MNS antigeni sistem

MNS sistem krvnih grupa ili MN(Ss), češće pominjan kao MN sistem krvnih grupa, obuhvata takva svojstva humanih eritrocita, koja se, između ostalog, manifestuju i u tome što alternativno posjeduju samo jednu ili istovremeno obje antigene supstance označene sa M i N. Na osnovu toga, ljudsku populaciju je moguće podijeliti na pripadnike M, N i MN krvne grupe ovog sistema.[1][2]

Prisustvo ili odsustvo antigena M i N kod čovjeka je detektirano nakon injiciranja prepariranih eritrocita različitih osoba u krvotok kunića, čija se imunog odgovora ispoljava u produkciji specifičnih antitijela za homologe antigene tvari M i N. Paralelni kontakt testiranih crvenih krvnih zrnaca (bilo koje osobe) sa ova dva specifična antitijela može imati tri alternativne varijante ishoda; aglutinacija sa anti–M, sa anti–N i sa oba, na osnovu čega se i identificiraju krvne grupe M, N i MN. Prema tome, grupno–specifična antitijela (anti–M i anti–N) ovog sistema u organizmu pokusnih kunića nastaju kao imuni odgovor na odgovarajuću (M i N) proteinsku supstancu, a opisana aglutinacijska reakcija dokazuje da se u MN eritrocitima nalaze obje antigene specifičnosti ovog sistema. MN antigeni redovno su prisutni u humanim crvenim krvnim ćelijama, dok odgovarajuća antitijela u normalnoj krvi nisu registrirana. Međutim, u slučajevima heterospecifičnih transfuzija N–davaoca i M–primaoca krvi i obrnuto, stvaraju se specifična antitijela slabe reaktivne sposobnosti, koja ne perzistiraju tako dugo da bi izazvala ozbiljnije komplikacije u eventualnim narednim transfuzijskim zahvatima. Ako se tome doda činjenica da osobe MN fenotipa uopće ne produciraju anti–M i anti–N tjelašca (budući da proteini M i N za njih nisu strani), postaje jasno zašto je trasfuzijski značaj krvnih grupa MN sistema praktično zanemarljiv. Međutim, aloimunizacija aloantigenima MNSs sistema ipak može ponekad izazvati hemolitsku bolest novorođenčeta.

Aglutinogeni i aglutinini MN sistema krvnih grupa
Eritrociti (Antigeni) Test serum anti–M Test serum anti–N
M + –
N – +
MN + +
  • + Aglutinacija
  • – Nema aglutinacije

Antigeni MNSs sistema su glikoforinske (GP) prirode – membranski proteini tipa I. Eritrocitarne membrane sadrže dvije vrste ovih supstanci: glikoforin A (GP–A, molekulske mase 31 kDa) i glikoforin B (GP–B, molekulske mase 11 kDa), a diferencijacija specifičnosti im počiva na osobenostima aminosekvence na pozicijama 1 i 5 (varijanta A), odnosno 29 (varijanta B). Glikoforin A daje aloantigenu svojstvenost M u kojoj se na poziciji 1 javlja serin, a na poziciji 5 – glicin. Antigen N na poziciji 1 ima leucin, a na poziciji 5 je glutaminska kiselina. Glikoforin B daje aloantigene S (metionin na poziciji 29) i s (treonin na poziciji 29).[3]

Uloga GPA i GPB još uvijek nije razjašnjena. Izgleda da do ekspresije GPE, još jednog člana ove porodice gena, ne dolazi u normalnim fiziološkim uvjetima.Također je poznato da odsustvo GPA i/ili GPB iz eritrocita, što je dokumentovano u nekim varijantama eritrocita u homozigotnom stanju (Mk, En(a), S–s–), ne dovodi do značajnih fizioloških abnormalnosti.

Pripadnost krvnim grupama M, N i MN isključivo je genetički određena, tj. na fenotipsko ispoljavanje njihovih genetičkih determinatora spoljni činioci nemaju nikakvog uticaja. Na odgovarajućem (autosomalnom) genskom lokusu (alternativno) se javljaju dva alela (LM i LN), među kojima nema odosa dominantnosti – recesivnosti pa se prisustvo svakog od njih u individualnoj genetičkoj konstituciji fenotipski ispoljava u sintezi odgovarajuće antigene supstance, neovisno o aktivnosti druge alelne varijante (ili homospecifičnog parnjaka na drugom homologom hromosomu). Prema tome, tri moguće genotipske kombinacije ovih alela (LMLM, LMLN i LNLN) daju isto toliko fenotipskih ekspresija (M, N i MN). Mogući tipovi braka i očekivana distribucija genotipova (i fenotipova) u njihovom potomstvu (prema važećoj teoriji o prirodi nasljeđivanja krvnih grupa MN sistema), prikazani su u tabeli 3.15.

Osim M i N supstanci, pod različitim nazivima je opisan niz antigenih varijanti koje ispoljavaju njima srodna imunološka i druga specifična svojstva. Tako je u ljudskom serumu najprije registrirano jedno specifično antitijelo za koje se kasnije i dokazalo da odgovara eritrocitarnom antigenu S te da je njegovo prisustvo genetički kontrolirano sa genskog lokusa koji je blisko vezan za odgovarajuću MN poziciju. Imajući u vidu zanemarljivu učestalost rekombinacija između ova dva lokusa, njihove alelne kombinacije (MS, Ms, NS i Ns) se nasljeđuju i tretiraju kao integralne nasljedne jedinice (haplotipovi dvojakog [fenotip]skog izraza), koje se u sukcesivnim generacijama posmatranih rodoslova ponašaju kao aleli jednostavnih monogenskih svojstava.

