جیاوازیی چەقی (ئەندازە)

لەم وێنەدا جیاوازیی چەقی بڕگە قووچەکییەکان بە e دیاری کراوە. بە زیادبوونی بەھای e بڕگەی قووچەکی لە بازنە دەگۆڕێت بۆ بڕگەی ناتەواو، کوانەبڕ، بڕگەی زیاد و ڕاستەھێڵ.

لە بیرکاریدا، جیاوازیی چەقی (بە ئینگلیزی: Eccentricity) ھێما دەکرێ بە e یان ${\displaystyle \varepsilon }$، پارامەترێکە پەیوەندی بە بڕگە قووچەکییەکانەوە ھەیە و جۆری بڕگەیەکی قووچەکی دیاری دەکات.

• جیاوازیی چەقی بازنە بریتییە لە سیفر.
• جیاوازیی چەقی بڕگەی ناتەواو گەورەتر لە سیفر و بچووکترە لە یەک.
• جیاوازیی چەقی کەوانەبڕ بریتییە لە یەک.
• جیاوازیی چەقی بڕگەی زیاد گەورەترە لە یەک.

پێناسە

بڕگەی ناتەواو و بڕگەی زیاد، لێرەدا a نەگۆڕە و بەهای e زیاد دەبێت.

دەشێت بڕگە قووچەکییەکان بەم شێوە پێناسە بکرێن: کۆمەڵە خاڵێک لە ڕووتەختێکدا کە دوورییان لە خاڵێکی دیاریکراو (تیشکۆ) و ھێڵیک (دەلیل) ڕێژەیەکی نەگۆڕە. ئەم ڕێژە بریتییە لە جیاوازیی چەقی و ھێما دەکرێ بە e.

بڕگەی قوچەکی	ھاوکێشە	جیاوازی چەقی (e)	جیاوازی چەقی ھێڵی (c)
بازنە	${\displaystyle x^{2}+y^{2}=r^{2}}$	۰	۰
بڕگەی ناتەواو	${\displaystyle {\frac {x^{2}}{a^{2}}}+{\frac {y^{2}}{b^{2}}}=1}$	${\displaystyle {\sqrt {1-{\frac {b^{2}}{a^{2}}}}}}$	${\displaystyle {\sqrt {a^{2}-b^{2}}}}$
کەوانەبڕ	${\displaystyle y^{2}=4ax}$	۱	${\displaystyle a}$
بڕگەی زیاد	${\displaystyle {\frac {x^{2}}{a^{2}}}-{\frac {y^{2}}{b^{2}}}=1}$	${\displaystyle {\sqrt {1+{\frac {b^{2}}{a^{2}}}}}}$	${\displaystyle {\sqrt {a^{2}+b^{2}}}}$

a بریتییە لە نیوەی تەوەری گەورە و b نیوەی تەوەری بچووک.

ئەمانەش ببینە

• کەوانەبڕ
• یاساکانی کێپلێر
• ئەندازەی پیتاگۆرسی

سەرچاوەکان

• بەشداربووانی ویکیپیدیا، «برون‌مرکزی (ھندسە)»، ویکیپیدیای فارسی. سەردان لە ٩ی ئابی ٢٠١٨.

• بیرکاری کتێبی قوتابی پۆلی دوازدەھەمی زانستی

• دەروازەی ماتماتیک
• دەروازەی ئەندازە