سەرھەڵدان

سەرھەڵدان
بەشێک لە سەربزێوییەکانی کورد لە تورکیا
ڕۆژ١٤ی ئازاری ١٩٩٠ – ئێستا
شوێن
ڕۆژاوای کوردستان، باکووری کوردستان و تورکیا
هۆکار
  • سەرکوتکردنی زمانی کوردی[١]
  • ڕەگەزپەرستی دامەزراوەیی و جیاکاری[١]
  • قەدەغەکردنی پارتە سیاسییەکانی لایەنگری کورد[٢] و سەرکوتکردنی سیاسی[١]
  • زیندانیکردنی عەبدوڵڵا ئۆجەلان
  • قەدەغەکردنی نەورۆز[٣]
ئامانجدروستکردنی ھەرێمێکی خۆبەڕێوەبەریی کوردی، گەڕاندنەوەی پەروەردەی زمانی کوردی، ئازادکردنی زیندانیانی سیاسی و عەبدوڵڵا ئۆجەلان، کۆتایی ھێنان بە ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکان دژی کوردە ناڕازییەکان[٤][٥]
میتۆدنافەرمانی مەدەنی، بەرخۆدانی مەدەنی، خۆپیشاندان، ئاژاوە، کردەوەی مانگرتن، مانگرتن لە خواردن، خۆسووتاندن، ڕاپەڕین، تیرۆر، شەڕی چریکی.
ئەنجامبەردەوامە
بەشداری حیزبەکان
زیانە گیانییەکان
١٧٩+ کوژراو
١٫٩٦٨+ بریندار
١٧٫٦٧٩+ دەستگیرکراو

وشەی سەرھەڵدان باس لە چەندین ناڕەزایەتی و ڕاپەڕینی کورد دەکات لە ساڵانی نەوەدەکانەوە کە دروشمی "Êdî Bese" ئیدی بەسەیان لە دژی تورکیا بەکارھێناوە. زۆرجار دوکانە ناوخۆیییەکان لە ڕۆژی خۆپیشاندانەکاندا وەک جۆرێک لە ناڕەزایەتی دەربڕین دادەخرێن.

ھەموو ساڵێک لە ١٥ی شوبات کە ڕێکەوتی دەستگیرکردنی عەبدوڵڵا ئۆجەلانە و لە نەورۆزدا لە ٢١ی ئازاردا کە سەری ساڵی کوردییە، خۆپیشاندان بەڕێوەدەچێت.[٦]

ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا تائێستا ڕەتیکردووتەوە دان بە داواکارییەکانی ئەو ناڕەزایەتیانەدا بنێت و بە پیلانگێڕی[٧] لەلایەن بەرەیەکی گوایە ئەرگەنەکۆن–پەکەکە ناوی بردووە.[٨]

وشەناسی

[دەستکاری]

وشەی سەرھەڵدان لە وشەی کرمانجی کوردی سەر و ھەڵدان کە بە واتای بەرزبوونەوە و دەرکەوتنی شتێک دێت.[٩] بەگشتی بە مانای «ھەڵسانەوە»یان «ڕزگاربوون» دێت. لە شێوەزاری زازاکیدا ھاوتای ئەم وشەیە بریتییە لە سەرەوەدارتش.

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ^ ئ ا ب «Minorities at Risk: Assessment for Kurds in Turkey». University of Maryland, Center for International Development and Conflict Management. ٣١ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٦. لە ڕەسەنەکە لە ٢٦ی ئەیلوولی ٢٠١١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٣٠ی نیسانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  2. ^ «Police and protesters clash after court bans Turkish party - South Eastern Europe - The Sofia Echo». لە ٢٣ی حوزەیرانی ٢٠١٦ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٤ی ئایاری ٢٠١٦ ھێنراوە.
  3. ^ «BBC News - Europe - Turkish police arrest thousands». لە ٦ی ئازاری ٢٠١٦ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٤ی ئایاری ٢٠١٦ ھێنراوە.
  4. ^ Khoshnaw، Hemin (٤ی نیسانی ٢٠١١). «Call for Civil Disobedience in Turkey». Rudaw. لە ٧ی نیسانی ٢٠١١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی نیسانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  5. ^ «Thousands of Kurds protest barring of Kurdish political candidates in Turkey». Kurd Net. ٢٠ی نیسانی ٢٠١١. لە ١٦ی ئایاری ٢٠١١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٧ی نیسانی ٢٠١١ ھێنراوە.
  6. ^ «Protesting as a Terrorist Offense» (PDF). لە ٢٤ی ئەیلوولی ٢٠١٥ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە (PDF). لە ٥ی ئازاری ٢٠٢٠ ھێنراوە.
  7. ^ «TURKEY - Tension in Southeast a 'conspiracy,' says Turkish PM». لە ٢٤ی ئایاری ٢٠١١ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٤ی ئایاری ٢٠١٦ ھێنراوە.
  8. ^ «Erdoğan says Ergenekon-PKK alliance behind rising tension». لە ڕەسەنەکە لە ٤ی ئازاری ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٢ی ئایاری ٢٠١١ ھێنراوە.
  9. ^ Çiçek، Meral (١١ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٨). «Serhildan: The story of Bakur's first people's uprising». Komun Academy (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٢٠ لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە. لە ٥ی ئازاری ٢٠٢٠ ھێنراوە.

پەراوێزەکان

[دەستکاری]
  • ئیلھان گوڵسون: PKK ve şer odakları. ئەستەمبوڵ ١٩٨٨ .ISBN 978-975-7841-40-1. (تورکی)