Kolunić
Kolunić | |
|---|---|
naselje | |
 Ulaz u Kolunić | |
  Kolunić | |
| Koordinate: 44°31′12″N 16°20′35″E / 44.52°N 16.3431°E | |
| Država |  Bosna i Hercegovina |
| Entitet | Federacija Bosne i Hercegovine |
| Kanton | Unsko-sanski |
| Općina | Bosanski Petrovac |
| Stanovništvo (2013) | |
| • Naseljeno mjesto | 232 |
| Vremenska zona | CET (UTC+1) |
| • Ljeti (DST) | CEST (UTC+2) |
| Pozivni broj | (+387) 37 |
| Matični broj | 105708[1] |
| Matični broj općine | 11436 |
Kolunić je naseljeno mjesto u sastavu općine Bosanski Petrovac, Bosna i Hercegovina.
Geografija
[uredi | uredi izvor]Naselje Kolunić nalazi se na južnom obodu Petrovačkog polja i njegovog dodira sa strmim padinama Osječenice, obraslim četinarskom šumom. Put Bosanski Petrovac - Drvar dijeli selo na dva dijela, gornji Kolunić i Donji Kolunić (Rakića dolina) na koji se nastavlja selo Revenik. Ispod sela protiču tri potoka, a u samom selu ima pet izvora. Udaljenost od Bosanskog Petrovca je oko 3,5 km.
U ravni Petrovačkog polja, na 620m. nadmorske visine nalazi se jama sa desne strane puta za Drvar. Ulazni kanali su izgrađeni od jurskih krečnjaka. Jama je ponorskog tipa stvorena radom poniruće vode. Na Žutoj glavici je jama Vranovina. Sjeverni zid joj je potpuno uglančana vertikalna krečnjačka stijena. U blizini jame je pećina čiji kanali imaju vezu sa jamom. Jama ima izgled bunaraste vrtače prečnika 15m. Nastala je survavanjem pećine u tektonskom procesu.
Vode sa ovog dijela Petrovačkog polja, uključujući i Mračaj koji povremeno stiže do Kolunića, podzemno otiču ispod Osječenice i javljaju se ponovo u Crnom vrelu u kanjonu Unca, što je utvrđeno bojenjem vode.[2]
Historija
[uredi | uredi izvor]Ilirsko i rimsko doba
[uredi | uredi izvor]Petrovačko polje je i u ilirsko doba bilo dobro naseljeno, što potvrđuje velik broj gradinskih naselja na dominantnijim položajima oko polja. Neka od tih naselja nastavila su život i u rimsko doba, što je utvrđeno po rimskim ostacima (temelji zgrada i rimski građevinski materijal). Jedan od najvećih objekata te vrste je Gradina u Koluniću (sjeverno od k. 691), desno od puta Bosanski Petrovac - Drvar, utvrdeno naselje većih dimenzija s ostacima snažnog rimskog kamenog bedema na nasipu jedne prethistorijske gradine. Utvrđenje se nalazilo na vrlo markantnom položaju, koji vizuelno nadzire dobar dio polja. Gradina u Koluniću nije obrađena u literaturi.[3]
Srednji vijek
[uredi | uredi izvor]Stari Sloveni koji su se doselili na područje zapadne Bosne donijeli su ime Kolun sa sobom, kao što su činila mnoga plemena slovenskog porijekla. Selo Kolun je postojalo 1251. u okolici Njitre u Slovačkoj.[4] Najveći dio pisanih istorijskih izvora, vezanih za srednjovjekovnu župu Pset, koja se prostirala na području današnje teritorije općine Bosanski Petrovac, vezan je za Kolunić. Prema spisu crkvenog sabora u Splitu iz 1185. godine župa Pset je pripadala u crkvenom pogledu kninskoj biskupiji. Prvi poznati župan koji je upravljao župom Pset u kraljevo ime bio je Dionizije koji se spominje u jednom spisu iz 1266. godine.
