Ugostiteljstvo je privredna i uslužna djelatnost. Cilj ugostiteljstva je pružanje usluga klijentima za koje oni plaćaju određenu cijenu. Djelatnost ugostiteljstva se vrši u objektima koje nazivamo ugostiteljski objekti. Klijenti u ugostiteljstvu su turisti, putnici i rezidentne osobe koje u ugostiteljskim objektima zadovoljavaju svoje potrebe.
Ugostiteljstvo je u mnogim zemljama usko vezano sa turizmom i predstavlja važan izvor prihoda.[1]
Oblici ugostiteljstva su: hotelijerstvo, restoraterstvo,[2] ugostiteljstvo u saobraćajnim sredstvima, gastrologija.
Prema tipu i vrstu usluga ugostiteljske objekte možemo podijeliti na: ugostiteljske objekte za pružanje usluge smještaja i ugostiteljske objekte za pružanje usluga hrane i pića. Pored ovih osnovnih usluga, u ugostiteljskim objektima se mogu priređivati i različiti oblici zabave, svečanosti i proslave.
Prema kvaliteti i broju usluga koje pružaju, ugostiteljskim objektima se određuje kategorija. Danas se najčešće za kategorisanje ugostiteljskih objekata koriste ‘zvjezdice’. Veći broj zvjezdica naznačava da je usluga kvalitetnija i potpunija (i skuplja).
Neki od ugostiteljskih objekata su hoteli, restorani, kasina i klubovi. U Bosni i Hercegovini imamo i ugostiteljske objekte poput kafića, aščinica, burekdžinica, ćevabdžinica, zdravljaka itd. (Historijski, tu su još hanovi i saraji.)[3][4]
Bitni faktori su: prirodne i geografske pogodnosti kao što su klima i prirodne ljepote; infrastruktura (putevi, voda, struja); promocija putem reklama, turističkih sajmova i Interneta; društveno-politička situacija; pravni okvir u datoj državi itd.
Za dobro poslovanje u ugostiteljstvu potrebno je imati dobrog menadžera. Često su vlasnici istovremeno i menadžeri. Za uspjeh u ugostiteljstvu važni su planiranje, organizovanje, osoblje i kontrola.
Kada raščlanimo riječ ‘ugostiteljstvo’ vidimo da ona u sebi sadrži riječ ‘gost’. Slična joj je riječ ‘gostoprimstvo’. Mogli bi reći da je i u jednom i u drugom slučaju radi o odnosu između ‘domaćina’ i ‘gosta’ i gdje je zajednički cilj briga o gostu. Najbitnija razlika između gostoprimstva i ugostiteljstva bila bi u tome što je kod gostoprimstva ‘briga’ o gostu besplatna a u ugostiteljstvu gost tu ‘brigu’ - uslugu mora platiti (inače će morati prati suđe i guliti krompir).
Ako tražimo historijsku vezu sa današnjim gostoprimstvom-ugostiteljstvom možemo je pronaći u staroj priči o Telemahu i Nestoru. Telemah je bio potpuni stranac za Nestora, no, uprkos tome bio je dočekan i počašćen više nego srdačno. Nakon što je pružio dobrodošlicu Telemahu, Nestor ga je zamolio da se predstavi i on je rekao da je Odisejev sin. S kakvom pažnjom je Telemah bio počašćen govori i činjenica da je jedan od Nestorovih sinova spavao u njegovoj blizini kako bi ga sačuvao od kakve nevolje. U Homerovo doba, zaštitnik gostoprimstva bio je bog Zeus, vrhovno božanstvo grčkog panteona i kod Starih je Grka gostoprimstvo bila svetinja.[5]