Somatska hipermutacija (SHM) je ćelijski mehanizam pomoću kojeg se imunski sistem prilagođava novim stranim elementima koji se suočavaju s njim (npr. mikrobi), kao što je vidljivo tokom promjene klase imunoglobulina. Glavna komponenta procesa sazrevanja afiniteta, SHM diversificira B-ćelijske receptore koji se koriste za prepoznavanje stranih elemenata (antigena) i omogućava imunskom sistemu da prilagodi svoj odgovor na nove prijetnje tokom životnog vijeka organizma.[1] Somatska hipermutacija uključuje programirani proces mutacije koji utiče na varijabilne regije imunoglobulinskih gena. Za razliku od germ-mutacija, SHM utjiče samo na pojedine organizme imunske ćelije, a mutacije se ne prenose u potomstvo organizma.[2] Pogrešna somatska hipermutacija je vjerovatni mehanizam u razvoju ćelijskih limfoma[3] i mnogih drugih kancera.[4][5]
Kada B-ćelija prepozna antigen, ona se stimulira za dijeljenje (ili proliferacij). Tokom proliferacije, lokusreceptora B-ćelije prolazi kroz iznimno veliku brzinu somatskih mutacija koja je veća za bar 105–106 veća od normalne mutabilnosti u genomu.[2] Varijacija je uglavnom u obliku pojedinačne supstitucije, pri čemu su rjeđe insercije i delecije. Ove se mutacije uglavnom događaju u „vrućim tačkama“ DNK, koje su koncentrirane u hipervarijabilnim regijama. Ove regije odgovaraju određujućim regijama komplementarnosti; mjesta koja su uključena u prepoznavanje antigena na imunoglobulinu.[6][7][8] Sveukupni rezultat procesa hipermutacije postiže se ravnotežom između popravljanja grešaka i popravka visoke vjernosti koplementiranja.[9] Ova usmjerena hipermutacija omogućava izbor B-ćelija koje eksprimiraju imunoglobulinske receptore koji imaju poboljšanu sposobnost prepoznavanja i vezivanja određenog stranog antigena.[1]
^Dunn-Walters, DK; Dogan, A; Boursier, L; MacDonald, CM; Spencer, J (1998). "Base-specific sequences that bias somatic hypermutation deduced by analysis of out of frame genes". J. Immunol. 160: 2360–64.
^Spencer, J; Dunn-Walters, DK (2005). "Hypermutation at A-T base pairs: The A nucleotide replacement spectrum is affected by adjacent nucleotides and there is no reverse complementarity of sequences around A and T nucleotides". J. Immunol. 175 (8): 5170–77. doi:10.4049/jimmunol.175.8.5170. PMID16210621.