U jednoj ispravi iz god. 1325., izdanoj u gradu Ključu na Sani, dakle u neposrednom susjedstvu županije psetske, nalazi se zapisaneo "Budona de generatione Cholunic, Budislao filio Gerdomil". Tada se dakle znalo u Ključu, da Budonja pripada plemenu Kolunić. Po tome se zaključuje, da je u prvoj četvrtini XIV. stoljeća već postojalo ime Kolunić za ono pleme, koje je prebivalo u županiji Pset. Budući da je u istoj županiji bilo i selo Kolunić (Kolunići), pa je ili selo primilo ime svoje od plemena, ili je pleme prozvano po znamenitom selu, u kojem je prebivalo.
Porodice iz plemena Kolunića, počele su se preseljavati sa svojih posjeda u Psetu dalje na zapad i sjever, po padu Bosne pod osmanlijsku vlast 1463. godine, a sve jača preseljenja uslijedila su iza Krbavske bitke 1495. godine. Neke porodice su zadržale rodovska imena a neke su se u novom zavičaju zvale plemenskim imenom Kolunić. Poznat je Martin Rota Kolunić, bakrorezac iz 16. stoljeća, rođen u Šibeniku.[5]
O životu iz tih vremena svjedoče ostaci srednjovjekovne crkve Sv. Đurđa (Panađur) koju neki datiraju u 14. vijek, a neki istoričari možda i u 12. Sa svih strana crkve nalazi se nekropola sa stećcima u obliku uglavnom većih ploča. Vanjske mjere crkve su: brod (11 m x 7,79 m); apsida (5,1 m x 3,5 m). Debljina zidova broda je oko 0,7 m, građenih od jedva oklesanih kvadera. Arheološko područje sa ostacima srednjovjekovne crkve i nekropolom sa stećcima na lokalitetu Crkvina u Koluniću, proglašeno je 2007 za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[6]
Stanovništvo
[uredi | uredi izvor]| Sastav stanovništva – naselje Kolunić | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2013.[7] | 1991. | 1981.[8] | 1971.[9] | ||||
| Osoba | 232 (100,0%) | 521 (100,0%) | 579 (100,0%) | 678 (100,0%) | |||
| Srbi | 227 (97,84%) | 500 (95,97%) | 455 (78,58%) | 661 (97,49%) | |||
| Hrvati | 2 (0,862%) | 2 (0,384%) | – | 9 (1,327%) | |||
| Bošnjaci | 1 (0,431%) | 11 (2,111%)1 | 5 (0,864%)1 | – | |||
| Nisu se izjasnili | 1 (0,431%) | – | – | – | |||
| Nepoznato | 1 (0,431%) | – | – | – | |||
| Jugoslaveni | – | 7 (1,344%) | 109 (18,83%) | 2 (0,295%) | |||
| Ostali | – | 1 (0,192%) | 10 (1,727%) | 5 (0,737%) | |||
| Crnogorci | – | – | – | 1 (0,147%) | |||
Poznate ličnosti
[uredi | uredi izvor]Literatura
[uredi | uredi izvor]- Petar Mirković Glasnik Zemaljskog muzeja I,. Sv. 1, Sarajevo, 1889., 12-15. -Manastir Panađur, (u petrovačkom kotaru),
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "Sistematski spisak općina i naselja" (PDF). fzs.ba. Arhivirano s originala (PDF), 9. 5. 2016. Pristupljeno 2. 9. 2015.
- ^ Dr. Rade Davidović, Novi Sad, 1981 -PETROVAČKO POLJE
- ^ Ivo Bojanovski, Akadenija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine, 1988 -Bosna i Hercegovina u antičko doba
- ^ Marko Vego
- ^ Klaić, 1928, 1-12 -Županija Pset (Pesenta) i pleme Kolunić
- ^ "Ostaci srednjovjekovne crkve i nekropolom sa stećcima na lokalitetu Crkvina u Koluniću,". kons.gov.ba. Arhivirano s originala, 18. 10. 2016. Pristupljeno 13. 5. 2016.
- ^ "Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik". popis.gov.ba. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. Arhivirano s originala, 7. 4. 2021. Pristupljeno 7. 4. 2021.
- ^ "Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981" (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 2. 9. 2015.
- ^ "Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971" (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 2. 9. 2015.
