M48 Patton

M48 Patton
Svojstva
Posada4
Dužina9.3 m
Širina3.65 m
Visina3.1 m
Težina45 tona
Oklop i naoružanje
Oklopčelične ploče, debljine 120 mm maksimalno
Osnovno naoružanjetop 90 mm M41
Sekundarno naoružanjemitraljez 7.62 mm, mitraljez 12.7 mm
Pokretljivost
Pogonbenzinski, zrakom hlađeni Continental AV-1790-5B series V-12
810 KS (600 kW)
Suspenzijatorzijske poluge
Brzina na cesti48 km/h
Snaga/težina16.6 KS/tona
Domet462 km

M48 Patton je američki srednji tenk, treći iz serije Patton tenkova, dobio je ime po generalu George S. Pattonu, komadantu američke Treće armije tokom Drugog svjetskog rata. M48 je bio glavni tenk američke kopnene vojske i marinaca tokom Vijetnamskog rata.[1]

Historija

[uredi | uredi izvor]
Američki marinci na M48 Patton tenku u Vijetnamu 1966. godine.

27. februara 1951. godine pokrenut je dizajn novog tenka označenog kao "90 mm gun tank T48" (prefiks "T" kasnije će biti zamijenjen slovom "X" početkom M60 serija tenkova).[2] Za razliku od prethodnika M46 i M47, M48 je trebao imati polukuglastu kupolu, novi redizajnirani trup i poboljšanu suspenziju. Pozicija kupolskog mitraljesca je uklonjena, tako da je posada tenka reducirana na 4 člana.

U periodu od 1952. do 1959. godine napravljeno je oko 12.000 M48 Patton tenkova. Početne serije, do M48A2C verzije bile su pogonjene 12-cilindričnim benzinskim motorom, te su imale jedan 1-cilindrični pomoćni generator (nazvan "Mali Joe"). Tenkovi s benzinskim motorom imali su kraći radijus kretanja, te prilikom pogotka došlo bi do njihovog zapaljenja. Iako se smatraju manje pouzadnim od verzija s dizelskim motorima, brojni primjerci su korišteni tokom izraelsko-arapskih sukoba. Počevši od 1959., većina M48 tenkova je modernizvana na M48A3 standard u kojima su se nalazili pouzdaniji dizelski motori koji su omogućavali veći radijus kretanja tenka. Mngi M48 tenkovi s benzinskim motorima su ostali i dalje u uptrebi u američkoj vojsci tokom 1960tih i 1970tih godina, čak i u nekim zapadnonjemačkim jedinicama kao što je 124. Panzer bataljon.

Borbena upotreba

[uredi | uredi izvor]

Vijetnam

[uredi | uredi izvor]
Američki marinci na M48 Patton tenku u Vijetnamu, april 1968.

M48 je koristen u opsežnim akcijama u Vijetnamskom ratu. Više od 600 Pattonsa je bilo raspoređeno u američkoj vojsci tokom rata. Prvi M48 tenkovi su sletjeli u Vijetnam sa 1. i 3. tenkovskim bataljonom Američkog korpusa mornaričke pješadije 1965. godine[3], marinski 5. tenkovski bataljon je kasnije dobio pojačanje jedinica.

Prilikom operacija povlačenja američkih snaga iz Vijetnama, mnogi M48A3 tenkovi su predavani vojsci Južnog Vijetnama, kao i za opremanje 20. tenkovskog puka, gdje bi nadopunili M41 Walker Bulldog tenkove. Tokom Uskrsne ofenzive 1972. vojske Sjevernog Vijetnama, tenkovske borbe između sjevernovijetnamskih T-54 i PT-76 i južnovijetnamskih M48 i M41 tenkova su postale uobičajene. Međutim 23. aprila 1972. tenkisti 20. tenkovskog puka su bili napadnuti od strane sjevernovijetnamskog pješadijsko-tenkovskog tima koji je bio opremljen s tada novim protivoklopnim raketama 9K11 Maljutka. Tokom ove bitke jedan M48A3 Patton tenk i jedan oklopni transporter M113 ACAV su uništeni ovom raketom, gubici od ove rakete će kasnije tokom Jom Kipurskog rata na Bliskom istoku 1973. imati još veći odjek.[3]

