ئیخوان موسلمین لە سووریا
| ئیخوان موسلمین لە سووریا | |
|---|---|
 | |
| بەشێکە لە | ئیخوان موسلمین |
| دامەزران | ١ی کانوونی دووەمی ١٩٤٥ |
| وەک تیرۆریست دەستنیشان کراوە لەلایەن | سووریا |
| دامەزرێنەر | مستەفا سیباعی |
| پۆستی سەرۆکی ئەم ڕێکخراوە | چاودێری گشتی ئیخوان موسلمین لە سووریا |
| وڵات | سووریا |
| لایەنگیریی سیاسی | ڕاستڕەوی |
| ئایدۆلۆژیای سیاسی | ئیسلامەتی، پان ئیسلامیزم، کۆنەپەرستی ئایینی |
| بەشێکە لە کۆمپانیای | ئیخوان موسلمین |
| شوێنی بارەگاکان | دیمەشق |
| وێبگە | http://www.ikhwansyria.com/ |
ئیخوان موسلمین لە سووریا لقی سووریای ئیخوان موسلمینە لەلایەن شێخ مستەفا ئەلسیباعی دامەزراوە، کە شێخ حەسەن ئەلبەنا دامەزرێنەری گرووپەکەی ناسیوە، لەکاتی خوێندنی لە ئەزھەر لە میسر، و پەیوەندییەکە لە نێوانیاندا مایەوە دوای گەڕانەوەی بۆ سووریا، کە زانایان و بانگخوازان و پیاوانی کۆمەڵگا ئیسلامییەکان لە پارێزگاکانی سووریا کۆدەبوونەوە و بڕیاریاندا ڕیزەکانیان یەکبخەن و لەژێر یەک گرووپدا کاربکەن، بەمەش ئیخوان موسلمین بۆ تەواوی وڵاتی سووریا دامەزرا.[١] [٢] [٣] [٤] خۆی وەک بەشێک لە ئیخوان موسلمینی جیھانی پێناسە دەکات کە لەلایەن شێخ حەسەن ئەلبەننا لە میسر دامەزراوە،[٥] و یەکەم چاودێری لە سووریا شێخ مستەفا ئەلسیباعی بووە لە نێوان ساڵانی ١٩٤٥ بۆ ١٩٦٤ و لە شارەکاندا بڵاوبوونەتەوە لە حەلەب، حەما، حومس و دیمەشق. دوای دەستگیرکردنی ڕێبەری دووەمی ئیخوان، حەسەن ئەلھوزەیبی و سزای لەسێدارەدانی لە کاتی ڕووبەڕووبوونەوەی ئیخوان موسلمین لە میسر لەگەڵ ئەو حکوومەتە سەربازییەی کە لە دوای شۆڕشی تەممووزی ١٩٥٢ پێکھێنرا، ئیخوان موسلمین لە وڵاتانی عەرەبی نووسینگەی جێبەجێکاری پێکھێنا، کە دکتۆر مستەفا ئەلسیباعی وەک سەرکردایەتی نوێی ئیخوان موسلمین و ڕێبەری گشتی بە وەکالەت لە سووریاوە دەستبەکاربوو لەبری میسر، ئیخوان موسلمینەکانی سووریا لە دوای کودەتاکەی ساڵی ١٩٦٣ لەلایەن حیزبی بەعسی سووریاوە قەدەغە کراوە. ئیخوانەکانی سووریا ڕۆڵێکی سەرەکییان ہەبوو لە ئۆپۆزسیۆن دژی حیزبی بەعس لە ماوەی نێوان ساڵانی ١٩٧٦ی زایینی و ١٩٨٢ی زایینیدا بوونی سەرۆکێکی نا موسڵمانیان بۆ سووریا ڕەتکردەوە چونکە حافز ئەسەد عەلەوی بوو نەک لە زۆرینەی سوننی، ئیخوانەکان پێیان وایە عەلەوییەکان کافرن و ھۆشدارییان لە مەترسی ئەوان کردەوە بۆ ئیسلام و موسڵمانان. لە سەرەتای ھەشتاکانی سەدەی ڕابردوودا، ئیخوان موسلمین لە سووریا تووشی ھەڵمەتی خوێناوی سەرکوتکردن بوو لەلایەن ڕژێمی حیزبی بەعسی سووریاوە، کە بووە ھۆی کوژرانی ھەزاران کەس، بەتایبەتی لە شاری حەما، لە