Slikarstvo u Zlatnom dobu Nizozemske

Barokni stil je došao u Nizozemsku iz Antwerpena u Rubensovom djelu, ali i iz Rima neposrednim dodirom sa Caravaggiom i njegovim sljedbenicima. Nasuprot Flandriji, gdje je slikarstvo bilo u sjeni veličanstvene Rubensove ličnosti i gdje je sva umjetnička aktivnost dolazila iz Antwerpena, u Nizozemskoj je postojao veliki broj mjesnih škola koje su dale zapanjujući broj raznolikih majstora i stilova. Pored Amsterdama, glavnog trgovačkog grada, značajne grupe umjetnika su bile i u Haarlemu, Utrechtu, Leydenu, Delftu i drugim gradovima. Slikari iz Utrechta, grada sa jakom katoličkom tradicijom, su posjećivali Italiju i tako prenijeli ostalim nizozemskim slikarima Caravaggiov stil koji je odisao realizmom i prikazima „svjetovnog kršćanstva“. Djelo Pozivanje sv. Mateje od Hendricka Terbrugghena (1588-1629) neposredno održava kroz oštru svjetlost, dramatičan ritam i detalje iz svakidašnjice, Caravaggiovu raniju verziju te teme. Jedan od prvih slikara kroz čija rana djela se vidi uticaj Rubensa je Frans Hals, veliki slikar portreta iz Haarlema. Njegov zreli stil jeste kombinacija Rubensove snage i širine sa usredotočenošću na dramatičan trenutak koji je preko Utrechta izveden od Caravaggia. Njegove najznačajnije slike su Vesela pijanica, Članice Upravnog odbora Doma staraca u Harlemu i Malle Balle.

Nizozemski umjetnici nisu dobijali obimne javne radove koje su potpomagale država i crkva, a samo u nekim slučajevima su pokrovitelji umjetnosti bila građanska tijela ili općinske vlasti, te je na ovom prostoru od tada privatni kolekcionar slikaru postao glavni izvor nade. U ovom periodu nije došlo do opadanja proizvodnje, a kroz razvoj kolekcionarstva se povećava i broj zahtjeva za izradu slika.

U protestantskom dijelu Nizozemske kršćanske su teme u slikarstvu često interpretirane u ovozemaljskom okruženju. Tako je Rembrandt, najveći genije nizozemske umjetnosti, u velikom broju svojih slika i grafika, zasnovanih na ekstremnim kontrastima svjetla i tame, pozornost posmatrača usmjerio na samu bit djela i na taj način preko ljudskog pronašao pristup božanskom. Rembrandt je na svom početku rada stvarao pod uticajem Caravaggia, a njegove najranije slike su bile malih dimenzija, jako osvjetljene i duboko realistične, te mnoge od njih, kao Tobija i Ana sa jaretom, obrađuju starozavjetne teme. Kroz sliku „Osljepljivanje Samsona“, na kojoj kroz prodor blještave svjetlosti u mračnom šatoru Stari zavjet prikazuje kao svijet istočnjačkog privlačnog sjaja i žestine, Rembrandt je razvio stil visokog baroka. Oko 1640. godine izrađuje svoj čuveni grupni portret poznat kao „Noćna straža“, u kojem u težnji da izbjegne mehanički pravilnu sliku, je virtuozno ostvario barokni pokret i osvjetljenje. Rembrandtov stav se duboko promijenio nakon 1650. godine, a njegov stil od tada izbjegava retoriku visokog baroka i zamjenjuje je lirskom istančanošću i slikarskom širinom. Tu novu dubinu osjećaja pokazuje i slika „Jakov blagosilja Josifove sinove“. U poznim godinama života Rembrandt usvaja na ličan i poseban način kompozicije i slikarske ideje sjevernjačke renesanse, a pod tim uticajem nastaje i slika „Poljak na konju“. Tokom šezdesetih godina 17. stoljeća umjetnik je izradio i nekoliko svojih autoportreta koji odražavaju svaki stepen njegovog unutarnjeg razvoja. U 17. stoljeću tehnike duboreza i bakroreza služile su uglavnom za reprodukovanje drugih dijela. Stvaraoci grafičari tog vremena, uključujući i Rembrandta, najviše su koristili rad sa kiselinom kombinovan sa suhom iglom.

Većina kupaca umjetničkih djela u Nizozemskoj je više preferirala teme koje nisu izlazile iz njihovog svakodnevnog života, kao što su pejzaži, vidici sa arhitekturom, mrtva priroda i prizori svakodnevnog života. Nizozemsko slikarstvo je bilo glavni izvor i po obimnosti i po raznolikosti tema u okviru žanr-grupe. Neka od najznačajnijih djela žanr-grupe su Tvrđava na rijeci Jana van Goyena, Jevrejsko groblje Jacoba van Ruisdaela, te slika Crkva St. Cunera u Rheneu Pietera Saenredam. Velika grupa slika nazvanih žanr- scenama koja obuhvata sve od buke u krčmama do prefinjenih domaćih enterijera je isto toliko raznolika kao i grupa pejzaža i mrtve prirode, a najznačajnija djela koja pripadaju ovoj grupi su Nikoljsko veče slikara Jana Steena i Pismo Jana Vermeera.