MN i Ss aleli se nalaze na blisko vezanim lokusima hromosoma 4; preciznije, klaster MN(S) gena, približne veličine 350 kb (5,–GYPA-GYPB–GYPE-3,), lociran je na njegovom dugom kraku: 4q28-q31.

Genetička kontrola ovog sistema antigena odvija se, dakle, putem dva alelogena sa hromosoma 4 ljudske hromosomske garniture, koji kodiraju (glikoforinA i glikoforin B). U okviru ovog sistema opisano je čak 46 antigena.[4][5][6][7], među kojima su najznačajniji M, N, S, s i U. Respektirajući tu činjenicu, u MNS sistemu se javlja šest mogućih fenotipova: MS, Ms, NS, Ns, MNS i MNs.

Distribucija krvnih grupa MN(S) sistema

[uredi | uredi izvor]

Najćešći su M+ i N+ eritrociti (75% ), a M + N + je najčešći genotip (50% ). S antigen je relativno čest (~ 55% ), a e još frekventniji (~ 89% ). U antigen ima također visoku učestalost, a javlja se u više od 99,9% osoba. U je prvobitno bila skraćenica od "Universal", iako to nije slučaj. Kod RBCs negativnih eritrocita može se naći u starosjedilačkom stanovnišvu Afrike .

Kada je riječ o MN(S) sistemu krvnih grupa, primijećena je određena razlika u distribuciji alela i haplotipova. M i N aleli su regularno distribuirani, ali je alel s rijetka varijanta u Jugoistočnoj Aziji, a gotovo ga i nema u Australiji. Alel Su je gotovo isključivo vezan za Afriku. Od četiri haplotipa, dva gotovo da i ne postoje u Australiji (MS i NS), a MS je rijedak u Novoj Gvineji i na nekim pacifičkim otocima.

Distribucija glavnih krvnih grupa MN sistema u odabranim populacijama[8]
Populacija Uzorak M (%) N (%) M (%)
Aboridžini 372 3 30 67
Ainu (Japan) 504 18 50 32
Aleuti 132 68 29 3
Arapi (Beduini) 206 37 49 14
Armeni 339 34 45 21
Baski (Španija) 91 23 52 25
Belgijanci 3.100 29 50 21
Bosna i Hercegovina 3.204 30 50 20
Danci 2.023 29 50 21
Egipćani 419 26 53 21
Eskimi 569 83 16 1
Estonci 310 35 50 15
Filipinci 382 26 50 24
Finc 1.050 37 47 16
Francuzi 400 33 46 21
Indonežani 296 30 46 24
Irci 399 30 47 23
Italijani 300 32 48 20
Japanci 1.100 32 47 21
Kinezi 1.029 33 49 18
Mađari 624 33 48 19
Navaho (Indijanci) 361 85 14 1
Sirijci 306 31 52 17
Škoti 456 35 48 17
Šveđani 1.200 36 47 17
Ukrajinci 310 36 44 20
Ukrajinci 310 36 44 20
Velšani 192 31 55 14

Medicinski značaj krvnih grupa MN(Ss) sistema

[uredi | uredi izvor]

Savremena istraživanja povezanosti MNS sistema krvnih grupa i mentalnih oboljenja ukazuju na mogućnost asociranosti lokusa na hromosomu 4 (4q28–q31.1) sa nasljednom prijemčivosti za bipolarni poremećaj (BD – bipolar disorder). Naime, ispostavilo se da je broj individua genotipa LNLN (N fenotip) u ispitivanoj skupini pacijenata sa bipolarnim poremećajem ličnosti signifikantno manji nego u kontroli (osobe ostalih fenotipova MN sistema krvnih grupa). Također je zabilježeno da su osobe sa rezus–antigenom D i MNS antigenom N podložniji malim boginjama.

Izvjesni problemi usljed inkopatibilnosti majka – plod rijetko su zabilježeni i prema antigenima ABO i MN sistema.

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ Mark E., Brecher E. Eds (2005): AABB Technical Manual, 15th edition. Bethesda, MD, ISBN 1-56395-196-7
  2. ^ Denise M. Harmening (1999): Modern Blood Banking and Transfusion Practices. F.A. Davis Company, Philadelphia, PA.
  3. ^ http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK2274/
  4. ^ Daniels G, Flegel WA, Fletcher A, et al. International Society of Blood Transfusion Committee on Terminology for Red Cell Surface Antigens: Cape Town Report. Vox Sang 2007; 92: 250-3.
  5. ^ Poole J., Daniels G. (2007): Blood group antibodies and their significance in transfusion medicine. Transfus Med Rev 2007; 21: 58-71.
  6. ^ Daniels G. (2002): Human Blood Groups – 2nd Ed. Blackwell Science, Oxford, London.
  7. ^ ISBT Committee on Terminology for Red Cell Surface Antigens. "Table of blood group antigens within systems". International Society for Blood Transfusion. Arhivirano s originala, 18. 8. 2011. Pristupljeno 24. 1. 2010.
  8. ^ Boyd W. F. (1950): Genetics and the races of man - An introduction to modern physical anthropology. Little, Brown and Company, Boston.

Također pogledajte

[uredi | uredi izvor]