سوپای ئیسلامیی لە عێراق

سوپای ئیسلامیی لە عێراق
دامەزران١ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٣
ناکۆکیشەڕی عێراق
وڵاتعێراق
کۆتاییھاتن١ی کانوونی دووەمی ٢٠١٤

سوپای ئیسلامیی لە عێراق ڕێکخراوێکی جیھادیی ئیسلامیی سەلەفیی عێراقییە و حکوومەتی عێراق بە تیرۆریست وەسفی دەکات، یەکێکە لەو گرووپانەی سەر بە بەرەی جیھاد و چاکسازییە، سێ مانگ پێش داگیرکردنی عێراق سەریھەڵداوە، سوننەیەکی میانڕەون، و پێدەچێت شێوازی شەڕکردنی لەسەر بنەمای شەڕی شەقامەکان بێت. ڕێکخراوەکە بەرپرسیارێتی خۆی لە سەدان ھێرشی چەکداری لە چەند ناوچەیەکی عێراق گرتە ئەستۆ، کە زۆربەیان ھێزەکانی ئەمریکا و سوپا و پۆلیسیان کردە ئامانج، بەشێکیان لە بەغدا، ئەنبار، سەلاحەدین، دیالە، نەینەوا، بابل، ئەنجامدراون و ھەندێک لە پارێزگاکانی تر، ناوبانگی دەرکرد دوای بڵاوکردنەوەی چوار فیلم بەناونیشانی قەناس بەدەستی بەغدا، کە دەنگدانەوەیەکی بەرفراوانی بەدەستھێنا و لە عێراقدا بڵاوبووەوە.

ھەڵوێست و سیاسەتەکان

[دەستکاری]

ڕێکخراوەکە ڕای گەیاند کە پڕۆسەی سیاسی بەردەوامی عێراق ڕەتدەکاتەوە و دژایەتی خۆی بۆ داڕشتنی دەستووری ھەمیشەیی ڕاگەیاند، ھاوکات ڕای دەگەیەنێت کە بەئامانجگرتنی ھاووڵاتیانی مەدەنی عێراق ڕەتدەکاتەوە، ھەروەھا خۆبەدوورگرتن لە بەئامانجگرتنی ناوەندەکانی ھەڵبژاردن لەکاتی ئەو ھەڵبژاردنانەی لەعێراقدا ھەبوو، بەگوێرەی ئەو بەیاننامەی کە لە ١٢ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠٥ بۆی دەرچوو. لە بەیاننامەکەیدا لە کانوونی یەکەمی ٢٠٠٦، ڕەتیکردەوە دانوستانەکانی بە سپۆنسەری سەرۆکی کۆمار جەلال تاڵەبانی ئەنجام بدات، و بەردەوامبوونی خۆی لەسەر ڕێگای «جیھاد» دووپاتکردەوە تا ئامانجەکانی ئازادی و سەربەخۆیی بەدیبێت. وتەبێژەکەی لە بەیاننامەیەکدا لە سەرەتای مانگی ئایاری ساڵی ٢٠٠٦ ڕای گەیاند، «چەک ھەڵبژاردەی ستراتیژی ئێمەیە بۆ بەرەنگاربوونەوەی دووژمنانمان»، بەپێی وەسفی خۆی و گرووپەکە لە ساڵی ٢٠٠٤ کونسووڵی ئێرانیان لەسەر ڕێگای کەربەلا ڕفاند و لە بڵاوکردنەوەی چوارەمی خۆیدا (ولکن اللە رمی) خستییەڕوو و خستییەڕوو بۆ ئاڵوگۆڕکردن لەگەڵ زیندانییە عێراقییەکان لە ئێران.

