Владимир Даль

Владимир Иванович Даль
portrait
Ажал үйлэ:

зохёолшон, түүхэшэн, этнограф

Түрэһэн үдэр:

10 (22) 11 һарын 1801 оной[1][2][3][4][5][6][7][8]

Түрэһэн газар:

Луһанск, Славяносербский уезд[d], Екатеринославская губерния[d], Ородой эзэнтэ улас[9][2][5][6]

Эрхэтэнэй харьяалал:

 Ородой эзэнтэ улас

Наһа бараһан үдэр:

22 9 һарын (4 10 һарын) 1872 оной[1][2][3][4][5][10][6][7][8] (70 наһатай)

Наһа бараһан газар:

Москва, Ородой эзэнтэ улас[9][11][2][10][5][6]

Гарай үзэг:

Владимир Иванович Даль (украин: Володимир Іванович Даль; 1801 оной 11 һарын 22, Луһанскын завод — 1872 оной 10 һарын 4, Москва хото) хадаа ород хэлые шэнжэлэгшэ, зохёолшон, түүхэшэн, этнограф. Владимир Далиин «Амиды агуу ород хэлэнэй тайлбарилгын толи» тэрэниие алдаршуулба. Даль наһанайнгаа табин гурбан жэлые дүрбэн боти толидоо зорюулаа.

Владимир Даль хадаа одоо үеын Украинада, Екатеринослав можын Луһанск хотодо түрэһэн юм. Абань Даниһаа ерэһэн Йохан Кристиан Даль уулын захиргаанай эмшэн байгаа.

Далайн Петербургын корпус ба уһан сэрэгтэ табан жэл соо хэһэн албан, байлдажа байһан армида эмшэнэй ажал ябуулга, Оренбургда түшэмэл байһан үе, иишэ тиишэ ходо ябуултажа, газар зүйшын, амитан шудалагшын, түүхэшын үүргэ бэелүүлһэн үргэн ехэ ажал ябуулга гээд тоолоё Оросой эрдэм ухаанай академи угсаатанай зүйн болон түүхын шанартай ажалайнь түлөө тэрэниие өөрынгөө сурбалжалагша-гэшүүн болгон һунгаһан байгаа. Владимир Далиин ажабайдал хадаа тэрээндэ ехээр аяншалха, олые хараха, эгээл шухалань гэхэдэ, олон юумэ дуулаха арга олгодог байгаа. Харин шагнаһан дуулаһан юумэниинь дэбтэрнүүд соонь бэшэгдэдэг байһан юм.

Арбан долоотойдоо өөрынгөө гайхуулһан түрүүшын үгые тэрэ бэшэжэ абаа һэн ха. Тэрэ гэһээр бэшэлгынь дэбтэртэ үдэр бүри шэнэ үгэнууд нэмэгдэдэг болоо.

«Луһанскын Хасаг» гэһэн нюуса нэрэ өөртөө абтаһан байна. Тэрэ ажалайнь удха шанарые сэгнэхэ, угаа ехэ зорилгые ойлгохо талаар Александр Сергеевич Пушкин Дальда эгээл ехээр туһалаа. Даль «Ородой онтохонууд» (Русскія сказки, 1832) гэһэн ном эхилэн бэшэһэн удха зохёолшо Пушкинда асарһан байгаа. Ород хэлэлгын шэнэ шүүһэтэ үгүүлбэринүүдые уншахадаа, эгшэтэрээ энеэн Пушкин мүнөө хрестоматида ороһон үгэнүүдые хэлэһэн юм: «Манай оньһон сэсэн үгэ бүхэн ямар гоё гээшэб, ямар удхатай гээшэб. Алтан лэ гээшэ даа!...» Толи зохёохыень Владимир Дальда зүбшэл үгэһэн юм.

Даль хадаа эрдэмэй талаар тон лэ үнэн зүрхэнһөө энэ хэрэгтэ оролдоо. Владимир Даль В.А. Жуковскийтэй хани нүхэр болоо, ерээдүйн адмирал Нахимовтай, декабрист Завалишинтай далайн корпусто хамта һураһан, Пироговтой хамта анагааха ухаанаар хэшээл шагнаһан, тэрээнтэн наһан соогоо хани барисаанай холбоотой байгаа.

Зүүлтэ

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF: اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Даль, Владимир Иванович // Русский биографический словарь — СПб.: 1905. — Т. 6. — С. 42–48.
  3. ↑ 3,0 3,1 С. Булич Даль, Владимир Иванович // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1893. — Т. X. — С. 46–48.
  4. ↑ 4,0 4,1 Даль, Владимир Иванович // Военная энциклопедия — СПб.: Иван Дмитриевич Сытин, 1912. — Т. 8. — С. 580–581.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Миронов Г. М. Даль // Краткая литературная энциклопедия — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 2.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Картотека Амбургера
  7. ↑ 7,0 7,1 ПроДетЛит — 2019.
  8. ↑ 8,0 8,1 Исаев Ю. Н. Чувашская энциклопедия — Чувашское книжное издательство, 2006. — 2567 с. — ISBN 978-5-7670-1471-2
  9. ↑ 9,0 9,1 Даль Владимир Иванович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  10. ↑ 10,0 10,1 Dahl, Vladimir Ivanovich // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 7. — P. 731.
  11. ↑ JSTOR — 1995.