–1600 km/h na visinama od 5 do 20 km. Radar je omogućavao otkrivanje cilja tipa Il-28 na daljini od 27 km, zahvat cilja na daljinama od 8 do 10 km i lansiranje raketa na udaljenosti od 2–6 km. Vjerovatnoća poraza cilja na visini od 10–12 km plotunom od 4 rakete je bila 0,8-0,9 a na visinama bliskim maksimalnoj 0,7-0,8.

Fabrika u Novosibirsku je između 1959. i 1963. godine proizvela skoro 1000 aviona Su-9. Paralelno je počela i serijska proizvodnja rakete RS-2US, dok je proizvodnja starijih modela prekinuta. Rakete su prvi put javno prikazane na aeromitingu u Tušinu 09. jula 1961. godine i na zapadu su dobile oznaku AA-1Alkali. Avioni su ostali u naoružanju sve do 1977. godine.^[1]

K-55

Opšte je poznato da su sovjeti tvorci teorije o raketnom plotunu vazduh-vazduh sa upotrebom mješovitih glava samonavođenja. Tako se i desilo da se dostignuća sistema samonavođenja sa rakete R-13 primjene na raketi K-5. Upotrebljena je jedna od varijanti glave samonavođenja od koje se odustalo na originalnoj K-13.

Dobivši IC glavu samonavođenja raketa je zahtijevala velike modifikacije. Na kraju je od originalne rakete ostao samo motor na čvrsto gorivo, a sve ostalo je bilo izmijenjeno, osim približno iste spoljne forme rakete. Već 1961. sa aviona MiG-19 i Su-9 su izvršena opitna lansiranja. Fabrička ispitivanja su završena 1963/64. godine uništavanjem letećih meta IL-28 i MiG-15. Kasnije je odobreno njeno integrisanje na SU-9 (1965), a oficijelno je uvedena u naoružanje 1969. pod imenom K-55. Tako su SU-9 dobili par IC samonavođenih raketa umjesto jednog para K-5 raketa vođenih po radarskom snopu. Ova raketa je imala u početku blizinski upaljač radio tipa, da bi kasnije bio zamijenjen mnogo boljim optičkim blizinskim upaljačem.

Reference

1. M.Sc. Kojadinović Tomislav Branislav