ھاوپەیمانی و ھەماھەنگی

[دەستکاری]

سەرچاوە میدیاییەکان باس لەوە دەکەن کە سوپای ئیسلامیی لە عێراق ھەماھەنگی لەگەڵ سوپای موجاھدین و کەتیبەکانی کودەتای عیشرین و بەرەی ئیسلامیی بۆ بەرخۆدانی عێراق دەکەن، لە چوارچێوەی بەناو «ئەنجومەنی ھەماھەنگیی چواری»، لە کۆبوونەوەیەکدا کە لە نوێنەرانی ئەم فراکسیۆنانە پێکھاتبوو، کە لە ناوەڕاستی ساڵی ٢٠٠٥ لە شاری ڕەمادی بەڕێوەچوو. ئەوەی پێدەچێت ڕاست بێت ئەم ھەواڵانە ئەوەیە کە ئەم چوار گرووپە ھەڵوێستی سیاسی ھاوشێوە دەگرنەبەر، و ھەندێکجاریش بەیاننامەی ھاوبەش دەردەکەن، وەک ئەو بەیاننامەیەی لە ٢٠ی تشرینی دووەمی ٢٠٠٥ دەرچووە، کە تێیدا ڕەتکردنەوەی خۆیان لە داڕشتنی دەستوور ڕادەگەیەنن و بە «دایکی ھەموو خراپەیەک» وەسفی دەکەن و بە ھاوبەشی ئۆپەراسیۆنی چەکداری دەگرنەبەر.

ڕەخنەکان

[دەستکاری]

سوپای ئیسلامیی تۆمەتبارە بە شەڕی تائیفی لە ساڵانی ٢٠٠٦ و ٢٠٠٧، و لە باشووری بەغدا و کەرخ چالاکی ھەبووە و لە چەند بەیاننامەیەکدا ڕای گەیاند کە ئەندام و سەرکردەکانی سوپای مەھدی و کوتلە و ڕێکخراوە شیعەکانی دیکەی کوشتووە و تەسفیەیان کردووە. ھەروەھا تۆمەتبار کرا بە بەشداریکردن لە پێکھێنانی ڕاپەڕین لە پارێزگاکانی بەغدا و ئەنبار، وەک کەسێک بانگەشەی ئەوەی کردووە کە یەکێک لە سەرکردەکانی ڕێکخراوەکە لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنیدا بۆ کەناڵی جەزیرە ڕای گەیاندووە کە ڕێکخراوەکە بەشداری لە شەڕی دژی قاعیدە دەکات لە ناوچەی عامیریە.[١]

قەناس بەدەستی بەغدا

[دەستکاری]

قەناس بەدەستەکە کە نازناوی ئەبوو ساڵحە، قەناس بەدەستێکی سەر بە سوپای ئیسلامیی بوو لە عێراق و ھێزەکانی ھاوپەیمانانی دەکردە ئامانج. لە زنجیرە فیلمێکدا دەرکەوت کە لەلایەن سوپای ئیسلامیی لە عێراق بەرھەم ھێنرابوو لەژێر ناوی قەناس بەدەستی بەغدا، ھەروەھا ڕاگەیەندرا کە ٦٤٥ سەربازی ئەمریکی کوشتووە، چەندین فیلمی بۆ بڵاوکراوەتەوە، دوو کۆتا فیلمیش وەشانی سێیەم و چوارەم بوو، کە وەشانی سێیەم لە سەرەتای ساڵی ٢٠٠٨ ھاوکات لەگەڵ جەژنی قوربان بڵاوکرایەوە، سەربازانی ھاوپەیمانان قەناس بەدەستی بەغدایان ناونا جووبا، وشەیەک کە چەند مانایەکی ھەیە و ھەموویان پەیوەستن بە مردنەوە، یەکێک لە مانایەکانی ئەم وشەیە سەمایەکی ڕەشپێستانەیە کە ھێمای مردنە.