M48 tenkovi su u Vijetnamu obavljali ulogu pješadijske podrške. Međutim, bilo je malo stvarnih bitaka tenk protiv tenka. Jedna je bila između 1-69tog oklopnog puka američke vojske i 202. oklopnog puka sjevernovijetnamske vojske koji je bio opremljen lahkim amfibijskim tenkovima PT-76 kod Ben Het kampa u martu 1969.[3] Južnovijetnamski M48 i M41 tenkovi su sudjelovali u Ho Ši Min fenzivi 1975. Prilikom nekoliko incidenata, južnovijetnamska vojska je uspješno porazila svjevernovijetnamske T-34 i PT-76 tenkove.

M48 Patton tenk, uz australijski Centurion naoružan topom 84 mm[4], 1. tenkovskog puka[3] su bili jedina oklopna vozila u Vijetnamu koja su mogla zaštiti svoje posade od mina.

Indijsko-pakistanski ratovi

[uredi | uredi izvor]

M47 i M48 Patton tenkovi su korišteni od strane pakistanske vojske protiv indijskih Centurion i M4 Sherman tenkova tokom Drugog indijsko-pakistanskog rata 1965. s nekim uspjesima. U Kašmiru i Pandžabu tenk je imao svoj prvi slabi test. Tokom operacije Grand Slam, pakistanske tenkovske snage su izgubljene veoma brzo kroz indijsku liniju i poražene oklopnim kontranapadima. Patton tenkovi nisu ispunili očekivanja u bitci kod Asal Uttara, gdje su pakistanci izgubili 97 tenkova, od čega su većina bili Patton tenkovi. Kasnije je M48 bio glavni pakistanski tenk tokom bitke kod Chawinde. M48 Patton tenkovi su korišteni kasnije tokom Trećeg indijsko-pakistanskg rata 1971. s mješovitim rezultatima.

Bliski Istok

[uredi | uredi izvor]
Izraelski M48 Patton zarobljen od egipatske strane 1973.
Iranski M48 Patton pogođen raketom.

M48 Patton je korišten s mješovitim rezultatima 1967. godine tokom Šestodnevnog rata. Na Sinajskom frontu izraelski M48 tenkovi naoružani sa topom 105 mm L7 su uspješno korišteni protiv egipatskih JS-3, T-54, T-34 i SU-100 tenkova koji su dostavljeni od strane SSSR-a tokom druge bitke kod Abu-Ageila. Međutim, na Zapadnoj obali jordanski M48 tenkovi su često bili porženi od izraelski M48 tenkova naoružanih topom 105 mm i M4 Sherman tenkova iz Drugog svjetskog rata (Super Sherman verzije naoružane topom 105 mm). Super Sherman, naoružan topom 105 mm, je uspio uništiti jedan T-62 tenk ispaljujući visokoeksplozivnu antitenkovsku granatu (HEAT). Neuspjeh jordanskih Patton tenkova na Zapadnoj obali može se pripisati izraelskoj zračnoj nadmoći. Izraelska vojska je zarobila oko 100 M48 i M48A1 jordanskih tenkova, te ih kasnije uvela u upotrebu u svojim jedinicama.

M48 tenkovi su korišteni od strane Izraelskih obrambenih snaga, libanske vojske, kršćanskih libanskih snaga, druzijske Progresivne socijalističke partije i južnolibanske vojske tokom Libanskog građanskog rata. 10. juna 1982. 10 izraelskih M48A3 tenkova i nekoliko oklopnih transportera je uništeno u zasjedi sirijskih T-55 tenkova i BMP-1 oklopnih vozila tokom bitke kod Sultan Jakoba.

Libanska vojska i dalje koristi oko 100 M48 tenkova. 2007. godine tokom sukoba u Sjevernom Libanu, M48 tenkovi libanske vojske su granatirali ispostave militanata u izbjegličkom centru.[5][6]

Zajedno sa M47 Patton tenkovima, M48 Patton tenkovi su korišteni od strane turske vojske, tokom turske invazije Kipra 1974.

Iranski M48 Patton tenkovi su korišteni tokom Iransko-iračkog rata.

