Northern blot ili RNK blotiranje[1] jest metodska tehnika koja se koristi u molekulskobiološkom istraživanju za proučavanje ekspresije gena, otkrivanjem RNK (ili izolirane iRNK) u uzorku.[2][3]
Northern blotiranjem moguće je promatrati ćelijsku kontrolu nad strukturom i funkcijom, određivanjem određenih stopa ekspresije gena tokom diferencijacije i morfogeneze, kao i u abnormalnim ili bolesnim stanjima.[4] Northern blot uključuje upotrebu elektroforeze za odvajanje uzoraka RNK po veličini i detekciju pomoću sonde za hibridizaciju komplementarne dijelu ili čitavoj ciljnoj sekvenci. Termin "Northern blot" zapravo se posebno odnosi na kapilarni prijenos RNK iz gela za elektroforezu u membranu za blotiranje. Međutim, čitav se postupak obično naziva Northern blotiranjem.[5] Tehniku northern blot razvio je James Alwine, 1977, David Kemp i George Stark na Stanford University,[6] . Northern bloting imenovan je po sličnosti s prvom tehnikom blogtiranja, Southern blot, nazvanom po biologu Edwinu Sauthernu.[2] Glavna razlika je u tome što se u northern blotu analizira RNK, umjesto DNK.[7]
Northern bloting omogućava uočavanje određenog uzorka ekspresije gena između tkiva, organa, razvojnih stadija, nivoa stresa u okruženju, infekcije patogenima i tokom liječenja.[8] Tehnika se koristi za prikazivanje prekomjerne ekspresije onkogena i smanjenja regulacije gena za supresiju tumora u ćelijama karcinoma, u odnosu na 'normalno' tkivo, kao i ekspresija gena u odbacivanju presađenih organa.[9]
Ako se nadregulirani gen opaža obiljem iRNK na northern blotingu, uzorak se zatim može sekvencirati kako bi se utvrdilo je li gen poznat ili je novo otkriće.[9] Obrasci ekspresije dobijeni pod datim uslovima mogu pružiti uvid u funkciju tog gena. Budući da se RNK prvo razdvaja po veličini, ako se koristi samo jedan tip sonde, odstupanje u nivou svake trake na membrani može pružiti uvid u veličinu proizvoda, što sugerira alternativne prerađene proizvode istog gena ili motive koji se ponavljaju. Varijacija u veličini genskog proizvoda takođe može ukazivati na deleciju ili greške u obradi transkripata. Promjenom cilja sonde korištenog duž poznate sekvence moguće je utvrditi koja regija RNK nedostaje.[2]
Istraživači povremeno koriste varijantu postupka poznatu kao obrnuti northern blot. U ovom postupku, supstratna nukleinska kiselina (koja je pričvršćena na membranu) je skup izoliranih fragmenata DNK, a sonda je RNK ekstrahirana iz tkiva i radioaktivno označena.
Upotreba DNK-mikrozraka koje su postale široko rasprostranjeni krajem 1990-ih i početkom 2000-ih srodnija je obrnutom postupku, jer uključuju upotrebu izoliranih fragmenata DNK, pričvršćenih na podlogu i hibridizaciju sa sondom napravljenom od ćelijske RNK. Stoga je obrnuti postupak, iako prvotno neuobičajen, omogućio norfthern analizi da preraste u profiliranje ekspresije gena, u kojem se može nadzirati njihova ekspresija mnogim (možda svim) genima u organizmu.