مێدیا

مێدیا
المدیة
شار
وڵات جەزائیر
پارێزگاپارێزگای مێدیا
قەزاقەزای مێدیا
ڕووبەر
 • سەرجەم٦٣٫٥ کیلۆمەتری چوارگۆشە (٢٤٫٥ میلی چوارگۆشە)
بەرزایی
[١]
١٠٣٦ مەتر (٣٬٣٩٩ پێ)
ژمارەی دانیشتووان
 (سەرژمێری ٢٠٠٨)
 • سەرجەم١٤٥٤٤١
کۆدی پۆستی
٢٦٠٠٠

مێدیا (بە عەرەبی: المدية) پایتەختی پارێزگای مێدیایە لە جەزائیر. بە نزیکەیی دەکەوێتە ٦٨ کیلۆمەتر لە باشووری جەزائیر. ئەم شارەی ئێستا دەکەوێتە شوێنی بنکەیەکی سەربازیی ڕۆمانی کۆن و مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ سەدەی ١٠. شارۆچکەکە لە ڕووی کارەکتەری فەڕەنسییەوەیە، پلانی شارەکەی چوارگۆشەیە، بیناکانی سەقفیان کاشی سوورە و باخچەی گشتی جوانە. گردەکانی دەوروبەری مێدیا بە باخی ترێ و باخی میوە و کێڵگە داپۆشراون کە دانەوێڵەی زۆر بەرھەم دەھێنن. بەرھەمە سەرەکییەکانی مەدییە بریتین لە شەراب و ئامێری ئاودێری و کاری دەستی جۆراوجۆر.

ئیتیمۆلۆژی

[دەستکاری]

مێدیا شارێکی ڕۆمانییە بە ناوی ad Medix یان Media (بە لاتینی «هاڵفڤای»)، بەم ناوە ناونراوە چونکە یەکسان دووری لە Tirinadi (بیرۆڤاگیا) و (ئامۆره) شوێنی پشوودانی مۆریتانیا قەستەرە لەسەر ڕێگای بەستنەوەی قەیسەرای پایتەخت (چیرچێڵ) بە... کۆلۆنی ئاوزیا (ئاوماڵ).[٢]

مێژوو

[دەستکاری]

لە سەردەمی ئیمپراتۆریەتی ڕۆمدا نیشتەجێبوونێک هەبوو بە ناوی لامدیا لە مێدیا.لامدیە[٣] شوێنی قەشەیەکی مەسیحی کۆن بوو لە پارێزگای ڕۆمانی مۆریتانیا سیزارێنسیس.[٤] تەنیا یەک قەشەی شارۆچکەکە ناسراوە. فیلیکسی بەخشندە بەشداری کۆنفرانسی ٤٤١ی کارتاژ کرد. شارۆچکەکە لەو کاتەدا هیچ قەشەیەکی کاسۆلیکی نەبوو. ئەمڕۆ لامدیا وەک قەشەیەکی سەرەکی کەنیسەی ڕۆمانی ماوەتەوە و قەشەی ئێستاش ماریان ئێلێگانتی قەشەی چورە.

دوابەدوای شکستی بەربەرەکان لە سەدەی یازدەهەمدا، هۆزە عەرەبەکان بە ڕەچەڵەک هیلال و سلێمانی لە ناوچەکەدا نیشتەجێ بوون، تێکەڵاوبوون لەگەڵ بەربەرە ناوخۆییەکان و عەرەبیکردن.[٥]

مێدیا پایتەختی بەیلیکی تیتری بوو، بەییەک جێگری دێیەکانی جەزائیر، لەوێ نیشتەجێ بوو. بەیلیکی تیتری (سەرۆک مێدیا) لە ساڵی ١٥٤٨ دامەزراوە. دوایین بەی بە ناوی مۆستەفا بومێزراگ لە ساڵی ١٨١٩ تا ١٨٣٠ بەڕێوەی برد، کاتێک فەرەنسییەکان هاتبوون. لە ساڵی ١٨٣٧ دوای پەیمانی تەفنا، مێدیا بووە یەکێک لە پایتەختەکانی ئەو بەشەی جەزائیر کە عەبدولقادر ئەلجەزایری حوکمڕانی دەکرد، بەڵام لەلایەن فەرەنسییەکانەوە داگیرکرا کاتێک لە کۆتاییدا دەستیان بەسەر تەواوی جەزائیردا گرت. تا ساڵی ١٩٦٢ مێدیا شارۆچکەیەکی گاریسۆن بوو بۆ سوپای فەرەنسا.[٦]

لە گوندی تیبهیرینێ کە لە نزیکەوەیە ئابای خاتوونی ئەتڵەس هەیە. خانەقاکە لە ساڵی ١٩٣٥ تا ١٩٩٦ شوێنی کۆمەڵگەیەکی تراپیست بووە کاتێک زۆربەیان لە ٢٧ی ئازاری ١٩٩٧ لەلایەن گروپی ئیسلامی چەکدارەوە ڕفێنران. دوای دوو مانگ، گروپەکە مردنەکانیان ڕاگەیاند و سەریان دۆزرایەوە هەرچەندە تا ئێستا نادیارە کێ بەرپرسیارە لە مردنەکانیان.[٧][٨] پاشان بیناکانی خانەقاکە درایە کۆمەڵگەی چیمین نیۆف, کۆمەڵگەیەکی کاسۆلیکی کە بەڕەچەڵەک خەڵکی شاری لیۆنی فەڕەنسایە.[٩]

ئابوری

[دەستکاری]
مێدیا لە ژێر بەفردا لە زستانێکی ساڵی ٢٠١٢

یەکێک لە گەورەترین یەکەکانی بەرهەمهێنانی دەرمان لە جەزائیر دەکەوێتە شاری مێدیا. هەروەها کارگەی پێڵاو لە تەکبو و سەلاح دامەزرا.

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ^ http://www.mundomanz.com/meteo_p/pr_data?ind=60437 داڕێژە:Bare URL inline
  2. ^ «Geographie de l'Afrique du nord Le Titteri des Francais 1830-1962». alger-roi.fr. لە ٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ ھێنراوە.
  3. ^ «Titular See of Lamdia, Algeria». GCatholic. لە ٩ی ئەیلوولی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
  4. ^ J. Mesnage, L'Afrique chrétienne, (Paris, 1912), p.460.
  5. ^ «François Decret, Les invasions hilaliennes en Ifrîqiya - Clio - Voyage Culturel». www.clio.fr. لە ٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٥ ھێنراوە.
  6. ^ Ted Morgan, page 59 My Battle of Algiers. ISBN 0-06-085224-0.
  7. ^ Whitney، Craig R. (٢٤ی ئایاری ١٩٩٦). «7 French Monks Reported Killed By Islamic Militants in Algeria». The New York Times. لە ١٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
  8. ^ «Algerian army accused in massacre of French monks». France 24. 7 July 2009. لە ڕەسەنەکە لە 7 July 2009 ئەرشیڤ کراوە. {{cite news}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |date= و |archive-date= (یارمەتی)
  9. ^ Khettab, Djamila Ould. "Algeria's Trappist monks still spreading message of peace even after death", Middle East Eye, 7 January 2019