Afrika

[uredi | uredi izvor]

1987. godine SAD je prodao Maroku 100 M48A5 tenkova iz Wisconsin nacionalne garde. Ovi tenkovi su korišteni u pustinji Zapadne Sahare protiv Polisario gerilaca.

Pakistan je koristio M48 Patton tenkove tokom bitke u Mogadišu 1993.[7]

Verzije

[uredi | uredi izvor]

SAD

[uredi | uredi izvor]
M48A1
M67 "Zippo" u akciji kod Dan Nanga u Vijetnamu.

*M48 - prvobitna verzija, znatno se razlikuje od svojeg prethodnika M47, naročito p pitanju kupole i trupa.

    • M48C - na više od stotinu originalno proizvedenih primjeraka je otkriven nedostatak u pogledu balističke zaštite, te su prenamijenjeni za obuku kao M48C.
  • M48A1 - izmijenjen otvor za vozača, komandirova kupola M1, mogućnost korištenja M2 mitraljeza iz unutrašnjosti tenka.
  • M48A2 - poboljšana pogonska grupa i transmisija, izmijenjena stražnja ploča, poboljšana kontrola kupole.
    • M48A2C - M48A2 verzija sa poboljšanim daljinomjerom, novi suspenzor barutnih gasova na topu, dodatno zatezanje točkova je uklonjeno.
  • M48A3 - M48A1 modeli u M48A2C verziji sa vraćenim dizelskim motorom i novim sistemom upravljanja vatrom (SUP).
    • M48A3 Mod. B - dodatni oklop na ispušnom sistemu i stražnjim svijetlima, te povišena komandirova kupola.
  • M48A4 - prijedlog prepravljanja M48A3 verzija s kupolama M60 tenka.
  • M48A5 - verzija naoružana topom 105 mm M68, 2.069 konvertovanih vozila.
  • M48A5 AVLB - M48A5 verzija s lansirnim mostom.[8]
    • M48A5PI - M1 kupola zamijenjena s izraelskim Urdan modelom.
  • M67 "Zippo" - verzija naoružana s bacačem plamena.
  • M48DB - verzija tenka-čistača opremljena s ravnalom.

Izrael

[uredi | uredi izvor]
  • E-48
    • E-48 AVLB - M48 AVLB s izraelskim lansirnim mostom.
    • Magach - modificirane verzije opremljene eksplzivno-reaktivnim oklopom, naoružane topom 105 mm L7.

Tajvan

[uredi | uredi izvor]
Tajvanski CM-11
  • M48A3 (tajvanska verzija) - većina M48A3 tenkova tajvanske vojske su prvo bili korišteni kao M48A1/A2 verzije, zadržan dizelski motor, smanjen radijus kretanja tenka na 312 km.
  • M48H/CM-11 "Brave Tiger" - tajvanska verzija M60 tenka opremljena kupolom sa M48A2 tenka. Također sa poboljšanim stavkama topa i sistema upravljanja vatrom.
  • CM-12 - M48A3 verzija sa sličnim promjenama kao CM-11.

Grčka

[uredi | uredi izvor]
  • M48A5 MOLF - grčka vojska je svoje M48A5 verzije opremila sa EMES-18 SUP-om, i označila ih kao "MOLF" (modularni laserski sistem upravljanja paljbom).

Španija

[uredi | uredi izvor]
Španski M48 Patton u muzeju El Goloso.
  • M48A5E - M48A5 verzija s topom 105 sa M17B1C optičkim daljinometrom, M13A4 balističkim računarom i IC/bijelo svjetlosnim reflektorom.
  • M48A5E1 - poboljšana M48A5E verzija.
  • M48A5E2 - verzija opremljena sa Hughes Mk7 SUP-om, sa laserskim daljinometrom, balističkim računarom, pasivnim noćnim vizirom, Urdan kupolom. 164 modifikovana primjerka, izbačeni iz upotrebe 1997.
  • M48A5E3 - prototipna verzija.[9]