کاتی ئەو یاخیبوونە چەکدارییەدا کە لەلایەن تەلیعەی شەڕکەرەوە ئەنجامدرا، باڵی سەربازیی گرووپەکە، شانبەشانی لایەنگرانی ئیسلامی سوننە لە حەما، گرووپەکە چەک و تەقەمەنییان لە حیزبی بەعس لە عێراق وەرگرتووە لەژێر سەرکردایەتی سەددام حوسێن، کە دووژمنایەتی ھاوبەشی لەگەڵ حیزبی بەعسی سووریادا ھەبووە چونکە یەکێک بوو لەوانەی ھاوپەیمانی پڕۆژەی تائیفی ئێران بوو لە ناوچەکەدا،[٦] [٧] حافز ئەسەد پشتگیری لە ئێران و ئیسلامییە شیعەکان لە لوبنان و عێراق وەرگرت و ڕوحوڵڵا خومەینی ئیخوانەکانی لە سووریا بە "برای شەیتانەکان" وەسف کرد.[٨] [٩] پاشان لە ساڵێ ١٩٨٢ وەک گرووپێکی تیرۆریستی پۆلێن کرا. ھەروەھا حکومەتی حیزبی بەعسی سووریا یاسایەکی بۆ لەسێدارەدانی ھەر ئەندامێک یان لایەنگرێکی ئیخوان لە سووریا دەرکرد و زۆرێکیان بۆ ڕزگاربوون لە سزای لەسێدارەدان کۆچیان کرد. ئیخوان موسلمین لە ژێرزەمین بوو لە نێوان ٢٥٠ شوێن لەسە ڕاگەیاندی دیمەشقی ساڵی ٢٠٠٥، کە بەیاننامەی یەکگرتوویی بۆ ئۆپۆزسیۆنی سووریا بوو لەوانە گردبوونەوەی دیموکراسی نیشتمانی عەرەبی، ھاوپەیمانی دیموکراتی کورد، لیژنەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی، بەرەی دیموکراتی کورد. و بزووتنەوەی مووستەقبەل، و بانگەوازی چاکسازی "ئاشتیانە و وردە وردە" لەسەر بنەمای کۆدەنگی و گفتوگۆ و دانپێدانانی ئەویتر.[١٠]
ئیخوان موسلمین لە سەروبەندی ڕاپەڕینی ساڵی ٢٠١١ بە گرووپی سەرەکی ئۆپۆزسیۆنی حکوومەت دادەنرا، بەڵام نەیتوانی جێپەنجەیەکی بەرچاو لەسەر ناڕەزایەتییەکانی دژی حکوومەت بەجێبھێڵێت[١١] [١٢] [١٣] دانیشتوانی بنەڕەتی خۆپیشاندەران لە ڕاپەڕینی سووریا لە نەوەی گەنجەوە ھات کە لە سووریا بەبێ ئامادەبوونی گەورەی ئیخوان موسلمین تەمەنیان گەیشتە تەمەنی پێگەیشتوویی.[١٤] نێو ئۆپۆزسیۆنی تاراوگەدا، ئیخوان موسلمینەکانی سووریا وەک گرووپی[١٥] یان "ھێزی باڵادەست" لە ئۆپۆزسیۆندا لە کاتی شەڕی ناوخۆی سووریادا لەلایەن سوورییەکانەوە دادەنران لە بەھاری ٢٠١٢ەوە.[١٦]
ئیخوان موسلمین لە سووریا بە بەھێزترین و ڕێکخراوترین بزووتنەوە لە نێو ھێزەکانی ئۆپۆزسیۆن لە سووریا دادەنرێت. بەشدارییان لە دامەزراندنی ئەنجومەنی نیشتمانی سووریادا کردووە نزیکەی ھەژدە مانگ دوای سەرھەڵدانی شۆڕشی سووریا، و بە پێکھاتەی سەرەکی ئەنجومەنەکە دادەنرێت. نوێنەرایەتی برایەتی موسڵمانان دەکات لە سووریا نزیکەی چارەکێکی ٣١٠ ئەندامی ئەنجومەنی نیشتمانی سووریان. ئەم پێگەیەی بەدەستھێناوە، کە بە گوتەی نەیارانی سووریا، قەبارەی ڕاستەقینەی خۆی لە سەر زەوی و لە شۆڕشدا تێدەپەڕێنێت، ئەمەش بەھۆی ئەو ئۆرگانە فرەییانەی لە ژێرزەمیندا دامەزراندووە، و ئەزموونی لە کاری سیاسیدا. محەممەد ڕیاز شەفەقە، چاودێرى گشتیى ئەو گرووپە لە سووریا، ڕای گەیاند کە ئەو گرووپە پشتیووانی لە ناڕەزایەتی و خۆپیشاندانەکان دەکەن کە داوای ڕووخانی ڕژێمی سووریا دەکەن، بەشداری چالاکانەی ئیخوانیان تێدا پشتڕاست دەکاتەوە و جەختیشی لە بەردەوامیی ناڕەزایەتییەکان تا ڕووخاندنی ڕژێمەکە کردووەتەوە.
