Басар | |||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||
Ӏилманан классификаци | |||||||||||||||||
йуккъера рангаш
|
|||||||||||||||||
Дуьненайукъара Ӏилманан цӀе | |||||||||||||||||
Campanula L., 1753 | |||||||||||||||||
Номенклатуран тайпа | |||||||||||||||||
Дочерние таксоны | |||||||||||||||||
|
Басар (лат. Campánula) — Басарнаш (Campanulaceae) доьзалера бецан ораматан тайпа. Тайпанан йукъайогӀу барамера климат йолчу мехкашкахь кхуьу 400 сов[2] кеп. Ӏаламехь хаало Кавказехь, Сибрехахь, Йуккъера а, Хьалхара Азехь, Европехь, мела а даьржина Къилбаседа Америкехь.
Россехь а, луларчу мехкашкахь а йагарйо 150 кеп, Российн европин декъехь — 15 кеп кхаччалц.
Басарш кхуьу меттигаш тайп-тайпана хуьлу, уьш кхуьу байнаш тӀехь а, хьаннашкахь а, гӀум-аренашкахь а, хаало кхин а гӀум-аренан а, тархийн дакъош тӀехь. Дуккха а, тайп-тайпана а кепаш кхуьу лаьмнийн субальпийн а, альпий а асанашкахь.
Тайпанан Ӏилмин цӀе Campanula йу, орамехь ду жимдаран тӀаьхьаралатинех а, итал. campána — «горгал», зезаган куц гойтуш[3].
Дукха шерийн, наггахь цхьана-шина шеран бецаш дийнна рогӀера гӀашца.
Заза дукхаха дерг горгагали кепара, айсина йа шекъана басахь, дукха хьолехь лила басахь, наггахь, наггахь кӀай. Зазан пхьаркан йа хорха кепара, наггахь цхьа заза долуш.
Бот йолу стом, бот йеллало диъ — йалх хералла йолу Ӏуьргашца.
Басарш къайла довлуш ду уьш зезагийн кочаршна лахьо дера а, уьш кхуьу меттиг йохош йолун дера. Наггагахь бен хаалуш дац, кхерамехь ду дӀадовла Европера 12 кеп, царех ах — Италин эндемикаш ду. Царна йукъахь: цхьатерра гӀаш долу басар, трансильванин басар, тризодан басар[4].
Цхайолу кепаш къаьста даккхийра зезагашца а, гӀулакх до декоративан орамато санна, масала, Campanula trachelium, Campanula latifolia, Campanula rotundifolia. ТӀаьххьара кеп йу орам болчура гӀаш гоьрга а долуш, ткъа гӀадцадерш — ланцеткепара.
The Plant List базин хаамашца (2016 август), тайпано йукъаузу шена 440 кеп[2]:
The Plant List сайтаy хаамашца:
Кепаш Басар ардонан (Campanula ardonensis Rupr.) а, Шелойеза басар (Campanula kryophila Rupr.) лору синонимаш Campanula bellidifolia Adam кепан.
Кеп Безенгийн басар (Campanula besenginica L.) охьайаьккхина бухара кеп Campanula bellidifolia subsp. besenginica (Fomin) Victorov статусе[5].
Кеп Зойсан басар (Campanula zoysii Wulfen) йагӀийтина тайпана Favratia цӀерца Favratia zoysii (Wulfen) Feer[6].
Таблицехь йалийна 50 кеп.