Južna Koreja

[uredi | uredi izvor]
  • M48A3K - 381 tenk je modificiran s M48A1 na M48A3 standard s SUP-om M48A5K. Ova verzija uključuje promjene kao št su dizelski motor, suspenzor barutnih gasova, tri dodatna pomoćna kotača na gusjenicama, komandirov vizir na kupoli, bacač dimne zavjese. Sistem upravljanja paljbom je zamijenjen laserskim tenkovskim sistemom upravljanja vatrom (LTFCS).
  • M48A5K1/A5K2 - 195 M48A5K1 je konvertovano iz M48A2C i 210 M48A5K2 je konvertovano iz M48A1. Top je zamijenjen topom KM68A1 105 mm.[10]

Turska

[uredi | uredi izvor]
  • M48A5T1 - turska modifikacija, ugrađen top 105 mm M68, sistem upravljanja vatrom kao kod M60A1 tenka, pasivni noćni vizir i MTU dizelski motor.
  • M48A5T2 - modifikacija M48A5T1, slična tenku M60A3, sa termovizijom, SUP-om i laserskim daljinometrom iz M60A3.
  • M48T5 "Tamay" - inžinjersko vozilo.

Njemačka

[uredi | uredi izvor]
Njemački Keiler
  • Minenräumpanzer Keiler - tenk za razminiravanje baziran na trupu M48A2C tenka. Prva 24 Keiler-a su dostavljena Njemačkoj vojsci 1997. godine od Rheinmetalla.[11] Vozila se nalaze u upotrebi.
  • Kampfpanzer M48A2C -nalazio se u upotrebi zajedno sa M47 tenkom, kada su uvedeni u upotrebu Leopard 2 tenkovi, prebačeni su u Territorialheer (bos. Teritorijalna vojska).
  • Kampfpanzer M48A2GA2 - unaprijeđena verzija, opremljena topom 105 mm L7, mitraljezom MG3.
  • Super M48[12] - privatni pothvat modernizacije M48 tenka, ugrađen top 105 mm L7, novi dizelski motor, dodan oklop na kupolu tenka.

Korisnici

[uredi | uredi izvor]
Mapa korisnika M48 Patton tenka, bivši korisnici su označeni crvenom, a trenutni plavom bojom.

Trenutni korisnici

[uredi | uredi izvor]

Bivši korisnici

[uredi | uredi izvor]

Takoder pogledajte

[uredi | uredi izvor]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ http://www.globalsecurity.org/military/systems/ground/m48.htm Globalsecurity.com
  2. ^ Hunnicutt, str. 85 i 152
  3. ^ a b c d Dunstan
  4. ^ Starry p. 113
  5. ^ "Lebanese troops tighten siege of camp". ynet. Pristupljeno 13. 2. 2015.
  6. ^ "Áîé ó Ñóëòàí-ßêóá". Arhivirano s originala, 18. 1. 2015. Pristupljeno 13. 2. 2015.
  7. ^ Bowden, p. 324
  8. ^ "M60A1/M48A5 Armored Vehicle Launched Bridge". Arhivirano s originala, 5. 10. 2013. Pristupljeno 12. 3. 2013.
  9. ^ Marin&Mata: Atlas Ilustrado de vehículos blindados españoles. Susaeta Ediciones 2010
  10. ^ "네이버 뉴스 라이브러리". Pristupljeno 13. 2. 2015.
  11. ^ "Rheinmetall Landsysteme Keiler armoured mineclearing vehicle (Germany)". Jane's Military Vehicles and Logistics. Janes Information Group. 14 Aug 2008. Pristupljeno 30. 8. 2009.
  12. ^ "webzdarma - Chyba na straně serveru / Internal server error". Arhivirano s originala, 14. 1. 2015. Pristupljeno 13. 2. 2015.
  13. ^ John Pike. "Army Equipment - Israel". Pristupljeno 13. 2. 2015.
  14. ^ John Pike. "Army Equipment - Taiwan". Pristupljeno 13. 2. 2015.
  15. ^ "Pakistan Land Forces military equipment and vehicles of Pakistani Army". Arhivirano s originala, 2. 8. 2013. Pristupljeno 18. 9. 2015.
  16. ^ John Pike. "Pakistan Army Equipment". Pristupljeno 13. 2. 2015.

Vanjski linkovi

[uredi | uredi izvor]
Commons logo
Commons logo
Commons ima datoteke na temu: M48 Patton