جۆرج ڕیتەر ڤۆن شۆنرەر

جۆرج ڕیتەر ڤۆن شۆنرەر لە ساڵانی ١٩٠٠

جۆرج ڕیتەر ڤۆن شۆنرەر (بە ئینگلیزی: Georg Ritter von Schönerer؛ ١٧ی تەممووزی ١٨٤٢ ‒ ١٤ی ئابی ١٩٢١) خاوەن زەوییەکی نەمسایی و سیاسەتمەداری دەسەڵاتدارییەتی پاشایەتیی نەمسا-مەجارستان بوو کە لە کۆتایی سەدەی نۆزدەھەم و سەرەتای سەدەی بیستەمدا چالاک بوو. شۆنرەر کە یەکێک بوو لە لایەنە سەرەکییەکانی پان ئەڵمانیزم و ناسیۆنالیزمی ئەڵمانی لە نەمسا و ھەروەھا نەیارێکی توندڕەوی کاسۆلیکی سیاسی و دژە جوولەکەیەکی توند بوو، کاریگەرییەکی زۆری لەسەر بیر و ڕای ئەدۆڵف ھیتلەر ھەبوو. بۆ چەند دەیەیەک وەک توندڕەوترین ناسیۆنالیستی پان ئەڵمانی لە نەمسا ناسرابوو.[١][٢][٣]

ژیان و پیشە

[دەستکاری]

شۆنرەر لە ڤیێنا، پایتەختی ئێستای وڵاتی نەمسا لەدایکبووە،[٤] باوکی سەرمایەدارێکی پێشەنگی ھێڵی ئاسنین بوو، بە ناوی ماتیاس شۆنرەر (١٨٠٧‒١٨٨١).

لە ساڵی ١٨٦١ەوە جۆرج لە زانکۆکانی توبینگن و ھۆھنھایم و ماگارۆڤار لە بواری کشتوکاڵی خوێندوویییەتی.[٥] پاشان کاروباری بازرگانی موڵک و ماڵی باوکی لە ڕۆزناو لە نزیک زوێتل لە ناوچەی گوندنشینی والدڤێرتل لە نەمسای خواروو بەڕێوەبرد.[٦]

شۆنرەر بەھۆی شکستی نەمسا لە جەنگی نەمسا و پڕووسیا لە ساڵی ١٨٦٦ و ھەڵوەشاندنەوەی کۆنفیدڕاڵی ئەڵمانیا و دامەزراندنی ئیمپراتۆریەتیی ئاڵمانی لە ساڵی ١٨٧١، گۆڕانێکی گەورەی بەسەردا ھات؛ بوو بە چالاکوانێکی سیاسی و کاریگەر بوویەکی سەرسەختی ئۆتۆ فۆن بیسمارک ڕاوێژکاری ئەڵمانیا.[٧][٨]

مەرگ

[دەستکاری]

شۆنرەر لە ١٤ی ئابی ١٩٢١ لە کۆشکی ڕۆزناو لە نزیک زوێتل لە نەمسای خواروو، کۆچی دوایی کرد. لە شاری شلێسڤیگ-ھۆلشتاین لە باکووری ئەڵمانیا نێژرا.

گۆڕی شۆنرەر لە شلێسویگ-ھۆڵشتاین، ئەڵمانیا

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ^ Whiteside 1975.
  2. ^ «https://i-share-niu.primo.exlibrisgroup.com/discovery/fulldisplay?docid=alma99479889605871&context=L&vid=01CARLI_NIU:LAW&search_scope=MyInstitution&adaptor=Local%20Search%20Engine&tab=LibraryCatalog&query=sub,exact,Rassentheorieën,AND&mode=advanced&offset=10». i-share-niu.primo.exlibrisgroup.com (بە ئینگلیزی). لە ٢٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە. {{cite web}}: بەستەری دەرەکی لە |سەردێڕ= (یارمەتی)
  3. ^ «Description: The founder of political antisemitism: Georg von Schoenerer». catalog.lib.uchicago.edu. لە ٢٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
  4. ^ «Austria: Georg Ritter von Schönerer (1842 – 1921) was an Austrian landowner and politician of the Austro-Hungarian Monarchy active in the late 19th and early 20th centuries». SuperStock (بە ئینگلیزی). لە ٢٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
  5. ^ Wandruszka، Adam (1983-01). «Andrew G. Whiteside The Socialism of Fools: Georg Ritter von Schönerer and Austrian Pan-Germanism. Berkeley, Calif. : University of California Press, 1975. Pp. x, 404. $22.75». Austrian History Yearbook (بە ئینگلیزی). ١٩ (1): ٣٦٤–٣٦٦. doi:١٠.١٠١٧/S٠٠٦٧٢٣٧٨٠٠٠٠١٧٠٣. ISSN ١٥٥٨-٥٢٥٥. {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوت= (یارمەتی)
  6. ^ van der Merwe، Werner (1983-01). «Georg Ritter von Schönerer (1842–1921) — profeet van Nasionaal-Sosialisme». Kleio (بە ئینگلیزی). ١٥ (1–2): ٢٥–٣٦. doi:١٠.١٠٨٠/٠٠٢٣٢٠٨٨٣٨٥٣١٠٠٢١. ISSN ٠٠٢٣-٢٠٨٤. {{cite journal}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوت= (یارمەتی)
  7. ^ «About: Georg Ritter von Schönerer». dbpedia.org. لە ٢٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە.
  8. ^ Mishkova، Diana؛ Turda، Marius؛ Trencsenyi، Balazs، eds. (١٩ی ئەیلوولی ٢٠١٨)، «Georg von Schönerer: The Pan-Germans' program for the future»، Anti-modernism: Radical revisions of Collective Identity، Discourses of Collective Identity in Central and Southeast Europe 1770–1945 (بە ئینگلیزی)، Budapest: Central European University Press، لاپەڕە ٥٦–٦٠، ژپنک ٩٧٨-٩٦٣-٣٨٦-٠٩٥-٣، لە ٢٣ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٣ ھێنراوە
ویکیمیدیا کامنز میدیای پەیوەندیداری بە جۆرج ڕیتەر ڤۆن شۆنرەر تێدایە.