ئەمریکای بەڕیتانی
| ئەمریکای بەڕیتانی | |
|---|---|
 | |
| دامەزران | ١ی کانوونی دووەمی ١٦٠٧ |
| بابەتی لاوەکی | British colonization of the Americas |
| ئایین | کڵێسای ئینگلتەرا |
| زمانی فەرمی | زمانی ئینگلیزی |
| سروودی نیشتمانی | God Save the King |
| کیشوەر | ئەمریکای باکوور |
| وڵات | ئیمپراتۆریەتیی بەریتانی |
| پایتەخت | لەندەن |
| دابەشکاریی کارگێڕی | شانشینی ئینگلتەرا، شانشینی بەڕیتانیای مەزن |
| دراو | پاوەندی ستەرلینگی |
| گۆڕدراوە لەلایەن | British North America |
| جێگەی دەگرێتەوە | English overseas possession |
| کۆتاییھاتن | ١ی کانوونی دووەمی ١٧٨٣ |
ئەمریکای بەریتانی (بە ئینگلیزی: British America) ئاماژەیە بۆ کۆمەڵێک کۆلۆنی ئەورووپی لە ئەمریکا پێش کۆتایی ھاتنی شەڕی شۆڕشی ئەمریکا لە ساڵی ١٧٨٣. پاشایەتی بەریتانیا کە لە شانشینی ئینگلتەرا و شانشینی سکۆتلەندا پێکھاتبوو - کە دواتر ناونرا شانشینی بەریتانیای مەزن، لە دوورگەکانی بەریتانیا و ڕۆژاوای ئەورووپا - چەندین کۆڵۆنی بەڕێوەدەبرد لە ئەمریکا لە ساڵی ١٥٨٥ و.
لە ساڵی ١٦٠٧ەوە، چەندین نیشتەجێبوونی ھەمیشەیی ئینگلیزی دامەزرا، کە لە کۆتاییدا درێژ بووەوە لە کەنداوی ھەدسۆنەوە تا ڕووباری میسیسیپی و دەریای کاری بی. زۆربەی ئەم ناوچانە لەلایەن دانیشتووانی ڕەسەنەوە داگیرکرابوون، کە ژمارەیان بەھۆی نەخۆشی درێژخایەن و گشتگری، شەڕ و کۆمەڵکوژییەوە کەمی کرد. لە بازرگانی کۆیلەی ئەتڵەسیدا، ئینگلتەرا و ئیمپراتۆرییەتە ئەورووپییەکانی تر ئەفریقییەکانیان بۆ ئەمریکا دەنارد بۆ کارکردن لە کۆڵۆنییەکانیاندا. کۆیلایەتی بوو بە بەشێکی گرنگی بەرھەمھێنانی کۆڵۆنیال، وەک لە بەرھەمھێنانی شەکر لە دوورگەکانی باربادۆس و جامایکا، کە ھەردووکیان لەلایەن ئینگلتەراوە لە ئیسپانیای نوێ وەرگیران. لە ساڵی ١٦٦٤دا، ئینگلتەرا کۆڵۆنی ھۆڵەندای نوێی لە کۆماری ھۆڵەندا وەرگرت.
لە ١٦٨٠کاندا، بەریتانیا و فەرەنسا دەستیان کرد بە شەڕی بەردەوام لەسەر کۆڵۆنی و بازرگانی، لەوانە داواکارییە ناوچەیییە ھاوبەشەکانی ئەمریکای بەریتانی و فەرەنسای نوێ، و پەیوەندییەکان لەگەڵ ھۆزی ئیرۆکوا. لە شەڕی شاژن ئان (١٧٠٢–١٧١٣)، بەریتانییەکان نیوفاوندلاند و ناوچەی کەنداوی ھەدسۆنیان لە فەرەنسییەکان وەرگرت. لە شەڕی فەرەنسی و ھیندی (١٧٥٤–١٧٦٣) - کە بەشی ئەمریکای باکووری شەڕی حەوت ساڵە بوو - بەریتانییەکان نیوەی ڕۆژھەڵاتی کەنەدای ئێستا و دۆڵی ڕۆژھەڵاتی میسیسیپیان لە فەرەنسای نوێ بردەوە، ھەروەھا فلۆریداکانیان لە ئیسپانیای نوێ وەرگرت.
لە شەڕی شۆڕشی ئەمریکادا (١٧٧٥–١٧٨٣)، سێزدە کۆڵۆنی بەریتانی دژی تاج ڕاپەڕین و ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکایان دروست کرد، وڵاتێکی سەربەخۆ لە سێزدە ویلایەت. لە پەیماننامەی پاریس (١٧٨٣)، کە کۆتایی بە شەڕەکە ھێنا، بەریتانیا دانی بە وڵاتە یەکگرتووەکان وەک وڵاتێکی سەربەخۆدا نا، و ناوچە بەریتانییەکانی ڕاستەوخۆ لە ڕۆژھەڵاتی ڕووباری میسیسیپی پێدا. ئەو ناوچە کیشوەرییانەی لە ئەمریکای باکوور کە بەریتانییەکان ھێشتیانەوە بە گشتی پێیان دەوترێت «ئەمەریکای باکووری بەریتانی»، بەڵام ئەم دەستەواژەیە تەنھا دوای بڵاوکردنەوەی ڕاپۆرتی دورھام لە ساڵی ١٨٣٩ بەکارھات.[١]
سەرچاوەکان
[دەستکاری]- ^ بەشداربووانی ویکیپیدیا، «British America»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ١٤ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٥.
