پەشێویی بەکارھێنانی ماددە ھۆشبەرەکان
| پەشێویی بەکارھێنانی ماددە ھۆشبەرەکان | |
|---|---|
| لقی | پەشێویی دەروونی، substance-related disorder، نەخۆشی |
| بابەتی لاوەکی | psychoactive drug use |
| دەبێتە ھۆکاری | substance abuse |
| Health specialty | دەروونپزیشکی، clinical psychology، narcology |
| Drug or therapy used for treatment | desipramine، doxapram، substance abuse treatment |
| Genetic association | LOC102723788، SLC6A3 |
| ناسنامەی زاراوەی NCI | C92203 |
پەشێویی بەکارھێنانی ماددە ھۆشبەرەکان بریتییە لە بەکارھێنانی یەک یان چەند دەرمانێک کە لە ئەنجامدا ئازار و بێتوانایی بەرچاوی کلینیکی لێدەکەوێتەوە. ھەرچەندە ڕەنگە زاراوەی «ماددە» بە واتای ماددەیەکی فیزیکی بێت، بەڵام لەم دۆخەدا «ماددە» سنووردارە بە دەرمانە دەروونییەکانەوە. پەشێویی بەکارھێنانی ماددە ھۆشبەرەکان دەگەڕێتەوە بۆ زیادەڕۆیی بەکارھێنان یان پشتبەستن بە ماددە ھۆشبەرەکان، کە دەبێتە ھۆی کاریگەری زیانبەخش لەسەر تەندروستی جەستەیی و دەروونی تاک و خۆشگوزەرانی کەسانی دیکە.[١] [٢]
ئەم پەشێوییە بە شێوازێکی بەکارھێنانی پاتۆلۆژی بەردەوامی دەرمان، یان دەرمانی نا پزیشکی یان ژەھر دەناسرێتەوە، کە دەبێتە ھۆی دەرئەنجامە کۆمەڵایەتییە نەرێنییە بەردەوامەکانی پەیوەست بە بەکارھێنانی ماددە ھۆشبەرەکان، وەک نەتوانینی ئامادەبوون لە کۆبوونەوەکانی کار، پابەندبوونەکانی خێزان و خوێندنگە، ململانێی نێوان کەسەکان، و کێشەی یاسایی. ھەندێک مشتومڕی بەردەوام ھەیە لەسەر جیاوازییە وردەکانی نێوان بەکارھێنانی ماددە ھۆشبەرەکان و وابەستەیی پێیەوە، بەڵام ڕادەی ستانداری کردارەکانی ئێستا جیاوازی دەکات لە نێوان ئەو دووانەدا بە پێناسەکردنی وابەستەیی ماددە ھۆشبەرەکان لە ڕووی نیشانە فیزیۆلۆژی و ڕەفتارییەکانی بەکارھێنانی ماددە ھۆشبەرەکانەوە، و بەکارھێنانی ماددە ھۆشبەرەکان لە ڕووی دەرئەنجامە کۆمەڵایەتییە خراپەکانەوە.
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ Laviolette، Steven R. (2001). «GABAA receptors in the ventral tegmental area control bidirectional reward signalling between dopaminergic and non-dopaminergic neural motivational systems». European Journal of Neuroscience. 13 (5). doi:10.1046/j.1460-9568.2001.01458.x. PMID 11264674.
- ^ «Addiction-related gene regulation: risks of exposure to cognitive enhancers vs. other psychostimulants». Prog. Neurobiol. 100. January 2013. doi:10.1016/j.pneurobio.2012.10.001. PMC 3525776. PMID 23085425.
