دژە ئەمریکیزم

دوو خۆپیشاندەر ئێران لەکاتی دڕاندنی ئاڵای ئەمریکا لە گردبوونەوەیەکی دژە ئەمریکیزمدا، دوای کشانەوەی ئەمریکا لە ڕێککەوتنی ئەتۆمی ئێران

دژە ئەمریکیزم، دژە ئەمریکایزم یان دژە ئەمریکی (ھەروەھا: ھەستی دژە ئەمریکیبوون و ئەمریکانۆفۆبیا)[١] زاراوەیەکە کە چەندین ھەست و ھەڵوێست پێناسە دەکات لەوانە دژایەتیکردن، ترس، بێمتمانەیی و ڕق لە ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا، حکومەتەکەی و سیاسەتەکانی دەرەوەی ئەمریکا، یان ئەمریکییەکان بە گشتی.[٢][٣]

وشەناسی

[دەستکاری]

لە فەرھەنگی ئۆنلاینی ئۆکسفۆرددا، زاراوەی "دژە ئەمریکی" بە "دوژمنایەتی لەگەڵ بەرژەوەندییەکانی ئەمریکا" پێناسە کراوە.[٤][٥]

لە چاپی یەکەمی فەرھەنگی ئەمریکی بۆ زمانی ئینگلیزیی وێبستەر (١٨٢٨)، زاراوەی "دژە ئەمریکی" بەم شێوەیە پێناسە کراوە: "دژایەتی ئەمریکا، یان بەرژەوەندییەکان و حکوومەتی ئەمریکا؛ یان دژایەتی شۆڕشێک لە ئەمریکا".[٦][٧][٨]

مێژوو

[دەستکاری]

دژە ئەمریکیزم ڕەگ و ڕیشەیەکی مێژوویی کۆنی ھەیە، کە دەگەڕێتەوە بۆ ڕۆژانی سەرەتای دامەزراندنی وڵاتی ئەمریکا. لە سەدەی ھەژدەھەمدا زلھێزەکانی ئەورووپا بە گومانەوە سەیری شۆڕشی ئەمریکایان دەکرد و ترسیان لە بڵاوبوونەوەی بیرۆکەی شۆڕشگێڕانەی ئەمریکی ھەبوو، بۆیە نەیاندەویست ھەماھەنگی نێودەوڵەتی بکەن لەگەڵ ئەمریکا.[٩] لە سەدەی نۆزدەھەمدا، کێبڕکێی ئابووری و جیاوازییە کولتوورییەکان، ھەستی دژە ئەمریکیزمیان زیاتر کرد.[١٠] سەدەی بیستەم تا ئەمڕۆ، لە قۆناغەکانی دەستێوەردان و ململانێ جیھانییەکاندا، دژە ئەمریکیزم بە تەواوی سەریھەڵدا بە شێوەیەکی گشتی لە وڵاتە جیاوازەکانیی جیھان؛ ھەروەھا گرژییەکانی جەنگی سارد و سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکا، کاریگەری گەورەیان ھەبوو.[١١][١٢][١٣]

ئەمانەش ببینە

[دەستکاری]

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ^ «Anti-Americanisms». Hoover Institution (بە ئینگلیزی). لە ٢٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
  2. ^ «Wayback Machine» (PDF). web.archive.org. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٢١ی ئایاری ٢٠١٣ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
  3. ^ «Understanding Anti-Americanism». Council on Foreign Relations (بە ئینگلیزی). لە ٢٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
  4. ^ «Webster's Revised Unabridged Dictionary (1913) - The ARTFL Project». web.archive.org. ٥ی ئازاری ٢٠١٢. لە ڕەسەنەکەوە ئەرشیڤ کراوە لە ٥ی ئازاری ٢٠١٢. لە ٢٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤ ھێنراوە.{{cite web}}: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: bot: original URL status unknown (بەستەر)
  5. ^ «ANTI-AMERICANISM | Meaning & Definition for UK English | Lexico.com». web.archive.org. ٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١. لە ڕەسەنەکە لە ٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢١ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
  6. ^ «Definition of ANTI-AMERICAN». www.merriam-webster.com (بە ئینگلیزی). ٢١ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤. لە ٢٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
  7. ^ «Understanding Anti-Americanism». ciaotest.cc.columbia.edu. لە ٢٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
  8. ^ «The American Enemy: The History of French Anti-Americanism by Philippe Rogerk». press.uchicago.edu. لە ٢٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
  9. ^ Schama، Simon (٢ی ئازاری ٢٠٠٣). «The Unloved American». The New Yorker (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). ISSN ٠٠٢٨-٧٩٢X. لە ٢٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
  10. ^ Berman، Russell A. (2004). Anti-Americanism in Europe: A Cultural Problem (بە ئینگلیزی). Hoover Press. ژپنک ٩٧٨-٠-٨١٧٩-٤٥١٢-١.
  11. ^ Center، Pew Research (١ی نیسانی ٢٠١٠). «Anti-Americanism: Causes and Characteristics». Pew Research Center's Global Attitudes Project (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ٢٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
  12. ^ «CNN.com - Attacks draw mixed response in Mideast - September 12, 2001». web.archive.org. ١ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٧. لە ڕەسەنەکە لە ١ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٧ ئەرشیڤ کراوە. لە ٢٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
  13. ^ «Phoenix Media Network Inc». Phoenix Media Network (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ٢٣ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٤ ھێنراوە.
کۆمنزی ویکیمیدیا، میدیای پەیوەندیدار بە دژە ئەمریکیزم تێدایە.