سەرپێچیەکان

[دەستکاری]

ڕێکخراوەکە تۆمەتبارە بە ئەنجامدانی کۆمەڵکوژیی ھاوسەرگیریی دوجەیل کە بووە ھۆی کوژرانی ٧٠ کەس لە ناوچەی دوجەیل لە سەلاحەدین، بەڵام گرووپەکە لە بەیاننامەیەکدا ئەو تۆمەتەیان ڕەتکردەوە.[٢]

ھاوپەیمانییەکەی لەگەڵ داعش

[دەستکاری]

ڕێکخراوەکە لە گرتەیەکی ڤیدیۆییدا دەرکەوت کە لە سەرەتای ساڵی ٢٠١٤ لە ناحیەی عەزیم لە پارێزگای دیالە لەگەڵ داعش بەیەکەوە شەڕیان دەکرد، دوای ئەوەش دامەزرێنەری ڕێکخراوەکە شێخ ئەحمەد دەباش دەرکەوت و ڕای گەیاند کە سوپای ئیسلامیی لە عێراق بەغدا لەگەڵ داعش «وەردەگرێتەوە». و وتی کە ئێمە لێرەین بۆ بەرەنگاربوونەوەی ھەر داگیرکارییەک، جا ئەمریکی بێت یان ئێرانی. و ئێستا دووژمنێکی ھاوبەشمان ھەیە لەگەڵ داعش، ھەر بۆیەشە شان بە شانی یەکتر شەڕ دەکەین.[٣][٤]

کۆتایی ھاتنی چالاکیی و ھەوڵدان بۆ زیندووکردنەوە

[دەستکاری]

چالاکییەکانی ئەم گرووپە لە دوای کۆتایی ھاتنی شەڕی ناوخۆی عێراقەوە نەما، بە تایبەتی لە ٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٧ەوە، تا ئێستا ھیچ ھێرشێک لە ناوخۆی عێراقدا نەگەڕێندراوەتەوە بۆ ئەو گرووپە، زۆرێک لە سەرچاوەکان باسیان لە بوونی پلانێکی سیاسی و عەشایەری کردووە بۆ زیندووکردنەوەی «سوپای ئیسلامی» لە پارێزگاری سەلاحەدین بۆ بەدەستھێنانی دەستکەوتی ئابووری و تێکدانی دۆخی ئەمنی، و ڕاگەیەندرا کە ئامانجی ئەمە بریتییە لە «کۆنتڕۆڵکردنی پارەی پڕۆژە و یارمەتییە داراییەکان، و بەکارھێنانیان بۆ دامەزراندنی حزبێکی سیاسی و دواتر بەھێزکردنی بە باڵێکی سەربازی لە دواتر».[٥]

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ^ https://web.archive.org/web/20171004053620/http://raedalhamed.arabblogs.com/archive/2008/1/455288.html
  2. ^ https://web.archive.org/web/20191124030044/http://www.almadenahnews.com/article/97190-%D9%85%D8%AC%D8%B2%D8%B1%D8%A9-%D8%B9%D8%B1%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D8%AC%D9%8A%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%87%D9%8A%D8%A8%D8%A9-%D9%87%D9%84-%D8%AD%D8%AF%D8%AB%D8%AA-%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%A7
  3. ^ https://web.archive.org/web/20180808122840/http://elaph.com/Web/Politics/2014/6/915997.html
  4. ^ https://web.archive.org/web/20220826103046/https://www.mobtada.com/world/204836/%D9%85%D8%A4%D8%B3%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%8A%D8%B4-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A-%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D9%86%D8%AD%D9%86-%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4%D9%81%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%B1%D9%8A%D9%82-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF
  5. ^ https://web.archive.org/web/20210108104326/https://shafaq.com/ar/%D8%A3%D9%85%D9%80%D9%86/%D8%AA%D8%AD%D8%B1%D9%83-%D9%84-%D8%AD%D9%8A%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%8A%D8%B4-%D8%A7%D9%84-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A-%D8%A8%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D8%A9-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%D9%8A%D8%A9-%D9%8A%D9%88%D8%A7%D8%AC%D9%87-%D8%A8%D8%B5%D8%AF-%D8%B4%D8%B9%D8%A8%D9%8A-%D9%88%D8%AD%D9%83%D9%88%D9%85%D9%8A