Osmanlijska minijatura
Osmanlijska minijatura (turski: Osmanlı minyatürü) ili Turska minijatura bila je umjetnost u Osmanlijskom Carstvu, nastala pod uticajem Perzijskih minijatura[1] uz značajan uticaj i kineske umjetnosti. Često je korištena u osmanlijskim knjigama, zajedno s oslikavanjem (tezhip), kaligrafijom (hat), ebruom i uvezivanjem (cilt). Osmanlijske turske riječi taswir ili nakish koristile su se za ovu vrstu umjetnosti.
Historija
[uredi | uredi izvor]Za vrijeme sultana Mehmeda II, osnovana je radionica (turski: Nakkashane-i Rum) koja je služila i kao akademija na carskom dvoru Topkapi saraj gdje su stvarani osvijetljeni rukopisi za sultana i njegove pomoćnike. Ova radionica uglavnom se specijalizirala na dokumentarne knjige, javne događaje, portrete i historijske događaje.
Na početku 16. vijeka radionica u Heratu gdje su radili perzijski minijatursti zatvorena je, i njen poznati učitelj Behzad otišao je u Tabriz. Nakon što je Selim I zauzeo taj grad 1514, mnogi rukopisi odneseni su nazad u Istanbul te je ubrzo osnovana i Perzijska akademija slikarstva (turski: Nakkashane-i Irani) za novopridošle perzijske umjetnike. U ovoj radionici stvarana su klasična perzijska poetska djela kao što su Šahname, Hamsa u kojoj se nalazi i Lejla i Medžnun, bajke i antologije, ali i naučne knjige o botanici, životinjama, hemiji, medicini.
Vrijeme vladavine sultana Sulejmana Veličanstvenog (1520 – 1566) i Selima II (1566 – 1574) smatra se za zlatno doba ove vrste umjetnosti. Nakkaş Osman bio je jedan od značajnih minijaturista tog vremena, dok je Nigari razvijao umjetnost slikanja portreta.
Nasuh Matrakčija bio je poznati minijaturist koji je razvio topografsko slikanje gdje je slikao gradove, luke, dvorce bez ljudskih figura. Uz njih, značajni minijatursti bili su i Ali Çelebi, Molla Kasım, Hasan Pasha, i Lütfi Abdullah.
Krajem 16. i početkom 17. vijeka za vrijeme Ahmeda I jednostranične minijature postale su popularne među kolekcionarima koji su ih skupljali u albume (murakkas). U 17. vijeku bile su popularne među stanovnicima Isstanbula, pa su tako umjetnici poznati kao "bazarski slikari" (turski: Çarşı Ressamları) radili na zahtjev stanovnika.[2]
Novi kulturni žanr u eri Tulipana pojavio se za vrijeme Ahmeda III pod uticajem francuskog baroka, koji neki historičari nazivaju i Osmanlijskim barokom, gdje su minijaturisti tog vremena bili slobodniji u korištenju boja. Vremenom, pod dodatnim uticajem umjetnosti sa Zapada i uvođenjem štamparija i kasnije fotografije, oslikani rukopisi nisu se više pravili. Minijature su tako izgubile svoju funkciju, a primat su preuzele zidne slike i slikarstvo uljanim bojama.
Nakon kriznog perioda na početku 20. vijeka, intelektualci u novoformiranoj Turskoj Republici prihvatili su minijature kao "dekorativnu umjetnost" te je 1936. osnovan odjel "Turske dekorativne umjetnost" na Univerzitetu likovnih umjetnosti u Istanbulu koji je uz minijature uključivao i druge umjetnosti vezane za knjige za vrijeme Osmanlijskog Carstva. Neki od modernih minijaturista su Ömer Faruk Atabek, Sahin Inaloz, Cahide Keskiner, Gülbün Mesara, Nur Nevin Akyazıcı, Ahmet Yakupoğlu, Nusret Çolpan, Orhan Dağlı, i mnogi drugi. Oni uglavnom ne ilustruju knjige kao što su to radili njihovi prethodnici, već svoje radove izlažu u umjetničkim galerijama.
Galerija
[uredi | uredi izvor]-
Dala'il al-Khayrat, Muhammad al-Jazuli (rukopis iz 1801) -
nezadovoljna supruga žali se kadiji zbog impotencije njenog muža. -
Sunećenje, iz Cerrahiyetü'l Haniyye (Operacije za zdravlje), Sabuncuoğlu Şerafeddin (oko 1450) -
Ženski muzičari iz Surname-i Vehbi (oko 1720) -
Zauzeće Budima poslije Mohačke bitke (1526) -
Selim II uzlazi na prijesto -
Dženaza Murada II -
-
-
Osmanlijsko zauzeće Tunisa 1569
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]
Reference
[uredi | uredi izvor]Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]- Galerija minijatura Arhivirano 2. 3. 2008. na Wayback Machine od Levnija i drugih umjetnika
- Minijature iz Topkapi muzeja