| Mješovita gonadna disgeneza (Mozaicizam 45,X/46,XY) (MGD 45,X0/46,XY) | |
|---|---|
| Klasifikacija i vanjski resursi | |
| ICD-10 | Q96.3 |
| ICD-9 | 758.6 |
| DiseasesDB | 29266 |
Mozaicizam 45,X/46,XY, znan i kao mozaicizam X0/XY ili mješovita gonadna disgeneza,[1] jest rijedak poremećaj spolnog razvoja kod ljudi povezan sa spolnim hromosomskim aneuploidijama i mozaicizmom Y hromosoma. Naziva se mozaičnim kariotipom jer, poput pločica na podovima ili zidovima mozaika, postoji više od jednog tipa ćelija. Prilično je rijedak hromosomski poremećaj, s procijenjenom stopom incidencije od oko 1/15.000 živorođenih.[2]
Kliničke manifestacije su vrlo varijabilne, u rasponu od djelimične virilizacije i dvosmislenih genitalija pri rođenju, do pacijenata s potpuno muškim ili ženskim spolnim žlijezdama. Većina osoba s ovim kariotipom ima naizgled normalne muške genitalije, a manjina ženske, sa značajnim brojem osoba koji pokazuju genitalne abnormalnosti ili interseksne karakteristike.[3] Značajno veći broj drugih razvojnih abnormalnosti nalazi se i kod osoba sa mozaicizmom X0/XY.[3] Psihomotorni razvoj je normalan.
Iako su na neki način slični fenotipu pravog hermafroditizma, stanja se mogu razlikovati histološki i pomoću analize kariotipa.[4] Uočljive karakteristike (fenotip) ovog stanja su vrlo varijabilne, u rasponu od gonadne disgeneze kod muškaraca, do sličnog Turnerovom sindromu žena i fenotipski normalnih muškaraca.[5] Fenotipsko ispoljavanje može biti dvosmisleno, kao muški ili ženski, ovisno o opsegu mozaicizma. Najčešće ispoljavanje kariotipa 45, X/ 46, XY je fenotipski normalan muškarac, a slijedi genitalna nejasnoća.[6]
Postoji niz hromosomskih anomalija unutar 45, X / 46, XY, gdje su varijacije vrlo složene, a stvarni rezultat kod živih osoba često nije jednostavna slika. Većina pacijenata s ovim kariotipom za koje se zna da imaju abnormalne gonade histološka obilježja i visine znatno ispod svog genetičkog potencijala. Visoki nivoi gonadotropina opisani su i kod muškaraca i kod žena, kao i niskih nivoa testosterona kod muškaraca. Gubitak doze SHOX gena obično je povezan s niskim rastom.[7] Psihomotorni razvoj je normalan.
Kako spolne žlijezde možda nisu simetrične, razvoj Müllerovog i Wolffovog kanala može biti i asimetričan.[8] Zbog prisustva disgenetskog gonadnog tkiva i materijala Y hromosoma, postoji veliki rizik od razvoja gonadoblastoma.[1]
U normalnoj situaciji, sve ćelije date osobe imaju 46 hromosoma, od kojih je jedan X, a jedan Y ili sa dva X. Međutim, ponekad tokom ovog kompliciranog postupka ranog kopiranja (replikacija DNK i ćelijska dioba) može se izgubiti jedan hromosom. U kariotipu 45, X/46, XY, većina ili cijeli Y hromosom gubi se u jednoj od novostvorenih ćelija. Svim ćelijama koje su tada napravljene od ove ćelije nedostajaće Y hromosom. Sve ćelije nastale od ćelija koje nisu izgubile Y hromosom bit će XY.[9] Ćelije s 46, XY će se nastaviti umnožavati istovremeno s ćelijama 45, X. Embrion, a zatim i fetus, a potom i beba imat će takozvanu konstituciju 45, X/46, XY. To se naziva mozaični kariotip, jer, poput pločica na mozaičnim podovima ili zidovima, postoji više tipova ćelija.
Postoje mnoge hromosomske varijacije koje uzrokuju kariotip 45, X/46, XY, uključujući malformacije (izodicentričnost) Y hromosoma, njegove delecije ili translokacije segmenata Y hromosoma.[2] Ova preuređenja Y hromosoma mogu dovesti do delimične ekspresije gena SRY, što može dovesti do abnormalnih nivoa genitalija i nivoa testosterona.
Identifikacija kariotipa 45, X/46, XY ima značajne kliničke implikacije zbog poznatih efekata na rast, hormonsku ravnotežu, razvoj gonada i histologiju.[2] Kariotip 45, X/46, XY dijagnosticira se ispitivanjem hromosoma u uzorku krvi.
Starost pri dijagnozi varira ovisno o manifestacijama uzroka koji podstiču na citogenetičko ispitivanje. Mnogi pacijenti imaju dijagnozu prenatalno zbog fetusnih faktora (povećani nuhalni nabori ili abnormalni nivoi seruma), starosti majke ili abnormalnih ultrazvučnih nalaza, dok će drugima biti postavljena postnatalna dijagnoza zbog vanjskih genitalnih malformacija.[2] Nisu rijetki slučajevi da se pacijentima dijagnosticira kasnije u životu zbog niskog rasta ili odgođenog puberteta ili kombinacije oboje.
Mozaicizam 45, X/46, XY može se otkriti prenatalno putem amniocenteze; međutim, utvrđeno je da udio ćelija 45,X u amnionskoj tečnosti ne može predvidjeti nikakve fenotipske ishode, što često čini prenatalno genetičko savjetovanje teškim.[5]