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ بوابة الحركات الاسلامية https://web.archive.org/web/20221023032002/http://www.islamist-movements.com/3574. لە ڕەسەنەکە لە ٢٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
{{cite web}}: پارامەتری|title=ونە یانیش واڵایە (یارمەتی) - ^ نون بوست (بە عەرەبی). ٢ی ئەیلوولی ٢٠١٤ https://web.archive.org/web/20221023221126/https://www.noonpost.com/content/3614. لە ڕەسەنەکە لە ٢٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
{{cite web}}: پارامەتری|title=ونە یانیش واڵایە (یارمەتی) - ^ 1-a1072.azureedge.net (بە عەرەبی) https://web.archive.org/web/20221021173557/https://1-a1072.azureedge.net/2004/10/03/مصطفى-السباعي-2. لە ڕەسەنەکە لە ٢١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
{{cite web}}: پارامەتری|title=ونە یانیش واڵایە (یارمەتی) - ^ الإسلاميون (بە Arabic) https://web.archive.org/web/20221024010308/https://islamion.com/news/بالأسماء-تعرف-علي-أهم-منظري-جماعة-الإخوان-المسلمين/. لە ڕەسەنەکە لە ٢٤ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢١ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
{{cite web}}: پارامەتری|title=ونە یانیش واڵایە (یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر) - ^ web.archive.org. ١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ https://web.archive.org/web/20220613232149/https://tipyan.com/hassan-al-banna-2. لە ڕەسەنەکە لە ١٣ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٧ی ئەیلوولی ٢٠٢٢ ھێنراوە.
{{cite web}}: پارامەتری|title=ونە یانیش واڵایە (یارمەتی) - ^ «Letters to the Editor». Retina. ٩ (4): ٣٣٦–٣٣٧. 1989. doi:١٠.١٠٩٧/٠٠٠٠٦٩٨٢-١٩٨٩٠٩٠٤٠-٠٠٠١٦. ISSN ٠٢٧٥-٠٠٤X. لە ڕەسەنەکە لە ٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٢ ئەرشیڤ کراوە.
- ^ Harold W. (2000-09). Wallace, George (25 August 1919–13 September 1998), politician. American National Biography Online. Oxford University Press. لە ڕەسەنەکە لە ٢٩ی حوزەیرانی ٢٠٢٢ ئەرشیڤ کراوە.
{{cite book}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|ڕێکەوت=(یارمەتی) - ^ تلفزيون سوريا (بە عەرەبی). ٣ی ئایاری ٢٠٢١ https://web.archive.org/web/20210507005338/https://www.syria.tv/%D8%AD%D9%8A%D9%86-%D8%AD%D8%B3%D9%85%D8%AA-%D8%A5%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%85%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%A9-%D8%AE%D9%8A%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7-%D9%81%D9%8A-%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A7. لە ڕەسەنەکە لە ٧ی ئایاری ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ١٦ی شوباتی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
{{cite web}}: پارامەتری|title=ونە یانیش واڵایە (یارمەتی) - ^ annahar.com (بە ئینگلیزی) https://web.archive.org/web/20240319031418/https://www.annahar.com/arabic/authors/28042022080857744. لە ڕەسەنەکە لە ١٩ی ئازاری ٢٠٢٤ ئەرشیڤ کراوە. لە ٥ی ئازاری ٢٠٢٤ ھێنراوە.
{{cite web}}: پارامەتری|title=ونە یانیش واڵایە (یارمەتی) - ^ Page، Jason S. (٤ی حوزەیرانی ٢٠١٣). «Boildown Study on Supernatant Liquid Retrieved from AW-106 in December 2012». لە ڕەسەنەکە لە ١٨ی ئەیلوولی ٢٠٢٠ ئەرشیڤ کراوە.
{{cite journal}}: بیرخستنەوەی journal پێویستی بە|journal=ھەیە (یارمەتی) - ^ Conduit، Dara (2019). The Muslim Brotherhood in Syria. Cambridge Middle East Studies. Cambridge: Cambridge University Press. doi:١٠.١٠١٧/٩٧٨١١٠٨٧٥٨٣٢١. ژپنک ٩٧٨-١-١٠٨-٤٩٩٧٧-٤. لە ڕەسەنەکە لە ٦ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٣ ئەرشیڤ کراوە.
- ^ Abdul Reda، Amir (2016-10). «Framing Political Islam : Syria's Muslim Brotherhood and the 2011 Uprising». American Journal of Islamic Social Sciences. ٣٣ (4): ١–٢٢. doi:١٠.١٢٨١٦/٠٠٣٧٤٧٦. لە ڕەسەنەکە لە ١٩ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ ئەرشیڤ کراوە.
{{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|ڕێکەوت=(یارمەتی) - ^ Martínez، Valerie (2021). Count. University of Arizona Press. doi:١٠.٢٣٠٧/j.ctv١sr٦kmm.١٥. ژپنک ٩٧٨-٠-٨١٦٥-٤٢١٩-٢. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ ئەرشیڤ کراوە.
- ^ Arigita، Elena؛ Ortega، Rafael (٨ی کانوونی دووەمی ٢٠١٣). From Syria to Spain: the Rise and Decline of the Muslim Brothers. Oxford University Press. لاپەڕە ١٨٩–٢٠٨. doi:١٠.١٠٩٣/acprof:oso/٩٧٨٠١٩٩٣٢٧٦٣٨.٠٠٣.٠٠٠٩. لە ڕەسەنەکە لە ٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٢ ئەرشیڤ کراوە.
- ^ Trauthig، Inga Kristina (2019-09). «Gaining Legitimacy in Post-Qaddafi Libya: Analysing Attempts of the Muslim Brotherhood». Societies (بە ئینگلیزی). ٩ (3): ٦٥. doi:١٠.٣٣٩٠/soc٩٠٣٠٠٦٥. ISSN ٢٠٧٥-٤٦٩٨. لە ڕەسەنەکە لە ١ی حوزەیرانی ٢٠٢٣ ئەرشیڤ کراوە.
{{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە:|ڕێکەوت=(یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: unflagged free DOI (بەستەر) - ^ «3 The Website as Archived Object» (بە ئینگلیزی). ١٠ی ئایاری ٢٠١٣. doi:١٠.٧٥٥١/mitpress/٨٧١٨.٠٠٣.٠٠٠٤. لە ڕەسەنەکە لە ٢٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ ئەرشیڤ کراوە.
{{cite journal}}: بیرخستنەوەی journal پێویستی بە|journal=ھەیە (یارمەتی)
